Ngày 4/11 tại cuộc họp thường niên của Dự án Sáng kiến Bloomberg Philanthropies vì An toàn giao thông Đường bộ Toàn cầu (BIGRS), đại diện các bộ, ngành, cùng 3 TP: Hà Nội, Đà Nẵng, Hồ Chí Minh và các đối tác quốc tế đã thống nhất định hướng lấy hạ tầng giao thông an toàn làm trọng tâm, coi đây là chìa khóa để hiện thực hóa tầm nhìn “Không còn thương vong do tai nạn giao thông” ở Việt Nam.
Quang cảnh cuộc họp.
Hà Nội khẳng định vai trò điều phối, kết nối đối tác
Thay mặt Sở Xây dựng và Ban ATGT TP Hà Nội, ông Đào Duy Phong, Phó Giám đốc Sở Xây dựng Hà Nội nhấn mạnh ý nghĩa của buổi họp thường niên trong tiến trình thực hiện Quyết định số 4516/QĐ-UBND ngày 20/10/2021 của UBND Thành phố phê duyệt văn kiện dự án BIGRS giai đoạn 2021–2025.
Ông Đào Duy Phong cho biết, trong khuôn khổ dự án, Ban ATGT TP Hà Nội và Tổ chức Vital Strategies (đơn vị được Quỹ Bloomberg ủy quyền) đã ký thỏa thuận phối hợp triển khai, tập trung vào nhóm đối tượng dễ bị tổn thương như trẻ em, học sinh, người đi bộ, người đi xe đạp. Các hoạt động của dự án đã nâng cao năng lực quản lý và kỹ thuật, đổi mới cách tiếp cận quy hoạch – thiết kế – tổ chức giao thông, thúc đẩy thay đổi nhận thức và hành vi theo hướng an toàn, thân thiện, bền vững.
Ông Đào Duy Phong đề nghị các chuyên gia quốc tế, cơ quan Trung ương và 2 TP Đà Nẵng, Hồ Chí Minh thảo luận thẳng thắn, chia sẻ kinh nghiệm, khó khăn, vướng mắc và giải pháp đã thực hiện trong giai đoạn 2021–2025, để có thể áp dụng hiệu quả vào thực tế ở giai đoạn tiếp theo. Sự đồng hành giữa chính quyền, các bộ, ngành, địa phương và đối tác quốc tế là nền tảng để hiện thực hóa mục tiêu của dự án.
Ông Đào Duy Phong, Phó Giám đốc Sở Xây dựng Hà Nội chia sẻ tại cuộc họp.
Hạ tầng phải là nút thắt chiến lược
Ông Nguyễn Đức Toàn, Điều phối viên mảng hạ tầng, Văn phòng Ban ATGT Hà Nội nhấn mạnh “hạ tầng an toàn là nền tảng” trong triển khai BIGRS tại Hà Nội. Thành phố đã hợp tác chặt với tổ chức phát triển quốc tế trong giai đoạn đầu, thực hiện nhiều thí điểm an toàn giao thông, đặc biệt tại các khu vực có mật độ giao thông cao, xe tải lớn lưu thông.
Tại một số nơi thí điểm mô hình Cổng trường học an toàn giao thông và các ngã tư, việc tổ chức lại giao thông, lắp đặt thiết bị an toàn, xây dựng đường đi bộ an toàn cho học sinh trung học cơ sở đã mang lại hiệu quả rõ rệt, trước đây khu vực này thường xuyên xảy ra tai nạn, nay đã được cải thiện. Cộng đồng, từ học sinh, giáo viên, phụ huynh đến chính quyền địa phương, là nhân tố then chốt giúp dự án thành công.
Ông Lê Kim Thành, Phó Chủ tịch chuyên trách Ủy ban ATGT Quốc gia góp ý thêm về tổng quan về chính sách và định hướng chiến lược của Việt Nam trong đảm bảo trật tự, an toàn giao thông. Ông nhấn mạnh: Mặc dù phương tiện cơ giới tăng nhanh, Việt Nam đã đạt được giảm tai nạn giao thông bền vững hàng năm, một trong số ít quốc gia trên thế giới đạt được giảm cả thương vong trong giao thông. Các ưu tiên thời gian tới gồm hoàn thiện pháp luật, phát triển kết cấu hạ tầng an toàn, nâng cao nhận thức, hành vi, ứng dụng công nghệ, tăng cường cứu hộ và hợp tác quốc tế.
