Vẫn ghi nhận các ca ngộ độc nặng thuốc lá điện tử

Vẫn ghi nhận các trường hợp ngộ độc nặng

Trong lúc ngồi chờ tại một quán ăn, chị B.A (38 tuổi, quê Bắc Ninh) nhìn thấy một điếu thuốc lá điện tử để trên bàn và tò mò “hút thử một hơi cho biết”. Chỉ sau đúng một hơi đầu tiên, chị đã ngã quỵ xuống nền nhà, bất tỉnh. Những người xung quanh tưởng chị chỉ choáng váng nên để nghỉ tại chỗ. Khoảng một đến hai giờ sau, chị tỉnh lại nhưng còn mệt, đau đầu dữ dội, đau thắt ngực, toàn thân choáng váng. Tuy nhiên, đến sáng hôm sau, gia đình mới đưa chị vào bệnh viện Bệnh viện Bạch Mai cấp cứu.

Tại Trung tâm Chống độc (Bệnh viện Bạch Mai), khi nhập viện, bệnh nhân tuy đã tỉnh nhưng mệt lả, phản ứng chậm, thở gấp, có biểu hiện hoang mang và liên tục kêu đau đầu. Kết quả xét nghiệm của bệnh nhân cho thấy tình trạng nhiễm toan chuyển hóa nặng, một dấu hiệu thường gặp trong ngộ độc ma túy tổng hợp hoặc các chất hóa học kích thích mạnh.

TS.BS. Nguyễn Trung Nguyên, Giám đốc Trung tâm Chống độc (Bệnh viện Bạch Mai) cho biết: “Kết quả chụp cộng hưởng từ (MRI) sọ não của người phụ nữ cho thấy những tổn thương não rõ rệt, cực kỳ nguy hiểm, có thể để lại di chứng lâu dài. Đáng chú ý, khi kiểm tra chức năng nhận thức, bệnh nhân suy giảm trí nhớ nghiêm trọng, gần như không nhận ra người quen, khả năng ghi nhớ thông tin mới gần bằng 0, đạt mức rất thấp so với người khỏe mạnh.

Đặc biệt, test ma túy nhanh trên nước tiểu của bệnh nhân cho kết quả âm tính. Tuy nhiên, đây không phải là điều bất ngờ. Phần lớn tinh dầu thuốc lá điện tử trôi nổi hiện nay chứa các nhóm ma túy mới như synthetic cannabinoid, các chất kích thích họ amphetamine, cathinone… mà xét nghiệm thường quy không phát hiện được”.

Theo TS.BS. Nguyễn Trung Nguyên, nhiều bệnh nhân ngộ độc chất kích thích nhìn bên ngoài vẫn tỉnh táo, nói chuyện được, nhưng khi khảo sát kỹ đều có bất thường: rối loạn hành vi, suy giảm trí nhớ, thay đổi điện hoạt động não. Đây là trường hợp điển hình vì chỉ một hơi hút duy nhất nhưng gây rối loạn tri giác cấp, nhiễm toan nặng và tổn thương thần kinh trung ương.

Ngoài ra, bệnh nhân còn xuất hiện hội chứng serotonin, một tình trạng kích hoạt quá mức hệ thần kinh do các chất kích thích mới gây ra. Người bệnh có thể toát mồ hôi nhiều, tim đập nhanh, thở gấp, kích động hoặc ảo giác.

Việc điều trị chỉ có thể dựa trên hỗ trợ hô hấp, tuần hoàn, giải độc không đặc hiệu, điều chỉnh rối loạn chuyển hóa và theo dõi sát tổn thương thần kinh. Không có thuốc giải độc đặc hiệu đối với những hóa chất tổng hợp hiện đang được trộn vào thuốc lá điện tử.

Theo đó, tổn thương não và suy giảm nhận thức ở người bệnh có thể kéo dài dai dẳng hoặc vĩnh viễn.

Nhiều bệnh nhân khác cũng từng nhập viện vì thuốc lá điện tử, khi ra viện tỉnh táo nhưng sau đó vẫn giảm trí nhớ, giảm tập trung, rối loạn hành vi, nhưng nhiều người không quay lại bệnh viện nên ít được thống kê.

Cấm tuyệt đối để bảo vệ thế hệ trẻ

Theo TS.BS Nguyễn Trung Nguyên, có thực tế thuốc lá điện tử được quảng cáo như một sản phẩm “an toàn hơn thuốc lá truyền thống”, “không độc hại”, “giúp bỏ thuốc lá”…. những tuyên truyền này hoàn toàn sai lệch, dẫn đến hậu quả nghiêm trọng, có rất nhiều trường hợp phải nhập viện cấp cứu chỉ vì tin vào những quảng cáo đó.

