Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), HPV là loại virus lây truyền qua đường tình dục phổ biến nhất, có khả năng gây ra hàng loạt bệnh lý nghiêm trọng như ung thư cổ tử cung, ung thư vòm họng, ung thư hậu môn, ung thư âm hộ, mụn cóc sinh dục và nhiều tổn thương tiền ung thư khác.
Khoảng 85% phụ nữ có quan hệ tình dục sẽ nhiễm HPV ít nhất một lần trong đời. Trong bối cảnh tỷ lệ lây nhiễm cao và diễn biến bệnh phức tạp, tiêm vắc xin HPV được đánh giá là giải pháp chủ động, hiệu quả và an toàn nhất hiện nay.
Tạo miễn dịch chủ động, giảm tới 99% nguy cơ ung thư liên quan đến HPV
Vắc xin HPV hoạt động bằng cách kích thích hệ miễn dịch tạo ra các kháng thể đặc hiệu, ngăn chặn virus xâm nhập và gây bệnh. Nhiều nghiên cứu quy mô lớn đã chỉ ra rằng nếu được tiêm đủ liều trước khi bắt đầu quan hệ tình dục, người tiêm có thể giảm đến 99% nguy cơ mắc các bệnh ung thư liên quan đến HPV, đặc biệt là ung thư cổ tử cung – căn bệnh đang đứng thứ hai về tỷ lệ tử vong ở phụ nữ sau ung thư vú.
Lợi ích của việc tiêm phòng không chỉ giới hạn ở nữ giới. Nam giới là nhóm có tỷ lệ tự đào thải virus thấp hơn 26% so với nữ, đồng nghĩa nguy cơ virus tồn tại lâu trong cơ thể và gây ra các biến chứng nguy hiểm cao hơn. Nhiễm HPV kéo dài làm tăng nguy cơ ung thư hầu họng, ung thư dương vật, ung thư hậu môn và các tổn thương sinh dục. Tiêm phòng từ sớm giúp giảm đáng kể khả năng tích tụ virus, đồng thời giảm lây nhiễm cho bạn tình và cộng đồng.
Một trong những lợi ích rõ rệt nhất của tiêm vắc xin HPV là khả năng ngăn ngừa mụn cóc sinh dục – bệnh lý gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến tâm lý người bệnh và chất lượng cuộc sống. Hai chủng HPV 6 và 11, chiếm phần lớn ca mụn cóc sinh dục, đều nằm trong danh mục bảo vệ của các loại vắc xin hiện có.
Ngoài ra, vắc xin HPV còn giúp ngăn chặn các tổn thương loạn sản và tiền ung thư tại nhiều vị trí như cổ tử cung, âm đạo, âm hộ, hậu môn. Đây là những tổn thương âm thầm, phát triển trong thời gian dài và có thể chuyển thành ung thư nếu không được phát hiện và điều trị sớm. Tiêm vắc xin giúp loại bỏ nguy cơ ngay từ giai đoạn đầu, giảm đáng kể gánh nặng điều trị sau này.
HPV là virus lây nhiễm rất rộng, không phân biệt giới tính hay lối sống. WHO ước tính cứ ba nam giới thì có một người nhiễm ít nhất một chủng HPV; đồng thời cứ năm người thì có một người nhiễm nhiều chủng cùng lúc. Virus có thể lây qua quan hệ tình dục, tiếp xúc da – da, dùng chung đồ dùng cá nhân, thăm khám y khoa không đảm bảo vô khuẩn hoặc từ mẹ sang con khi sinh thường.
Do vậy, việc tiêm chủng không chỉ bảo vệ từng cá nhân mà còn tạo miễn dịch cộng đồng, giảm khả năng lây nhiễm chéo và hạn chế đáng kể sự lưu hành của virus trong xã hội.
Hai loại vắc xin HPV đang được sử dụng tại Việt Nam
Hiện nay, Việt Nam đang triển khai hai loại vắc xin HPV do Hoa Kỳ sản xuất, được Tổ chức Y tế Thế giới và Cơ quan Quản lý Dược phẩm Hoa Kỳ (FDA) đánh giá cao về độ an toàn và hiệu quả:
• Gardasil (4 chủng): Bảo vệ chống lại HPV 6, 11 (nguyên nhân gây mụn cóc sinh dục) và 16, 18 (gây ung thư).
• Gardasil 9 (9 chủng): Mở rộng phạm vi bảo vệ lên 9 chủng HPV phổ biến, trong đó có nhiều chủng nguy cơ cao như 31, 33, 45, 52 và 58 – thủ phạm hàng đầu gây ung thư cổ tử cung.
Cả hai loại vắc xin đều đã chứng minh hiệu quả vượt trội trên hàng triệu người tại nhiều quốc gia. Độ tuổi và thời điểm vàng để tiêm vắc xin HPV
Thời điểm được khuyến nghị tiêm vắc xin HPV hiệu quả nhất là từ 9–14 tuổi – giai đoạn cơ thể có khả năng tạo miễn dịch mạnh mẽ nhất và chưa có nguy cơ phơi nhiễm virus. Nhóm tuổi này chỉ cần tiêm 2 mũi theo phác đồ tiêu chuẩn.
Đối với nam và nữ từ 15–45 tuổi, chuyên gia vẫn khuyến cáo tiêm phòng vì khả năng người trưởng thành đã nhiễm một số chủng virus nhưng vẫn còn nhiều chủng khác vắc xin có thể bảo vệ. Ở nhóm này, phác đồ 3 mũi được áp dụng nhằm đảm bảo cơ thể tạo đủ lượng kháng thể cần thiết.
HPV là loại virus có thể tồn tại rất lâu trong cơ thể mà không gây bất kỳ triệu chứng nào. Nhiều trường hợp nhiễm HPV kéo dài 10–20 năm trước khi biến chứng thành ung thư. Khi bệnh được phát hiện thì đa số đã ở giai đoạn muộn, gây khó khăn trong điều trị và làm tăng nguy cơ tử vong.
Thực tế tại Việt Nam cho thấy độ tuổi mắc ung thư cổ tử cung đang có xu hướng trẻ hóa. Nếu như trước đây bệnh chủ yếu xuất hiện ở phụ nữ 40–50 tuổi, hiện nay nhiều ca bệnh được ghi nhận ở nhóm 35–55 tuổi. Điều này đặt ra yêu cầu cấp thiết trong việc củng cố nhận thức và tăng cường tiêm chủng HPV trong cộng đồng trẻ.
Tiêm vắc xin HPV – khoản đầu tư thiết thực cho tương lai
Nhiều quốc gia đã đưa vắc xin HPV vào chương trình tiêm chủng mở rộng và ghi nhận tỷ lệ ung thư cổ tử cung giảm sâu, có nước giảm đến 87% ở nhóm trẻ được tiêm đúng lịch. Việt Nam cũng đang thúc đẩy truyền thông và tăng độ bao phủ vắc xin nhằm bảo vệ sức khỏe sinh sản và sức khỏe tổng thể của thế hệ trẻ.
Tiêm phòng HPV là một khoản đầu tư thông minh, đem lại lợi ích lâu dài. Chỉ một quyết định đúng thời điểm có thể giúp người trẻ giảm thiểu nguy cơ bệnh tật, bảo vệ khả năng sinh sản, duy trì chất lượng sống và giảm gánh nặng y tế cho xã hội. Đó không chỉ là hành động bảo vệ bản thân mà còn là sự đóng góp thiết thực cho một cộng đồng khỏe mạnh, an toàn và bền vững.