Bà Trần Thị Xuân Hằng, Vụ phó Vụ Pháp chế, Bộ Y tế cho rằng: “An toàn giao thông là bảo vệ tính mạng người dân, trong đó có phụ nữ, trẻ em”. Việt Nam đã hoàn thiện hành lang pháp lý về ATGT, trong đó có Luật Phòng, chống tác hại của rượu, bia và các quy định an toàn trẻ em, mũ bảo hiểm, giới hạn tốc độ quanh trường học từ năm 2026. Bộ Y tế cũng đang xây dựng mạng lưới cấp cứu, sơ cứu ban đầu để giảm tỷ lệ tử vong sau tai nạn.
Ông Lê Văn Đạt, Phó Giám đốc Học viện Chiến lược, Bồi dưỡng cán bộ xây dựng cùng quan điểm trên và cho rằng, cần định hướng chiến lược quốc gia ATGT theo mô hình hệ thống an toàn (Safe System). Ông nhấn mạnh vai trò của đào tạo nhân lực, đưa tiêu chuẩn an toàn vào mọi khâu thiết kế và đầu tư hạ tầng.
Ông Lê Kim Thành, Phó Chủ tịch chuyên trách Ủy ban ATGT Quốc gia góp ý cho cuộc họp.
TS. Angela Pratt, Trưởng đại diện Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) tại Việt Nam.
Bà Trần Thị Xuân Hằng, Vụ phó Vụ Pháp chế, Bộ Y tế góp ý cho cuộc họp.
Bà Kelly Larson, Giám đốc Chương trình ATGT, Quỹ Bloomberg Philanthropies.
Kinh nghiệm từ đô thị lớn Đà Nẵng và TP Hồ Chí Minh
Tại TP HCM, ông Nguyễn Vũ Hạnh Phúc, Chánh Văn phòng Ban ATGT TP khẳng định: Dự án BIGRS đã góp phần cải thiện dữ liệu, công nghệ, truyền thông. Tuy nhiên, thành phố vẫn đối mặt với ùn tắc và tai nạn giao thông phức tạp do mật độ phương tiện lớn.
Tại Đà Nẵng, ông Phan Đức Tiến, Chánh Văn phòng Ban ATGT TP đã báo cáo kết quả tích cực từ phối hợp liên ngành và truyền thông địa phương, đề xuất mở rộng mô hình thiết kế đường phố an toàn quanh trường học ven quốc lộ.
Đại diện nhóm giám sát dữ liệu của dự án tại Việt Nam cho biết, thống kê tai nạn giao thông, nhóm tử vong chủ yếu là người đi xe máy, nam giới 20–49 tuổi; nguyên nhân chính là tốc độ cao và rượu bia. Tỷ lệ tử vong tại TP HCM giảm khoảng 21% so với ba năm trước, trong khi Hà Nội và Đà Nẵng đã xác định được nguyên nhân tăng nhẹ để điều chỉnh chính sách.
Dữ liệu được thu thập, làm sạch, bản đồ hóa để hỗ trợ xác định các điểm nguy cơ cao. Các vấn đề chính được nêu gồm: Tốc độ cao, va chạm xe máy, ô tô; uống rượu bia khi lái xe; hạ tầng chưa an toàn cho nhóm yếu thế; dữ liệu chưa đồng bộ; phối hợp giữa các chủ thể còn hạn chế.
Tại cuộc họp, các chuyên gia trong nước và quốc tế đều khuyến nghị Hà Nội nói riêng và các tỉnh thành khác trong cả nước Việt Nam phải mở rộng mô hình hạ tầng an toàn, hoàn thiện pháp luật và thực thi, ứng dụng công nghệ, đẩy mạnh truyền thông, lập kế hoạch dài hạn 2030+ với nguồn lực rõ ràng và sự tham gia của cộng đồng.