Bộ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường Trần Hồng Hà. Ảnh: Doãn Tấn/TTXVN
Tại hội thảo, các đại biểu nêu những giải pháp về sự phù hợp của các trạm quan trắc với điều kiện Việt Nam, sự đồng bộ giữa mạng lưới trạm của trung ương và địa phương, đưa ra các cơ sở khoa học để quy hoạch, phân bổ lại các điểm quan trắc môi trường không khí giữa trung ương và địa phương, giữa tự động và định kỳ; hiện trạng quản lý, khai thác số liệu của các trạm quan trắc…
Trong những năm gần đây, hoạt động quan trắc tự động ở Việt Nam đã bước đầu được chú ý, góp phần xác định các thay đổi hoặc diễn biến chất lượng môi trường liên tục theo thời gian và không gian; giúp xác định nhanh, phát hiện sớm các vấn đề về chất lượng môi trường, đề xuất các biện pháp phù hợp để quản lý, bảo vệ môi trường, hỗ trợ công tác hoạch định chính sách.
Tuy vậy, lĩnh vực quan trắc chưa đáp ứng được nhu cầu dữ liệu phục vụ công tác công bố thông tin, dự báo, cảnh báo ô nhiễm môi trường do số lượng, quy mô và mật độ các trạm còn thưa và phân bố không đồng đều nên chưa phản ánh được đầy đủ, kịp thời bức tranh về hiện trạng môi trường không khí. Việc ứng dụng các công nghệ quan trắc hiện đại đã triển khai nhưng còn chậm. Công tác duy trì vận hành các trạm tự động gặp nhiều khó khăn.
Do đó, các chuyên gia cho rằng, việc tăng cường, mở rộng, đưa vào vận hành mạng lưới các trạm tự động một cách hợp lý, duy trì hoạt động ổn định, lâu dài nhằm đáp ứng đầy đủ, kịp thời, chính xác và có hệ thống các dữ liệu về chất lượng môi trường không khí, thông tin kịp thời cho các cấp, các ngành, tăng cường năng lực cảnh báo, dự báo chất lượng môi trường không khí các khu vực, đồng thời, đẩy mạnh công tác quan trắc môi trường không khí nói riêng và quan trắc môi trường nói chung để sớm hội nhập với hệ thống quan trắc môi trường trong khu vực và toàn cầu là nhiệm vụ rất quan trọng và cấp bách.
Bộ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường Trần Hồng Hà nhấn mạnh: Việc xây dựng mạng lưới trạm quan trắc tự động hiện đại, đồng bộ từ trung ương đến địa phương sẽ xác định chính xác nguồn ô nhiễm, khả năng phát tán ô nhiễm… là bước tiến quan trọng trong giám sát môi trường. Thông qua giám sát hiệu quả nguồn ô nhiễm có thể cung cấp thông tin cho việc quyết định phương án kiểm soát và ngăn ngừa ô nhiễm không khí, bảo vệ môi trường và ứng phó với sự cố môi trường không khí.
Đối với hệ thống quan trắc môi trường không khí quốc gia, ngoài các yếu tố tiêu chuẩn kỹ thuật, Bộ trưởng thống nhất vị trí đặt hệ thống quan trắc môi trường không khí ở những vị trí ít bị ảnh hưởng từ các nguồn gây ô nhiễm để có được các chỉ số ổn định, khái quát. Từ đó, đưa ra các chỉ số chung về môi trường không khí của vùng, khu vực, đồng thời có thể theo dõi, đánh giá toàn diện mức độ ô nhiễm của từng địa phương, so sánh mức độ ô nhiễm của các địa phương…
Với từng địa phương cần phải tính toán chi tiết, cụ thể hơn về các yếu tố có thể gây ra ô nhiễm môi trường không khí như giao thông, xây dựng đô thị, sản xuất công nghiệp…, đánh giá được vùng bị tác động ô nhiễm, khu vực có mật độ dân cư tập trung… để đặt các trạm quan trắc môi trường không khí. Từ đó, có trách nhiệm cung cấp liên tục các số liệu ảnh hưởng đến sức khoẻ người dân để có thể giám sát được những thay đổi về môi trường không khí và đưa ra các khuyến cáo cần thiết.
Về lâu dài, đối với các trạm quan trắc môi trường không khí của các địa phương, đề nghị UBND tỉnh, thành phố khi đầu tư, lắp đặt trạm quan trắc tự động lựa chọn thiết bị công nghệ đảm bảo hiện đại, đồng bộ, tương thích với hệ thống trạm quan trắc quốc gia tự động. Đồng thời, cần có khung chính sách, pháp lý để quy định và phân rõ chức năng, nhiệm vụ về việc cung cấp các số liệu quan trắc môi trường không khí giữa trung ương và địa phương; cung cấp những số liệu phục vụ đời sống dân sinh cũng như các số liệu kỹ thuật chuyên môn cao phục vụ công tác nghiên cứu khoa học để đưa ra những đánh giá, định hướng phục vụ công tác quy hoạch, phát triển kinh tế - xã hội.