Cư trú tại phường Minh Xuân (TP Tuyên Quang), ông Toán vốn làm nghề điện nước dân dụng, nhưng lại có “hoa tay” về hội họa. Từ tình thương dành cho con trẻ, ông đã nảy ra ý tưởng làm những chiếc đèn lớn để nhiều em cùng chơi. Năm 2000, mô hình “Anh hùng tương ngộ” do ông chế tác, đã khiến cả phố phường trầm trồ và trở thành bước ngoặt để ông gắn bó với nghề.
Trải qua hành trình sáng tạo bền bỉ, ông không ngừng tìm tòi cải tiến chất liệu, từ tre, nứa, giấy, đến mica, thép, vải bạt… và áp dụng công nghệ hiện đại vào việc làm đèn. Những mô hình do ông thực hiện không chỉ tầm vóc, bền đẹp, mà còn rất sinh động vì có thể cử động nhờ hệ thống motor, nên rất hấp dẫn đặc người xem.
Hơn cả một cái nghề, với ông Toán, việc làm đèn còn là sự cống hiến cho cộng đồng, chung tay đóng góp với xã hôi. Ông luôn chọn những chủ đề nhân văn, giàu tính giáo dục như hình ảnh các nhân vật lịch sử Thánh Gióng, Hai Bà Trưng, Hưng Đạo Vương; hay các tích truyện cổ tích dân gian. Nhờ vậy, mỗi chiếc đèn khổng lồ không chỉ thắp sáng phố phường, mà còn góp phần bồi đắp tình yêu văn hóa truyền thống cho thế hệ trẻ.
Chính những đóng góp thầm lặng ấy đã đưa tên tuổi ông Phạm Ngọc Toán trở thành “người thổi hồn” cho lễ hội Trung thu Thành Tuyên rực rỡ, độc đáo và giàu ý nghĩa.
Nghệ nhân Phạm Ngọc Toán tỉ mỉ chỉnh sửa chi tiết trên mô hình đèn khổng lồ.
Nghệ nhân Phạm Ngọc Toán kiểm tra khung mô hình hoa sen khổng lồ trong xưởng.
Nghệ nhân Phạm Ngọc Toán với bản phác thảo ý tưởng cho mô hình đèn Trung thu mới.
Người thợ tỉ mỉ lắp ghép khung sắt cho mô hình đèn Trung thu tại xưởng chế tác.
Công đoạn bọc vải màu cho mô hình cá chép, đòi hỏi sự khéo léo và kiên nhẫn.
Mô hình đèn Trung thu khổng lồ với hình tượng 8 con cá chép được ông Phạm Ngọc Toán kỳ công dựng nên.