Có dịp về miền Tây ngày xuân mà không thưởng thức không khí đón Tết lênh đênh trên chợ nổi, xem như là một thiếu sót lớn. Người ta nói nhiều về không khí đón Tết miền Tây nhưng thường trên đất liền còn đón Tết trên sông thì quả thật hiếm hoi.
Chợ Nổi Cái Răng - nét đặc sắc của miền Tây Nam Bộ. |
Chợ đã nổi từ nửa đêm về sáng
Ta vẫn chìm từ giữa bữa hoàng hôn
Em treo bẹo Cái Răng, Ba Láng
Ta thương hồ Vàm Xáng, Cần Thơ
Người xưa kể rằng, chợ nổi chỉ xuất hiện ở những điểm giao thông đường thủy thuận lợi, đông dân cư. Mặt sông làm nơi mua bán giao thương hàng hóa không quá rộng mà cũng không quá hẹp, đáy sông không cạn quá mà cũng không sâu quá để các phương tiện neo đậu ghe, xuồng một cách dễ dàng. Việc mua bán diễn ra trên sông, trên các ghe xuồng của người bán lẫn người mua. Ông Võ Thiện Tâm, người đã buôn bán trên sông đã 60 năm cho biết“… Đa số thương hồ trở về quê cũ vào ngày 30 tháng Chạp để kịp rước ông bà cùng gia đình mang theo nhiều quà bánh, rau củ, thực phẩm ăn ba ngày Tết. Tuy nhiên cũng có nhiều bạn hàng không về quê với nhiều lý do.
Vậy là đón Tết trên sông, buồn và tủi thân lắm…”. Thực phẩm “dã chiến” thường là những phong bánh in giấy đỏ, những đòn bánh tét nhưn mỡ hành, vài phong pháo tiểu để đốt ì đùng lúc giao thừa. Cạnh đó mấy tay mài râu chuẩn bị mồi nhậu gồm: mớ khô cá, mắm tép ba rọi, thịt kho dưa giá, bánh tráng quấn tép luộc… Cây “bẹo” trước ghe được hạ xuống đến khi khai trương mới treo lên. Nhiều phụ nữ trên ghe đậu cạnh nhau còn chuẩn bị mấy bộ bài tứ sắc để đánh đỡ buồn hiu quạnh ngày xuân. Đàn ông thì khề khà bên mâm nhậu bồng bềnh trên sông với nhiều bài vọng cổ tha thiết nhớ quê.
Trẻ con của các ghe buôn thì tung tăng lên bờ khoe áo mới hay quanh quẩn bên mấy sòng bầu cua cá cọp, mấy tụ điểm lô tô nhộn nhịp ngày đêm. Ở miền Tây tồn tại một số chợ nổi khá nổi tiếng như: Cái Bè (Tiền Giang), Phụng Hiệp (Hậu Giang ), Cái Răng, Phong Điền (TP Cần Thơ), Châu Đốc (An Giang)…. Có nhiều gia đình nối tiếp nhau nghề mua bán trên sông hằng mấy mươi năm theo kiểu cha truyền con nối và chuyện đón Tết xa quê cũng nối tiếp nhau qua nhiều thế hệ.
Ngày nay xuất hiện ngày càng nhiều chợ nổi tự phát, nhất là ở các điểm giao thương của các nhánh sông. Việc mua bán trở nên nhộn nhịp hơn, hàng hóa nhiều mẫu mã, chủng loại hơn. Tuy nhiên việc đón Tết trên sông của các ghe buôn vẫn còn duy trì với không khí ấm áp hơn, đủ đầy hơn do điều kiện kinh tế phát triển. Anh Hồ Hoàng Hùng, cư dân Bến Tre đã hơn 30 năm làm kiếp thương hồ trên sông nước, trong đó có trên 20 năm đón Tết trên sông cho biết “…Gia đình tôi đã quen với không khí này rồi, đón Tết ở nhiều nơi không phải là quê hương của mình cũng có nhiều điều lý thú lắm chứ, riết rồi quen dần…”.
Anh nói vui, đời sống lái buôn giờ khấm khá và thuận tiện hơn. Đại đa số các ghe, xuồng được cơi nới to rộng để chở được nhiều hàng hóa hơn. Động cơ thuỷ phát triển ồ ạt với nhiều loại máy ghe rất đắt tiền rút ngắn nhiều thời gian. Để thỏa thuận giá cả, mặt hàng trao đổi thì cứ dùng điện thoại di động là xong tất. Có khá nhiều ghe buôn chở theo cả xe hon đa đắt tiền để khi rảnh rỗi đem lên bờ “du ngoạn” ngày Tết hay làm ăn kiếm mối đầu xuân gọi là mở hàng lấy hên. Đêm giao thừa, các ghe buôn mở ti vi màu đời mới, đầu đĩa, sắm cả giàn karaoke “xịn” tha hồ hò hát trên sông coi như bù đắp tháng ngày vất vả trên thương hồ.
Uống rượu đế mừng xuân ư? Lạc hậu rồi. Ghe buôn đón Tết bây giờ đâu lạ lẫm gì với chuyện uống bia hay rượu ngoại. Còn thức ăn để cúng kiếng, ăn nhậu mấy ngày Tết thì trên bờ có gì dưới ghe có nấy không thiếu thứ chi. Nhiều gia đình thương hồ với nhiều thế hệ cùng chung sống trên ghe lớn. Có những chiếc ghe như "căn hộ di động" khổng lồ đầy đủ tiện nghi trên sông nước với những chậu hoa kiểng đắt tiền, các loài vật nuôi, tất nhiên chuyện ăn Tết sẽ rất hoàng tráng. Ăn Tết trên sông bây giờ khá vui nhộn với nhiều loại sinh hoạt giải trí, ăn uống như quán nhậu, ca cổ, cà phê, karaoke... phục vụ thương khách.
Ăn Tết trên sông bây giờ thật lý thú lắm thay.
Bài và ảnh: Song Anh