Buôn lậu thuốc lá bùng phát tại khu vực phía Nam - Bài 1

Tại khu vực phía Nam, lực lượng chức năng đang đối mặt với nhiều thách thức trong đấu tranh chống buôn lậu thuốc lá, đặc biệt là vào những tháng cuối năm 2016 là mùa cao điểm buôn lậu thuốc lá đang cận kề.
Sôi động khu vực giáp biên

Đánh giá về tình hình buôn lậu tại các địa bàn trọng điểm phía Nam, Thiếu tướng Nguyễn Xuân Sơn, Phó tư lệnh Cảnh sát biển Việt Nam cho biết, đối với mặt hàng thuốc lá, các vụ buôn lậu bị kiểm tra và phát hiện đều rất lớn; đồng thời để phá những đường dây buôn lậu này đòi hỏi thời gian theo dõi, điều tra rất lâu. Các vụ buôn lậu thuốc lá theo đường biển thường tập trung ở vùng biển Đông Bắc, Tây Nam... vì các khu vực này vừa có biển vừa có đất liền giáp ranh với các nước láng giềng, nên khi bị đánh mạnh trên biển, thì các đối tượng buôn lậu lại di chuyển sâu vào bờ.

Cụ thể, tại tỉnh Đồng Tháp, có hơn 50 km đường biên giới với địa hình đồng bằng, sông liền sông, đất liền đất, kênh rạch chằng chịt, đặc biệt là tình hình buôn lậu diễn ra phức tạp hơn khi vào mùa nước nổi do khó xác định đường biên giới. Cũng tại tỉnh này, các khu vực phức tạp nhất là tuyến biên giới dọc theo sông Sở Thượng (dòng sông chung) thuộc khu vực xã Thường Thới Hậu B (huyện Hồng Ngự). Do đây là dòng sông chung nên mỗi ngày ước tính có khoảng 20 - 25 thùng, với khoảng 5.000 bao thuốc lá lậu/thùng, cao điểm 40 - 50 thùng được vận chuyển vào biên giới Việt Nam.

Ông Nguyễn Thanh Toàn, Phó Cục trưởng Cục Hải quan tỉnh Đồng Tháp, cho hay, qua kiểm tra lực lượng chức năng đã phát hiện khoảng 20 điểm, kho chứa thuốc lá lậu nằm dọc theo tuyến biên giới phía ngoại biên của tỉnh Đồng Tháp. Đặc biệt, có nhiều nhóm đối tượng liều lĩnh, công khai dùng xe gắn máy chở khoảng 700 - 1.200 bao thuốc lá/chuyến với tốc độ cao trên tuyến đường từ thị xã Hồng Ngự về thành phố Cao Lãnh, tỉnh Đồng Tháp, tỉnh Tiền Giang.

Tương tự, tại địa bàn các tỉnh Long An, Tây Ninh, các đối tượng vận chuyển thuốc lá nhập lậu sử dụng các phương thức tinh vi như cất giấu thuốc lá điếu trong ca bin, mui, gầm, bình xăng của xe... Đồng thời, không chỉ mang vác, vận chuyển bằng phương tiện thô sơ mà các đối tượng buôn lậu thuốc lá còn sử dụng cả taxi, xe tải, xe biển xanh hóa giá từ cơ quan Nhà nước để vận chuyển thuốc lá lậu qua biên giới, tuồn sâu vào nội địa.

Theo ông Nguyễn Trung Bính, Phó Chi cục trưởng Chi cục Quản lý thị trường TP Hồ Chí Minh, địa bàn thành phố tập trung nhiều đầu nậu, đối tượng kinh doanh thuốc lá nhập lậu do nhu cầu tiêu thụ lớn, dẫn đến công tác đấu tranh chống buôn lậu mặt hàng này rất phức tạp. Hiện nay, thuốc lá nhập lậu vào TP Hồ Chí Minh chủ yếu từ hướng các tỉnh Long An và Tây Ninh “đổ” về qua các huyện giáp biên giới giữa Việt Nam và các nước láng giềng.

Đơn cử, từ biên giới Campuchia, mặt hàng thuốc lá lậu được các đầu nậu, nài xe, nài ghe, xuồng vận chuyển vào Việt Nam, tập kết tại các khu vực giáp ranh như huyện Đức Hòa, Đức Huệ thuộc tỉnh Long An; Trảng Bàng, Bến Cầu, Gò Dầu (Tây Ninh); Củ Chi, Hóc Môn, Bình Chánh (TP Hồ Chí Minh). Từ đây, các đầu nậu buôn lậu thuốc lá phân phối, chia nhỏ để đưa vào các tỉnh, thành phố lớn tiêu thụ.

