Đòi nợ thuê biến tướng "xã hội đen"
Hiện nay, dịch vụ đòi nợ thuê đã được pháp luật thừa nhận từ hơn 10 năm nay. Tuy nhiên, do còn khá mới mẻ nên không ít dịch vụ đòi nợ thuê đã biến tướng, trở thành hoạt động “xã hội đen” từ lúc nào không biết. Điều này đang gây ra rất nhiều hệ lụy xấu, ảnh hưởng đến an ninh trật tự xã hội trên địa bàn.
Có thể nói, dịch vụ đòi nợ thuê kiểu “xã hội đen” đã trở thành nỗi kinh hoàng của không ít tổ chức, cá nhân mắc nợ. Chị M.N (ngụ ở quận Bình Thạnh) cho biết, gia đình đã nhiều đêm mất ăn, mất ngủ vì bị "dính" vào các băng đảng liên quan đến dịch vụ đòi nợ thuê.
Rất dễ bắt gặp những lời đe dọa biến tướng từ dịch vụ đòi nợ thuê.
Theo chị M.N, năm 2016, gia đình có người em trai vay nợ của một người hơn 200 triệu đồng với lãi suất 12%/năm, tuy nhiên không hiểu sao sau 2 năm, chủ nợ tính số tiền này lên tới 500 triệu đồng, mặc dù trước đó em chị N đã trả tiền lãi hàng tháng lên đến hơn 500 triệu đồng và tiền gốc vẫn còn nằm đó. Do mất khả năng chi trả, em chị N phải bỏ nhà ra đi, tuy nhiên gia đình chị N vẫn không thoát khỏi tình trạng bị một nhóm giang hồ chuyên đòi nợ thuê tới làm phiền.
“Dù em mình đã bỏ xứ ra đi nhưng chủ nợ không để yên cho gia đình mình. Đỉnh điểm là sau ngày em mình bỏ nhà ra đi, chủ nợ này đã thuê một nhóm giang hồ đòi nợ thuê tới trước nhà chặn cửa, toan đánh người, đập phá nhà cửa nhà mình. Trước đó, nhóm giang hồ này còn nhắn tin đe dọa các kiểu với những người thân nhà mình với những tin nhắn rất khó nghe và sặc mùi giang hồ, đe dọa có đổ máu. Đến giờ nghĩ lại mình vẫn còn chưa hết bàng hoàng, thậm chí còn ám ảnh mãi về sau”, chị N nhớ lại.
Không chỉ có gia đình chị N bị dịch vụ đòi nợ thuê làm xáo trộn cuộc sống, mới đây tại tỉnh Đồng Nai, anh B.M.T (ngụ Bình Dương) cũng bị 2 người đòi nợ thuê truy đuổi dẫn đến việc anh T đã rơi xuống sông Đồng Nai rồi tử vong.
Theo UBND TP Hồ Chí Minh cho hay, dịch vụ đòi nợ thuê là một trong những hoạt động kinh doanh phức tạp, có liên quan nhiều đến an ninh, trật tự, an toàn xã hội, dễ bị phần tử xấu lợi dụng để hoạt động kiểu xã hội đen. Vừa qua, dù thành phố đã chủ động ban hành các văn bản chỉ đạo phối hợp giữa các ngành, các cấp nhằm quản lý chặt chẽ loại hình kinh doanh này theo đúng quy định của pháp luật, tuy nhiên chưa có văn bản quy định cụ thể phạm vi địa bàn hoạt động của các doanh nghiệp kinh doanh dịch vụ đòi nợ.
Ngoài ra, việc công ty đăng ký kinh doanh tại tỉnh, thành phố khác nhưng ủy quyền cho văn phòng đại diện tại TP Hồ Chí Minh để thực hiện việc thu hồi nợ. Đây cũng chính là một khó khăn trong công tác quản lý vì văn phòng đại diện không quy định phải cấp giấy chứng nhận đủ điều kiện về an ninh trật tự nên cơ quan công an không quản lý được.
