Luật sư Nguyễn Anh Thơm. Ảnh: Minh Phương/Báo Tin tức.
Mới đây tại phường Phước Long A, quận 9 (TP Hồ Chí Minh) đã xảy ra vụ cướp giật túi xách. Sau khi giật túi, hai tên cướp bị lái xe ô tô truy đuổi. Trên đường bỏ trốn, chúng lái xe đâm vào tường và bị ô tô lao vào, một tên cướp bỏ trốn, tên còn lại tử vong trong bệnh viện do bị vỡ bàng quang.
Trao đổi với phóng viên báo Tin tức, luật sư Nguyễn Anh Thơm, Trưởng Văn phòng luật sư Nguyễn Anh, Đoàn Luật sư TP Hà Nội nói: “Xét về động cơ, mục đích của lái xe ô tô khi truy đuổi theo xe máy của 2 tên cướp nhằm bảo vệ tài sản của mình và bắt giữ người phạm tội quả tang. Lái xe ô tô không có động cơ tước đoạt tính mạng của đối tượng”.
Theo ông Nguyễn Anh Thơm, nguyên nhân chết của đối tượng theo thông tin ban đầu là vỡ bàng quang do tác động của vật nặng bên ngoài (có thể xe mô tô bị ngã đè vào). Nghĩa là, cái chết của đối tượng không phải do lái xe ô tô trực tiếp đâm gây ra như cán chết. Hậu quả chết người xảy ra là điều mà lái xe không mong muốn. Tuy nhiên, do có tác động va chạm giữa xe ô tô và xe máy thì mới có việc xe máy bị đổ ngã và nạn nhân bị tử vong do vỡ bàng quang. Do đó, cần xem xét tính chất, mức độ hành vi và hậu quả do lái xe gây ra trong trường hợp bắt giữ người phạm tội.
“Hành vi của lái xe ô tô là đáng được biểu dương và không cần thiết phải xử lý hình sự vì nạn cướp giật đang gây bức xúc dư luận, nhất là ở TP Hồ Chí Minh. Điều 8 Bộ luật hình sự - BLHS quy định: “Những hành vi tuy có dấu hiệu của tội phạm, nhưng tính chất nguy hiểm cho xã hội không đáng kể thì không phải là tội phạm và được xử lý bằng các biện pháp khác”. Suy cho cùng, hành vi của lái xe đã thực hiện trách nhiệm công dân tham gia đấu tranh phòng chống tội phạm. Trong trường hợp này, cần xét đến bối cảnh xảy ra sự việc, nguyên nhân chết của đối tượng cướp giật tài sản để từ đó chúng ta có thể đánh giá tính chất, mức độ và căn cứ vào quy định của pháp luật để xử lý vụ việc có lý, có tình”, luật sư Nguyễn Anh Thơm nói.
Theo giới luật sư, trước tiên cơ quan chức năng cần làm rõ hành vi phạm tội của 2 đối tượng (trong đó có 1 đối tượng tử vong) đã cấu thành tội phạm Cướp giật tài sản theo Điều 171 BLHS 2015. Hành vi phạm tội của các đối tượng không những đã xâm phạm đến quyền sở hữu tài sản của công dân được pháp luật bảo vệ, mà còn gây mất an ninh trật tự trên địa bàn thành phố, gây hoang mang lo sợ trong quần chúng nhân dân, nên cần phải xử lý nghiêm minh. Do đó, việc người dân tham gia đấu tranh chống tội phạm là đáng biểu dương hơn là xem xét xử lý. Các đối tượng phạm tội manh động, liều lĩnh, với thủ đoạn nguy hiểm, thì hậu quả xảy ra trước tiên là do lỗi của mình.
Nếu cơ quan điều tra xét thấy hành vi của lái xe có dấu hiệu tội phạm thì đó cũng là loại tội phạm ít nghiêm trọng và chắc chắn sẽ được sự khoan hồng đặc biệt khi xét xử. Trong trường hợp này, xét về nguyên nhân chết của nạn nhân, vụ việc xảy ra trong việc bắt giữ người phạm tội quả tang, nên hành vi của lái xe ô tô đã có dấu hiệu phạm tội "Cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác do vượt quá giới hạn phòng vệ chính đáng hoặc do vượt quá mức cần thiết khi bắt giữ người phạm tội". Tội phạm và hình phạt được quy định tại Khoản 3 Điều 136 BLHS 2015.
Theo điều tra ban đầu của Công an quận 9, anh Hoàng Quốc Bảo (21 tuổi, ngụ Đồng Nai) lái ô tô chở người thân từ Sài Gòn về Đồng Nai, rạng sáng 26/4. Đến khu vực phường Phước Long A (quận 9), anh Bảo dừng xe bên đường đi vệ sinh.
Khi đó, Nguyễn Hoàng Lâm chạy xe máy chở Nguyễn Thế Ngọc (37 tuổi) dừng cách đó một đoạn. Ngọc lén lại mở cửa ô tô, giật túi xách và điện thoại của người thân anh Bảo đang ngủ trong xe, cùng Lâm tháo chạy. Anh Bảo phát hiện, lên xe truy đuổi. Đến đường Thủy Lợi, ô tô của anh Bảo va chạm với xe hai tên cướp làm chúng ngã nhào. Ngọc bị khống chế giao công an, Lâm chạy thoát.
Trong lúc làm việc tại trụ sở công an, Ngọc kêu đau bụng. Anh ta được đưa đến bệnh viện nhưng tử vong sau đó, nghi do vỡ bàng quang. Cùng ngày, Lâm đến đầu thú, thừa nhận cùng Ngọc lên kế hoạch đi trộm tài sản trước đó. Anh ta có tiền án về tội "Cướp tài sản, sử dụng và mua bán trái phép chất ma túy".
Điều 136: Tội cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác do vượt quá giới hạn phòng vệ chính đáng hoặc do vượt quá mức cần thiết khi bắt giữ người phạm tội.
1. Người nào cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác mà tỷ lệ tổn thương cơ thể từ 31% đến 60% do vượt quá giới hạn phòng vệ chính đáng hoặc do vượt quá mức cần thiết khi bắt giữ người phạm tội, thì bị phạt tiền từ 5.000.000 đồng đến 20.000.000 đồng hoặc phạt cải tạo không giam giữ đến 3 năm.
2. Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 3 tháng đến 2 năm: a) Đối với 2 người trở lên mà tỷ lệ tổn thương cơ thể của mỗi người từ 31% đến 60%; b) Gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác mà tỷ lệ tổn thương cơ thể 61% trở lên. 3. Phạm tội dẫn đến chết người hoặc gây thương tích hoặc gây tổn hại sức khỏe cho 2 người trở lên mà tỷ lệ tổn thương cơ thể của mỗi người 61% trở lên, thì bị phạt tù từ 1 năm đến 3 năm.