Phun khử trùng nhằm phòng, chống dịch bệnh tả lợn châu Phi. Ảnh minh họa: Thanh Thương/TTXVN
Với Công ty Navetco, Cục Thú y đã yêu cầu báo cáo đầy đủ, chính xác về tình hình cung ứng, sử dụng và giám sát sau tiêm phòng vaccine theo đúng chỉ đạo của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, hướng dẫn của Cục Thú y.
Công ty phối hợp địa phương hoàn thành việc hỗ trợ kinh phí, xử lý các trường hợp có lợn chết trước ngày 31/8; bố trí lực lượng cán bộ kỹ thuật có trình độ chuyên môn, kinh nghiệm tại Bình Định, Phú Yên và Quảng Ngãi để tổ chức khắc phục sự cố.
Đồng thời, khẩn trương rà soát, xác định chính xác nguyên nhân, sự bất thường trong quá trình triển khai sử dụng vaccine; hỗ trợ, cung ứng thuốc, hóa chất sát trùng, tiêu độc cho các địa phương, các hộ chăn nuôi có lợn phản ứng, chết sau khi sử dụng vaccine.
Với địa phương xảy ra sự cố sau tiêm phòng, như Bình Định, Phú Yên và Quảng Ngãi, Cục Thú y đề nghị tạm dừng triển khai sử dụng vaccine NAVET-ASFVAC để tập trung nguồn lực xử lý các vấn đề phát sinh. Đồng thời, thống kê chính xác số lượng, chủng loại lợn có phản ứng, chết sau tiêm phòng; thực hiện vệ sinh, sát trùng, tiêu độc, xử lý dịch bệnh theo quy định.
Theo ông Nguyễn Văn Long, sau khi được cấp phép lưu hành, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn chỉ đạo Công ty Navetco cung ứng, phối hợp địa phương sử dụng có giám sát của cơ quan thú y. 600.000 liều vaccine dịch tả lợn châu Phi NAVET-ASFVAC được sản xuất. 3 lô vaccine mẫu được gửi đến Trung tâm Kiểm nghiệm thuốc thú y Trung ương I để kiểm nghiệm, kiểm tra chất lượng. Kết quả, cả 3 lô đạt yêu cầu chất lượng về vô trùng, an toàn và hiệu lực bằng phương pháp công cường độc.
Từ đầu tháng 7/2022 đến ngày 26/8, Công ty Navetco đã cung ứng 23.344 liều vaccine tới 20 tỉnh, thành phố. Trong số đó, 4.494 liều vaccine để địa phương sử dụng theo chỉ đạo của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn; 17.750 liều cung ứng nhưng không có giám sát của cơ quan thú y, không đúng với tinh thần chỉ đạo của Bộ, hướng dẫn của Cục Thú y và 1.100 liều chưa sử dụng.
Theo ông Nguyễn Văn Long, đến nay, những đàn lợn tiêm theo hướng dẫn của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Cục Thú y đều phát triển tốt, với tỷ lệ chết sau tiêm khoảng 0,6%. Đây là mức bình thường, tương tự như các vaccine thú y khác.
Ngoại trừ, sự cố xảy ra tại Bình Định, Phú Yên và Quảng Ngãi khiến 743 con lợn chết sau tiêm. Cụ thể, Bình Định (282 con), Phú Yên (431 con) và Quảng Ngãi (30 con). Số lợn chết chiếm 4,2% trong tổng số lợn đã tiêm.
Ngay khi có thông tin phản ánh về hiện tượng lợn tiêm vaccine NAVET-ASFVAC của Công ty Navetco bị chết, ngày 23/8, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đã chỉ đạo Cục Thú y thành lập nhiều đoàn công tác cùng các đơn vị liên quan của 3 tỉnh: Bình Định, Phú Yên, Quảng Ngãi và Công ty Navetco để kiểm tra tình hình thực tế, xác định nguyên nhân.
Tại Bình Định, giai đoạn đầu từ ngày 21/7, có 9 cơ sở chăn nuôi lợn đảm bảo an toàn sinh học được tổ chức tiêm vaccine dịch tả lợn châu Phi. Đến 26/8, sau khi lấy mẫu kiểm tra sự bài thải virus và kháng thể sinh ra sau tiêm, kết quả đàn lợn của 9 cơ sở sở sinh trưởng, phát triển bình thường.
