Giải mã ‘Chuyến tàu đêm di sản’

Năm 2024, Sở Du lịch Hà Nội phối hợp với UBND quận Ba Đình khai trương và đưa vào vận hành sản phẩm du lịch Tuyến tàu điện số 6 – “Bảo tàng đường phố Hà Nội”. Đây là sản phẩm du lịch đặc thù, trọng điểm, được quận Ba Đình đầu tư bài bản, nghiêm túc, góp phần phát huy các tiềm năng, thế mạnh khu vực hồ Trúc Bạch.

Ông Nguyễn Dân Huy, Bí thư Đảng uỷ phường Trúc Bạch, đánh giá: Qua khảo sát, với góc nhìn khách quan, đa chiều, tiếp thu phản hồi từ người dân, khách du lịch và đặc biệt là từ chính những hộ kinh doanh ẩm thực, lưu trú trên địa bàn… cho thấy, cần phải tăng thêm “sắc màu” cho các loại hình kinh doanh ẩm thực và dịch vụ tại điểm du lịch Đảo Ngọc – Trúc Bạch. Đặc biệt, với Tuyến tàu điện số 6, cần phải sớm hoàn thiện các toa tàu để vận hành toàn tuyến; nâng cao chất lượng cho hoạt động trải nghiệm, tham quan.

“Chúng tôi đang thí điểm tour du lịch đêm “Chuyến tàu đêm di sản”, với sứ mệnh kết nối các di tích lịch sử, làng nghề truyền thống với không gian cảnh quan hồ Trúc Bạch và đặc biệt là các di sản vật thể, phi vật thể của Hà Nội. Điều này giúp du khách hiểu rõ hơn về lịch sử và văn hoá đặc trưng của địa phương, tạo ra trải nghiệm độc đáo và ý nghĩa”, ông Nguyễn Dân Huy cho biết.

Tour du lịch đêm thứ 6 của Hà Nội sẽ đưa du khách trải qua nhiều cung bậc cảm xúc, từ ngạc nhiên đến thú vị và xúc động, khi được thăm quan các di tích lịch sử, tìm hiểu tín ngưỡng, văn hóa dân gian, tham gia các hoạt động văn hóa truyền thống, trải nghiệm ẩm thực địa phương, giao lưu với cộng đồng dân cư, thậm chí “xuyên không” về một góc phố thời bao cấp.

Chỉ trong một thời gian ngắn đưa vào vận hành thí điểm, tour đêm “Chuyến tàu đêm di sản” đã đón nhiều đoàn khách quốc tế, trong đó có các vị khách đặc biệt như: Đại sứ Cộng hòa Cu Ba, Đại sứ Cộng hòa Phần Lan, nguyên Thứ Bộ trưởng Bộ Công nghiệp và đổi mới sáng tạo Vương quốc Thuỵ Điển… đến tham quan và trải nghiệm.

Đến với “Chuyến tàu đêm di sản”, du khách có thể lựa chọn các khung thời gian trải nghiệm kéo dài từ 2- 4 giờ. Khởi hành của du khách bắt đầu từ ngôi đền Thủy Trung Tiên (xưa là đền Cẩu Nhi, gắn với sự tích vua Lý Công Uẩn dời đô năm Canh Tuất 1010, lập nên thờ thần Cẩu), nằm trên hòn đảo “đất lành chim đậu” duy nhất giữa lòng Hà Nội, là nơi sinh sống của hàng trăm con cò, diệc... Kiến trúc đền hiện hữu được phục dựng khang trang, câu chuyện hình thành hồ Trúc Bạch, Hồ Tây với những làng trại gắn với các nghề truyền thống danh tiếng như dệt lụa, đúc đồng, chế biến các sản phẩm từ cốm… 

Điểm tiếp theo của cuộc hành trình là Toa “Phở - bún - sợi”. Khứu giác của du khách như bừng tỉnh bởi hương liệu thơm nức của quế, hồi, thảo quả… những thành phần tạo nên hương vị món phở Việt trứ danh toàn cầu. Thế giới các loại sợi ở toa xe đưa du khách tới mọi miền của Tổ quốc với đa dạng các món bún, miến, mì, bánh đa… là minh chứng rõ ràng nhất cho việc Hiệp hội Kỷ lục Thế giới (WRA) công nhận “Việt Nam là đất nước sở hữu nhiều món sợi và nước hấp dẫn nhất thế giới”.