Đáng lo ngại, chỉ cần vài thao tác, bất kỳ ai cũng có thể trộn các hóa chất hoặc ma túy tổng hợp vào tinh dầu của thuốc lá điện tử. Những chất này không màu, không mùi, không có vị rõ ràng, người hút không thể nhận biết được. Trong nhiều ca ngộ độc, người bệnh khẳng định họ “không biết, chỉ hút thử”, nhưng hậu quả vẫn diễn ra tức thì.

“Trong tinh dầu trôi nổi trên thị trường, các bác sĩ đã phát hiện chất Synthetic cannabinoid, mạnh gấp hàng chục lần chất THC (là hợp chất hóa học chính trong cây cần sa, chịu trách nhiệm tạo ra cảm giác "phê" hoặc tác động tâm lý, thần kinh), gây rối loạn tâm thần, hoang tưởng, kích động, tổn thương não. Các chất kích thích họ Cathinone (còn gọi là “ma túy đá thế hệ mới”), gây tim nhanh, tăng huyết áp, quá nhiệt, thậm chí suy đa cơ quan.

Bên cạnh đó là Amphetamine-type stimulants, gây nghiện mạnh, phá hủy tế bào thần kinh dopamin. Hóa chất dung môi độc tế bào, gây viêm phổi hóa học, tổn thương gan, suy thận”, TS.BS Nguyễn Trung Nguyên cảnh báo.

Theo đó, phần lớn các chất này đều không bị phát hiện bằng test ma túy thông thường, khiến người sử dụng lầm tưởng mình không nghiện, tiếp tục dùng và lún sâu vào nguy cơ nghiện chất.

Vì vậy, TS.BS Nguyễn Trung Nguyên cảnh báo, nếu không cấm tuyệt đối, vài năm nữa Việt Nam sẽ đối mặt với một thế hệ trẻ bị ảnh hưởng trí nhớ, hành vi và sức khỏe tâm thần do thuốc lá điện tử. Tổn thương não này không thể phục hồi hoàn toàn. Thuốc lá điện tử không chỉ gây hại cho người hút; nhiều ca viêm phổi nặng ở trẻ em, phụ nữ mang thai hoặc người xung quanh đã được ghi nhận do hít phải hơi từ những thiết bị bị trộn hóa chất. Tất cả những nguy cơ này cho thấy thuốc lá điện tử hiện nay nguy hiểm hơn thuốc lá truyền thống nhiều lần, và đang trở thành nguồn cung cấp ma túy tổng hợp tinh vi nhất, rẻ nhất, khó phát hiện nhất.

Theo TS.BS Trung Nguyên, Việt Nam cần cấm hoàn toàn thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng. Nếu chậm trễ chỉ một vài năm nữa, các sản phẩm này sẽ lan rộng trong giới trẻ, gây nghiện diện rộng, tạo ra hàng loạt hệ lụy sức khỏe, tâm thần, hành vi và làm tăng gánh nặng y tế cho toàn xã hội.

Những năm gần đây, Việt Nam từng thực hiện nhiều chính sách mạnh mẽ trong cấm các chất gây hại và mang lại hiệu quả rõ rệt. Với thuốc lá điện tử vốn đang là con đường dẫn ma túy và hóa chất độc vào cộng đồng cần áp dụng biện pháp mạnh tương tự, thậm chí kiên quyết hơn. Mục tiêu là không để thuốc lá điện tử “núp bóng” dưới danh nghĩa một loại thuốc lá thay thế. Sản phẩm chứa nicotine và ma túy tổng hợp phải được coi là chất gây nghiện nguy hiểm, được quản lý như các chất cấm.

“Phần lớn thuốc lá điện tử hiện trôi nổi qua mua bán online và các tiệm tạp hóa nhỏ. Nếu không có biện pháp kiểm soát đồng bộ, lỗ hổng này sẽ khiến mọi nỗ lực trở nên vô nghĩa. Đây là thời điểm mang tính bước ngoặt; nếu không hành động ngay từ bây giờ, sẽ quá muộn khi thuốc lá điện tử đã trở thành thói quen xã hội, bám rễ vào giới trẻ và gây nghiện quy mô lớn”, TS.BS Nguyễn Trung Nguyên nhấn mạnh.