Do thông tin về 905 liều vaccine NAVET-ASFVAC có hiệu quả, cùng với bệnh dịch tả lợn châu Phi tại Bình Định có nguy cơ bùng phát, người chăn nuôi, thú y cơ sở đề nghị được cung cấp vaccine để tự tiêm phòng cho các loại lợn: lợn nái, đực giống, lợn con theo mẹ và lợn thịt với tổng cộng 4.950 liều.
“Giai đoạn kế tiếp này, vaccine được sử dụng không có giám sát của cơ quan thú y, không đúng với chỉ đạo của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, hướng dẫn của Cục Thú y”, ông Nguyễn Văn Long cho hay.
Còn tại Phú Yên và Quảng Ngãi, dù không được chọn tiêm vaccine dịch tả lợn châu Phi, không có trong văn bản chỉ đạo của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, hướng dẫn của Cục Thú y, nhưng người dân tại các huyện Phú Hòa, Sông Hinh, Tây Hòa, Tuy An và thị xã Đông Hòa, tỉnh Phú Yên đã mua 900 liều vaccine để tự tiêm cho đàn lợn. Người dân huyện Sơn Tịnh, tỉnh Quảng Ngãi cũng tự mua 500 liều và tự tiêm 450 liều. Hậu quả, có 756 con lợn tiêm vaccine tại Phú Yên có phản ứng sau tiêm và 431 con chết. Quảng Ngãi có 258 lợn phản ứng và 30 chết.
Theo ông Nguyễn Văn Long, việc cung ứng, bán vaccine trực tiếp cho thú y cơ sở và người chăn nuôi tự tiêm không đúng đối tượng chỉ định. Cụ thể, khuyến cáo của Công ty Navetco là chỉ tiêm cho lợn từ 8-10 tuần tuổi, nhưng người dân lại tiêm cho tất cả các loại lợn, gồm cả lợn nái, đực giống, lợn con theo mẹ...
Một lý do nữa là người chăn nuôi tự tiêm vaccine nhưng không có sự giám sát của các cơ quan thú y và Công ty Navetco. Hệ thống thú y cơ sở và người chăn nuôi, do không tuân thủ nghiêm ngặt các biện pháp vệ sinh, sát trùng, sử dụng chung kim tiêm, dẫn đến lây lan virus dịch tả lợn châu Phi thực địa trong quá trình tiêm. Điều này thể hiện ở việc lợn chết khu trú nhiều ở một số vùng. Cùng với đó, các bên liên quan chưa giám sát kỹ lợn sau tiêm để kịp thời có biện pháp xử lý.
Nguyên nhân khách quan có thể là các đàn lợn đang bị nhiễm virus dịch tả lợn châu Phi thực địa hoặc mầm bệnh nguy hiểm khác trước khi được tiêm phòng, nên khi tiêm vaccine dẫn đến phản ứng mạnh hơn, gây chết; đặc biệt đối với lợn có thể trạng ốm yếu, lợn không thuộc đối tượng sử dụng. Thực tế, các đoàn công tác của Cục Thú y đã lấy mẫu bước đầu xét nghiệm và phát hiện có virus dịch tả lợn châu Phi thực địa, virus tai xanh, virus PCV2 (gây Hội chứng còi cọc sau cai sữa) và một số mầm bệnh khác.
Đoàn công tác của Cục Thú y, Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn các tỉnh và Công ty Navetco nhận định, tình hình lợn phản ứng, chết sau tiêm vaccine giảm và cơ bản được kiểm soát. Lợn được tiêm vaccine còn sống sẽ có đáp ứng miễn dịch.
Thực tiễn đã chứng minh việc sử dụng vaccine NAVET-ASFVAC có giám sát của cơ quan thú y sẽ đạt hiệu quả tương đương trong các cuộc khảo nghiệm.
Công ty Navetco cam kết hỗ trợ 2 triệu đồng với lợn nái và lợn đực giống; 1 triệu đồng với lợn thịt bị chết sau tiêm vaccine NAVET-ASFVAC; đồng thời hỗ trợ thuốc, chất bổ trợ để điều trị triệu chứng, nâng cao thể trạng những con lợn có phản ứng sau tiêm phòng.