Bà Nguyễn Thị S. (58 tuổi, quê ở Tiền Giang) bị đái tháo đường (ĐTĐ) lâu năm nhưng điều trị không thường xuyên. Theo như lời kể của bà S., bà có thói quen đi chân đất, giẫm phải gai nhọn gây nên vết thương ở bàn chân. Tuy nhiên, bà S. lại không đi khám bác sĩ mà lại tự ý điều trị, đắp thuốc vào vết thương. Đến khi vết thương ngày càng lan rộng đến cổ chân, bà S. đi khám và phải nhập viện trong tình trạng nhiễm trùng rất nặng. Nghi ngờ nhiễm trùng máu, đe dọa đến tính mạng, các bác sĩ đành phải đoạn chi bên cạnh việc điều trị nội khoa tích cực để cứu mạng người bệnh.
Còn trường hợp của bà Trương Thị Đ. (65 tuổi, ngụ ở TP Hồ Chí Minh) thì may mắn hơn. Bà Đ. cũng bị ĐTĐ nhiều năm và đã có biến chứng thần kinh ngoại biên do ĐTĐ. Bà Đ. chia sẻ: "Tôi thường có cảm giác nóng rát 2 bàn chân, thường xuyên như bị châm chích. Nghe lời khuyên của bạn bè, tôi tự đi cắt lễ và ngâm chân vào nước muối. Hậu quả là bị nhiễm trùng 2 chân lan rộng, may mắn cho là người nhà phát hiện sớm và đưa vào điều trị tại bênh viện kịp thời mà không phải đoạn chi, tuy nhiên cũng phải nằm viện hơn 2 tuần".
Cứ 20 giây sẽ có một người bị đoạn chi do đái tháo đường. Ảnh:BV |
Đó là những trường hợp biến chứng bàn chân do ĐTĐ rất phổ biến mà tại Phân khoa Nội tiết bệnh viện Đại học Y Dược TP Hồ Chí Minh phải thường xuyên tiếp nhận.
Theo các bác sĩ, biến chứng bàn chân ĐTĐ làm gia tăng chi phí chăm sóc và điều trị cho người bệnh, là gánh nặng về kinh tế xã hội đặc biệt ở các nước đang phát triển. Người bệnh ĐTĐ lâu năm nếu không được kiểm soát tốt, đường huyết tăng cao thường xuyên sẽ dẫn đến biến chứng trên động mạch ngoại biên và thần kinh ngoại biên. Từ đó, bàn chân dễ bị tổn thương và nhiễm trùng gây nên biến chứng bàn chân ĐTĐ, làm gia tăng tỉ lệ nhập viện và đoạn chi do ĐTĐ.
Tỉ lệ biến chứng bàn chân ĐTĐ dao động trong khoảng 1%-10%, tùy theo từng quốc gia và thường gặp nhiều hơn ở những nước đang phát triển, có điều kiện kinh tế xã hội kém, có những nơi ghi nhận tỉ lệ này lên đến 20%. Đáng chú ý, trung bình khoảng 50% người bệnh có biến chứng bàn chân ĐTĐ cần phải nhập viện và 20% trong số đó cần phải đoạn chi để điều trị bệnh.
Theo BS Trần Minh Triết, Phân khoa Nội tiết bệnh viện Đại học Y Dược TP Hồ Chí Minh, chăm sóc bàn chân đái tháo đường là một trong những vấn đề quan trọng trong việc điều trị ĐTĐ bên cạnh việc kiểm soát đường huyết và các biến chứng khác. Người bệnh cần được thăm khám, đánh giá tầm soát biến chứng bàn chân ĐTĐ định kỳ bởi các bác sĩ chuyên khoa nội tiết. Tuy nhiên, vấn đề quan trọng nhất là người bệnh cần biết cách tự chăm sóc và phát hiện sớm các biến chứng trên bàn chân của mình.
Bác sĩ Triết cũng khuyến cáo thêm, người bệnh cần
giữ một chế độ dinh dưỡng và tập luyện thể lực hợp lý để giúp kiểm soát đường huyết ổn định. Cụ thể, người bệnh cần rửa sạch và quan sát bàn chân mình mỗi ngày trước khi đi ngủ, luôn mang giày dép thích hợp, không đi chân đất ngay cả khi đi trong nhà, trước khi mang giày cần xem có vật nhọn gì trong giày hay không, cắt móng chân nên cắt ngang, không nên cắt khoé, tuyệt đối không ngâm chân trong nước nóng hay nước muối... và phải đến khám bác sĩ chuyên khoa ngay khi có bất thường.