Thiếu tướng Ngô Thái Dũng, Cục trưởng Cục Phòng chống ma túy và tội phạm, Bộ đội Biên phòng, cho rằng, các đầu nậu buôn lậu thuốc lá thường không trực tiếp vận chuyển thuốc lá lậu, mà thuê người dân có hoàn cảnh kinh tế khó khăn hoặc những đối tượng có tiền án, tiền sự; trong đó, nhiều đối tượng buôn lậu, vận chuyển thuốc lá lậu ngày càng liều lĩnh, công khai, thách thức các nỗ lực chống buôn lậu của lực lượng chức năng.

Thất thu ngân sách

Trong thị trường nội địa, thuốc lá nhập lậu được các đối tượng bán buôn tại tủ thuốc bán lẻ, cửa hàng tạp hoá, hàng quán vỉa hè... tiêu thụ. Hoạt động phân phối chủ yếu là các đối tượng cất giấu thuốc lá nhập lậu tại địa điểm khác hoặc trong nhà ở, sau đó vận chuyển dần đến điểm kinh doanh với số lượng nhỏ lẻ. Mặt khác, các sản phẩm thuốc lá nhập lậu không in cảnh báo sức khỏe, nơi sản xuất, thời gian sản xuất và nguồn gốc xuất xứ theo quy định pháp luật Việt Nam cũng như thông lệ quốc tế.

Khảo sát thực tế tại thị trường TP Hồ Chí Minh cho thấy, một số điểm "nóng" về buôn bán thuốc lá nhập lậu như chợ Học Lạt, chợ Trần Quốc Toản, bến xe Tây Ninh... Đặc biệt, nguồn hàng được tập kết, tàng trữ chủ yếu tại các khu dân cư phức tạp, nhiều tuyến đường ngang ngõ tắt, cất giấu thuốc lá nhập lậu tại địa điểm khác hoặc trong nhà ở, sau đó phân phối đến các điểm bán lẻ với số lượng nhỏ. Các đầu nậu, đối tượng buôn lậu thường thuê người theo dõi những nơi tập kết, tàng trữ thuốc lá nhập lậu, nhằm chống lại sự kiểm tra, giám sát của lực lượng chức năng.

Từ thực tế đấu tranh chống buôn lậu thuốc lá tại 6 địa phương trọng điểm phía Nam (Long An, Tây Ninh, An Giang, Cần Thơ, TP Hồ Chí Minh, Đồng Tháp) cho thấy, trong các chủng loại thuốc lá nhập lậu vào Việt Nam, nhãn hiệu Hero và Jet chiếm khoảng 80%. Đây là những nhãn hiệu chủ yếu được sản xuất tại Indonesia, thông qua đường biên giới Lào và Campuchia nhập lậu vào Việt Nam. Cụ thể, hiện nay trên thị trường, thuốc lá nhãn hiệu Hero nhập lậu có mức giá chênh lệch từ 8.000 - 10.000 đồng/bao; Jet 10.000 - 12.000 đồng/bao, Esse 3.500 - 4.000 đồng/bao...

Ông Trần Sơn Châu, Phó Chủ tịch Hiệp hội Thuốc lá Việt Nam, phân tích, mặc dù nguồn thu cho ngân sách từ việc sản xuất và kinh doanh thuốc lá điếu khá cao, tuy nhiên ngành này luôn đối mặt với thách thức lớn khi thuốc lá điếu nhập lậu ồ ạt, chiếm gần 20 - 25% thị phần. Đặc biệt, trong bối cảnh từ đầu năm 2016, giá bán sản phẩm thuốc lá điếu chính ngạch được điều chỉnh tăng khoảng 4%, tương ứng mức thuế tiêu thụ đặc biệt từ 65 - 70%; tỷ lệ đóng góp Quỹ phòng, chống tác hại của thuốc lá từ 1% lên 1,5%, thì tình hình buôn bán, kinh doanh thuốc lá điếu nhập lậu ngày càng gia tăng do lợi nhuận cao hơn.

Theo thống kê của Hiệp hội Thuốc lá Việt Nam, thuốc lá điếu nhập lậu vào thị trường Việt Nam với số lượng ngày càng tăng đã ảnh hưởng nghiêm trọng đến nền kinh tế đất nước, gây thất thu thuế nặng nề cho ngân sách. Trong năm 2012, ngành thuế thất thu thuế khoảng 6.500 tỷ đồng; năm 2013 là 6.700 tỷ đồng; hai năm 2014 và 2015 lên đến 10.000 tỷ đồng...

(Còn tiếp)