Theo thống kê, hiện TP Hồ Chí Minh có 28 công ty, đơn vị kinh doanh dịch vụ đòi nợ đã được cấp giấy chứng nhận đủ điều kiện về an ninh, trật tự và 21 doanh nghiệp chưa làm thủ tục cấp giấy chứng nhận đủ điều kiện về an ninh, trật tự. Qua tổ chức kiểm tra 28 lượt doanh nghiệp, cơ quan chức năng đã phát hiện 17 trường hợp chưa xuất trình được các hồ sơ, tài liệu chứng minh việc đã đăng ký với cơ quan quản lý nhà nước về lao động; 8 trường hợp chưa xuất trình được hồ sơ, tài liệu về báo cáo tài chính, quyết toán thuế, kê khai thuế thu nhập doanh nghiệp; 1 trường hợp chưa có biên bản họp đại hội đồng cổ đông thường niên.
Siết chặt quản lý
Theo UBND TP Hồ Chí Minh, sau một thời gian xuất hiện, đến nay hoạt động đầu tư kinh doanh dịch vụ đòi nợ thuê đã xuất hiện nhiều biến tướng, một số vụ việc có dấu hiệu cấu kết băng nhóm gây nhiều hệ lụy, ảnh hưởng đến trật tự an toàn xã hội. Để đòi nợ (theo ủy quyền của chủ nợ) các công ty này thường sử dụng nhiều chiêu trò đe dọa, mang tính chất xã hội đen, trấn áp khủng bố tinh thần gây hoang mang cho con nợ, nhưng những hành vi như thế vẫn chưa cấu thành tội phạm vì chưa xảy ra hậu quả nên rất khó xử lý. Chưa có quy định cụ thể về đồng phục của nhân viên làm công việc đòi nợ.
Người dân bị quấy nhiễu tại nhà khi không còn khả năng chi trả các khoản nợ.
Ngoài ra, rất khó xác định được nhân viên đòi nợ khi thực hiện hợp đồng đòi nợ, việc tổ chức đòi nợ bằng cách chây lì, cố tình tạo sự chú ý cho người xung quanh gây tâm lý hoang mang cho tổ chức, cá nhân con nợ như đi thành đoàn, tụ tập đông người gây mất an ninh, trật tự, ảnh hưởng đến danh dự, quyền tự do của con nợ.
Để chấn chỉnh và quản lý chặt chẽ loại dịch vụ trên, UBND TP Hồ Chí Minh cũng vừa có văn bản kiến nghị Bộ Tài chính tham mưu Chính phủ đưa loại hình kinh doanh này vào danh mục ngành, nghề cấm kinh doanh. Với lý do thực tế quan hệ nợ là hợp đồng dân sự hoặc hợp đồng kinh tế, khi có tranh chấp hợp đồng các bên tham gia tự thỏa thuận hoặc khởi kiện để tòa án giải quyết. Nhà nước đã có đầy đủ hệ thống luật pháp, cơ quan bảo vệ, thi hành pháp luật... Đối với các vụ việc đã có quyết định, bản án của tòa án có hiệu lực pháp luật thì cơ quan thi hành án, thừa phát lại... là cơ quan có thẩm quyền thi hành.
Trường hợp không đưa loại hình kinh doanh này vào danh mục ngành, nghề cấm kinh doanh, UBND TP Hồ Chí Minh cũng kiến nghị Bộ Tài chính tham mưu Chính phủ ban hành những quy định bắt buộc để siết chặt hoạt động này. Như quy định đồng phục của nhân viên làm công việc đòi nợ; số lượng tối đa nhân viên mỗi lần tham gia thực hiện đòi nợ đối với con nợ (để tránh tình trạng tụ tập thành băng nhóm gây mất an ninh trật tự); thông báo danh sách nhân viên được cử đi đòi nợ cho công an phường nơi tiến hành đòi nợ, đối tượng đòi nợ đúng với hợp đồng ủy quyền đòi nợ (tránh tình trạng không đòi trực tiếp với con nợ mà đòi qua thân nhân và gia đình của con nợ, gây xáo trộn cuộc sống sinh hoạt của người dân)…