Rời Toa Phở - Bún – Sợi, du khách sẽ đến với Toa Bếp – Chạn – Mâm, tái hiện thời bao cấp với những hiện vật trưng bày như tem phiếu, phích nước, đồ dùng sinh hoạt tái chế từ vỏ đạn, vỏ máy bay B-52… Không gian còn tái hiện những thay đổi sâu sắc trong chế độ ăn uống của người dân do kinh tế khó khăn và sự hạn chế về nguồn cung cấp thực phẩm. Bữa ăn hàng ngày thường đơn sơ và lặp lại, với các món ăn cơ bản như cơm độn bo bo, khoai, sắn, canh rau tập tàng và một ít lạc được phân phát theo chế độ...

Không chỉ tái hiện lại văn hóa ẩm thực Hà Nội thời bao cấp, Chuyến tàu số 6 còn khéo léo tái dựng không gian sinh hoạt quen thuộc trên phố phường thời kỳ này. Bên ngoài Toa Bếp – Chạn - Mâm được bài trí như một sạp hàng nước thời bao cấp với những tờ báo cũ, một chiếc bàn ghế gỗ thô sơ cùng những cốc nước chè quen thuộc, trên đầu toa còn treo trang trí một chiếc xe đạp “phượng hoàng” làm điểm nhấn. Tất cả đều gợi cho chúng ta một cảm giác bồi hồi về một thời đã qua. Bên cạnh đó, không gian bao cấp còn giúp du khách tìm hiểu về một số ngành nghề kinh tế đặc biệt thời bao cấp và các phương tiện đi lại của người Hà Nội trong thời kỳ này.

Từ “Bảo tàng đường phố thời bao cấp” với tiếng còi xe ồn ào náo nhiệt, du khách được dẫn về không gian tĩnh lặng hơn trong căn phòng "Leng keng di sản” – mô tả chi tiết cảnh sinh hoạt của một gia đình 3 thế hệ ở Hà Nội chỉ trong một căn hộ khoảng 12 m2, vừa là nơi tiếp khách, sinh hoạt chung, vừa là nơi làm việc, học tập, đặc biệt là không gian gác xép gắn với tuổi thơ của rất nhiều người Hà Nội, cùng nhiều vật dụng từ máy khâu, xe đạp Thống Nhất, tủ thuốc gia đình, đài radio… được kỳ công góp nhặt, sưu tầm.

Hành trình tiếp theo, du khách được đưa đến Toa Lúa - Thóc - Gạo - đậm chất thời "ông bà anh" với lúa, rơm, thóc, gạo, mâm, nồi..., tái hiện quy trình hoàn hảo từ lúc cây lúa gieo mầm cho đến khi thành gạo, cốm. Chỉ với hạt gạo, hạt cốm, người Việt bằng đôi bàn tay khéo léo đã sáng tạo ra vô vàn món ăn hấp dẫn có thể kể đến như là bánh chưng, bánh nếp, bánh đúc, bánh gai, bánh cốm… Với cách bài trí đơn giản cộng thêm không gian được xây dựng bằng những vật liệu hết sức mộc mạc, người xem như được du hành thời gian trở lại một thời bình dị mà đáng nhớ.

Có thể nói, Tuyến tàu điện số 6 - “Bảo tàng đường phố Hà Nội” không chỉ là một dự án nằm trên đường phố mà còn góp phần trực tiếp gìn giữ, bảo tồn và phát huy những giá trị của chính cuộc sống đường phố đó. Mỗi câu chuyện, mỗi trải nghiệm tại đây, đều mang lại nhiều bất ngờ cho các vị khách trong nước và quốc tế.

Tour du lịch đặc biệt này này không chỉ đưa du khách khám phá vẻ đẹp lịch sử và văn hoá của phường Trúc Bạch, của quận Ba Đình và Thủ đô Hà Nội, mà còn giúp tạo ra cơ hội cho người dân địa phương tham gia vào hoạt động du lịch và phát triển kinh tế địa phương.