Đến xã Mùn Chung, huyện Tuần Giáo, tỉnh Điện Biên, tại đây đang là mùa khô, mùa thiếu nước trong năm; mới biết nguồn nước sạch quý giá với người dân tới mức nào.
Nhà vệ sinh ít được sử dụng do thiếu nước.
Tại trường THPT Mùn Chung, cơ sở dạy và học nội trú với hơn 330 học sinh và khoảng 40 thầy cô giáo; bên một góc khuôn viên trường là một khu nhà vệ sinh được xây khá quy mô, tuy nhiên bên trong, khu vệ sinh tối om, mạng nhện bám đầy, các chậu rửa rỉ sét nhiều, bởi lâu nay ở vùng này thường xuyên thiếu nước sinh hoạt nên khu vệ sinh không có nước, hạn chế sử dụng.
Nguồn nước dẫn từ suối về không được xử lý cũng khó đảm bảo độ sạch.
Em Lường Thị Lan, đang học nội trú tại trường cho biết: “Cứ vào khoảng cuối năm đến gần nửa năm sau là mùa khô, thiếu nước nên chúng em phải ra suối tắm, cũng có khi phải ra nhà dân xung quanh xin nước về nấu ăn. Tại trường cũng có bể chứa để dẫn nước suối về tắm nhưng cũng có lúc không đảm bảo vệ sinh, có lần em bị ngứa nổi mẩn khắp người".
Những người dân quanh đây cũng cho biết, họ thường phải lấy nước từ 2 khe suối gần đó về dùng. Nhất là vào mùa khô, thầy trò trong trường Mùn Chung thường phải đi bộ hơn 5km đường rừng núi để tìm nguồn nước dẫn về sinh hoạt, những cũng luôn đối mặt với nguy cơ nguồn nước không đạt tiêu chuẩn. Một nguồn nước sạch, ổn định là khao khát của những người dân nơi đây bấy lâu nay.
Công trình xử lý và cung cấp nước sinh hoạt đặt tại trường THPT Mùn Chung có thể cung cấp nước cho gần 2.000 người dân.
Để có được nguồn nước sinh hoạt đảm bảo, ổn định cho trường THPT Mùn Chung và các hộ dân địa phương, Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam đã phối hợp với UBND tỉnh Điện Biên, Hội Liên hiệp Phụ nữ Việt Nam xây dựng công trình xử lý và cung cấp nước ngay tại khuôn viên của trường. Công trình vừa được khánh thành ngày 19/11/2018, như một món quà gửi tới các thầy cô giáo và học sinh trường THPT Mùn Chung nhân kỷ niệm ngày Nhà giáo Việt Nam 20/11.
Giờ đây học sinh nội trú ở Mùn Chung được dùng nước thoải mái.
Trong khu nội trú của trường, tại nơi sinh hoạt tắm giặt, dưới vòi nước sạch chảy ào ào, các em học sinh nam đang tha hồ té nước rửa mặt mũi, chân tay sau giờ học thể dục, đá bóng; điều mà trước đây rất hạn chế bởi đến nước tắm rửa, nấu ăn còn thiếu. Gần đó, các cán bộ nấu bếp đang rửa rau chuẩn bị bữa trưa, không những họ được dùng nước thoải mái mà giờ đây còn chẳng phải lo thiếu nước vào mùa khô.
GS.TSKH Nguyễn Đình Công, Phó Chủ tịch Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam cho biết: Công trình Khảo sát, xây dựng công trình nước sinh hoạt tại trường THPT Mùn Chung được triển khai xây dựng từ tháng 6/2017 đến nay đã hoàn thành và đưa vào sử dụng. Hiện tại, công trình đang cấp nước về trường với hệ thống xử lý nước sinh hoạt gồm: Hệ thống cấp xử lý nước công suất 100m3/ngày đêm với chất lượng nước hợp vệ sinh nước đảm bảo các tiêu chuẩn. Công trình này có thể cung cấp nước sinh hoạt cho cụm trường tiểu học, mầm non Mùn Chung, cụm dân cư xung quanh với khoảng 2000 người.
Theo đó, đây là mô hình cung cấp và xử lý nước sinh hoạt đạt tiêu chí nhỏ gọn tiết kiệm đem lại hiệu quả cao; đặc biệt hệ thống máy bơm dẫn nước từ khe suối về không phải sử dụng điện mà dùng sức nước. Vì vậy mô hình này cũng rất phù hợp để triển khai tại nhiều địa phương, nhất là ở các làng, bản, vùng hải đảo và những nơi có điều kiện khó khăn để có nguồn nước sạch ổn định cho bà con.
Theo thống kê, hiện chỉ có khoảng 6% tổng số hộ nghèo ở Việt Nam có thể tiếp cận với nước sạch từ trạm cấp nước tập trung. Vì thế, việc ứng dụng khoa học công nghệ để có nhiều công trình cung cấp nước tương tự được xây dựng và đưa vào sử dụng tại nhiều vùng khó khăn, đang thiếu nước sạch trong cả nước sẽ góp phần cải thiện và nâng cao sức khỏe người dân. Sâu xa hơn, còn góp phần đảm bảo an sinh xã hội an ninh quốc phòng ở các địa phương này.