Ảnh minh họa
Canada đang đẩy mạnh việc xây dựng nền tảng y tế chính xác dựa trên dữ liệu lớn về gen và trí tuệ nhân tạo (AI) nhằm nâng cao chất lượng điều trị và tăng hiệu quả cho hệ thống y tế công. Đây là hướng đi đang dần trở thành trụ cột trong chiến lược trong tương lai lâu dài của quốc gia này, đồng thời cũng có thể mở ra nhiều triển vọng hợp tác với Việt Nam.
Tại hội thảo do Phòng thương mại Canada-Việt Nam tổ chức ở Montreal, các diễn giả đã đề cập tới việc Chính phủ Canada vừa công bố Sáng kiến chăm sóc sức khỏe chính xác 2025 nhằm xây dựng cơ sở dữ liệu gen phục vụ nghiên cứu và chăm sóc sức khỏe. Mục đích là để tích hợp dữ liệu di truyền với hồ sơ y tế, môi trường và lối sống, cho phép các bác sĩ có thể dự báo về nguy cơ bệnh, lựa chọn loại thuốc phù hợp và cá thể hóa phác đồ điều trị.
Trao đổi với phóng viên TTXVN tại Canada, Trưởng phòng AI thuộc Hội đồng đổi mới Quebec Anne Nguyen cho biết AI trong lĩnh vực y tế đang tạo ra những cơ hội mới trong bối cảnh dân số già hoá và số lượng bệnh nhân ngày càng tăng. Canada hiện đang bước vào giai đoạn chuyển đổi từ y tế đại trà sang y tế mang tính cá nhân hoá.
Theo bà Anne Nguyen, vai trò của Hội đồng đổi mới Quebec là phải hiểu rõ về hệ sinh thái của các doanh nghiệp để tư vấn cho Chính phủ tỉnh bang và liên bang về AI cũng như góp phần thúc đẩy sự đổi mới.
Việc tổng hợp được các nhóm gen theo cộng đồng sẽ giúp phát hiện bệnh hiếm gặp tại các nhóm dân số nhỏ, thường bị bỏ sót trong các nghiên cứu kiểu truyền thống. Bằng cách so sánh mẫu gen, các nhà khoa học có thể xác định nguyên nhân bệnh và phát triển hướng điều trị chính xác hơn. Và AI sẽ giúp đẩy nhanh quá trình này cũng như đóng vai trò chính trong y tế chính xác.
Chia sẻ với phóng viên, Chủ tịch điều hành Công ty DiaGen AI Brian D. Keane, cho biết AI trong phát triển thuốc và y học đã tồn tại lâu nay, nhưng trong 5 năm gần đây, chúng ta mới được chứng kiến hiệu quả của nó nhờ mô hình Open AI.
Ông D. Keane khẳng định rằng hiện có nhiều công ty đang tập trung mạnh vào bệnh hiếm gặp và ung thư, những lĩnh vực có tác động toàn cầu. Và DiaGen thì tập trung phát triển các phân tử và peptide mới để phát hiện ung thư và nhồi máu cơ tim, đồng thời ưu tiên các lĩnh vực có nhu cầu chưa được đáp ứng, đặc biệt tại những nơi còn thiếu dịch vụ như Việt Nam.
Điểm mạnh của AI là có thể hỗ trợ tăng năng lực cho bác sĩ và các nhà khoa học bằng việc giảm thời gian, giảm chi phí, nhận diện được các mẫu bệnh học mà con người khó có thể nhìn thấy và giúp hiểu rõ vì sao loại thuốc điều trị này lại thất bại để đi tới các phương pháp chữa trị khác. Nhưng AI trong y tế chính xác chỉ phát huy hết tác dụng nếu chúng ta thu thập đủ dữ liệu cho nó.
Theo Giám đốc điều hành Công ty XCS AI Brian D. Keane, còn rất nhiều việc, chứ không chỉ đơn thuần là áp dụng AI. Điều quan trọng nhất là phải thu thập đầy đủ bộ dữ liệu phù hợp.
Ông D. Keane cho rằng nếu chỉ thu thập dữ liệu từ một cộng đồng thì sẽ bỏ sót những cộng đồng khác bởi mỗi nhóm dân cư đều có hệ gen, văn hoá và hành vi khác nhau. Đây là một quá trình tốn kém, đòi hỏi chi phí rất lớn và phải có sự phối hợp giữa các tổ chức cũng như các cộng đồng.
Điều này sẽ mở ra cơ hội để Canada có thể triển khai hợp tác với nhiều quốc gia khác, trong đó có Việt Nam. Việt Nam hiện đang đẩy mạnh việc chuyển đổi số trong y tế, bệnh án điện tử và ứng dụng dữ liệu trong y khoa. Với định hướng này, Việt Nam đang được đánh giá là một đối tác tiềm năng.
Bà Anne Nguyen chia sẻ thêm điểm kết nối giữa Canada và Việt Nam nằm ở năng lực chuyên môn. Các lĩnh vực về công nghệ của Việt Nam đều rất tiên tiến và Việt Nam đang nỗ lực tự định vị trong hệ sinh thái này bằng những thế mạnh của mình. Hai bên có rất nhiều cơ hội hợp tác từ đào tạo, phát triển, ứng dụng và kết hợp thế mạnh của nhau.
Canada có kinh nghiệm về tổng hợp và phân tích dữ liệu gen, trong khi Việt nam có dân số lớn và sự đa dạng về cấu trúc gen. Đây có thể là những yếu tố chính để hai bên tiến tới hợp tác trong lĩnh vực y tế chính xác và nó sẽ giúp Việt Nam rút ngắn khoảng cách về công nghệ, nâng cao khả năng điều trị bệnh hiếm gặp, một lĩnh vực đang phát triển nhanh tại nhiều quốc gia.