Bài 3: Phát triển nguồn nhân lực

Đáp ứng nhân lực mới

Việt Nam hiện có khoảng hơn 240 trường đại học, trong đó gần 160 trường có chuyên ngành đào tạo về các ngành công nghệ kỹ thuật. Số lượng sinh viên Việt Nam mỗi năm theo học các ngành thuộc lĩnh vực Khoa học, Công nghệ, Kỹ thuật và Toán học (STEM) chiếm khoảng 27-29% tổng số sinh viên đại học, tương đương khoảng 560.000 - 600.000 sinh viên…

Sau khi Bộ Chính trị ban hành Nghị quyết số 57-NQ/TW, Bộ GD&ĐT đã tham gia xây dựng dự thảo Chương trình hành động để tham mưu cho Chính phủ ban hành Nghị quyết số 03/NQ-CP. Bộ Giáo dục và Đào tạo (GD&DT) và đã khẩn trương xây dựng và ban hành kế hoạch thực hiện Nghị quyết 57 của Bộ Chính trị và Nghị quyết 03 của Chính phủ trong đó bao gồm 33 nhiệm vụ cụ thể giao cho các vụ, cục của Bộ GDĐT chủ trì để tổ chức triển khai trong toàn ngành.

Theo Thứ trưởng Bộ GD&ĐT Hoàng Minh Sơn, các cơ sở Giáo dục Đại học đóng vai trò chủ yếu trong đào tạo, cung cấp nguồn nhân lực, đặc biệt là nhân lực chất lượng cao phục vụ phát triển KHCN, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia.

Những chủ trương, quyết sách mạnh mẽ của Nghị quyết 57 khi được triển khai cụ thể theo Chương trình hành động của Chính phủ và kế hoạch thực hiện của các bộ, ngành, địa phương sẽ tạo ra xung lực và cơ hội lớn cho các cơ sở GD Đại học đẩy mạnh nghiên cứu khoa học gắn kết với đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao, nhất là các ngành phục vụ phát triển các lĩnh vực công nghệ chiến lược của quốc gia.

“Khi gắn đào tạo Đại học với nghiên cứu, năng lực đội ngũ giảng viên và chất lượng đào tạo sẽ nâng lên, đồng thời sẽ giúp triển khai tốt hơn các đề tài nghiên cứu, tạo ra những sản phẩm khoa học, công nghệ tốt hơn phục vụ Công nghiệp hóa Hiện đại hóa đất nước”, Thứ trưởng Hoàng Minh Sơn bày tỏ.

Việc phát triển các ngành công nghệ cao, công nghệ chiến lược đều dựa trên những ngành khoa học cơ bản, kỹ thuật và công nghệ then chốt. Hầu hết các ngành này đã và đang được đào tạo tại các trường ĐH, trong thời gian tới các chương trình đào tạo cần phải được đổi mới, cập nhật theo các chuẩn chương trình đào tạo theo quy định của Bộ GD&ĐT.

Trong thời gian qua, Bộ GD&ĐT đã xây dựng đề án đào tạo nguồn nhân lực phục vụ phát triển công nghệ cao giai đoạn 2025-2035 trình Thủ tướng Chính phủ, trong đó cũng đề ra nhiều nhiệm vụ và giải pháp quan trọng, trong đó đặc biệt là sẽ triển khai các chương trình đào tạo tài năng. Các chương trình đào tạo tài năng tập trung và các ngành khoa học cơ bản, kỹ thuật và công nghệ then chốt phục vụ phát triển công nghệ cao, công nghệ chiến lược, gắn kết đào tạo kỹ sư, thạc sĩ và tiến sĩ với nghiên cứu khoa học và đổi mới sáng tạo.

Thu hút người tài

Các trường đại học tiên phong trong đào tạo kỹ thuật công nghệ đã sớm đón đầu những chính sách của Nghị quyết 57 để phát triển nhân lực, thu hút người tài trong các lĩnh vực công nghệ mũi nhọn. GS. Lê Anh Tuấn, Bí thư Đảng ủy, Chủ tịch Hội đồng Đại học Bách khoa Hà Nội cho biết: “Trong Nghị quyết chuyên đề và trong Chương trình hành động triển khai Nghị quyết số 57, Đại học Bách khoa Hà Nội coi nhân tài là động lực trọng tâm. Để thu hút được nhân tài, đòi hỏi phải xây dựng và đảm bảo một môi trường làm việc, môi trường nghiên cứu hấp dẫn, minh bạch và phát huy năng lực sáng tạo của nhà khoa học”.

Tại Đại học Quốc gia TP Hồ Chí Minh, việc thu hút các nhà khoa học trẻ, nhà khoa học đầu ngành về công tác dài hạn hoặc ngắn hạn được xác định là nguồn lực hết sức quan trọng.

Theo PGS.TS Vũ Hải Quân, Giám đốc Đại học Quốc gia TP Hồ Chí Minh, Đại học Quốc gia TP Hồ Chí Minh ban hành chương trình VNU350 để thu hút tuyển dụng các tiến sĩ trẻ về làm việc tại Đại học. Đến nay có 27 tiến sĩ trẻ trở về Đại học Quốc gia TP Hồ Chí Minh làm việc, trong đó có 7 người tốt nghiệp một số trường đại học top 100 thế giới.

PGS.TS Vũ Hải Quân nhấn mạnh, Đại học Quốc gia TP Hồ Chí Minh bắt đầu xây dựng các hệ thống chuyển đổi số để công khai, minh bạch trong quá trình thẩm định, xét duyệt và nghiệm thu đề tài. Các đề tài nghiên cứu của Đại học Quốc gia TP Hồ Chí Minh đều được công khai trên website của Đại học. Theo đó, thầy, cô nào làm tốt sẽ tiếp tục triển khai các đề tài tiếp theo, còn không thì thôi. Và tất cả xã hội đều có quyền giám sát các sản phẩm nghiên cứu của các thầy, cô tại Đại học Quốc gia TP Hồ Chí Minh.

Thu hút nhân lực còn thể hiện ở môi trường làm việc năng động. Trường Đại học Công nghệ, Đại học Quốc gia Hà Nội đã tự chủ được 3 năm. Đồng thời xác định, Nhà trường chỉ có thể phát triển khi gắn đào tạo với nghiên cứu khoa học. Nhà trường có một số chính sách trong đồng hành với các nhóm nghiên cứu, các thầy cô và các nhóm sinh viên. Nhà trường hỗ trợ thầy cô, nhóm nghiên cứu dựa trên kết quả nghiên cứu. Nhà trường đầu tư trực tiếp các nhóm nghiên cứu thông qua hỗ trợ trực tiếp dựa trên kết quả khoa học là bài báo khoa học, sáng chế.

GS. Chử Đức Trình, Hiệu trưởng Trường Đại học Công nghệ, Đại học Quốc gia Hà Nội cho biết, chính sách này, phần nào đã tạo ra động lực rất tốt trong các nhóm nghiên cứu. Do đó, thành tích nghiên cứu khoa học công nghệ của Nhà trường vài năm qua đạt tốc độ phát triển cao… Trường Đại học Công nghệ phân cấp trực tiếp cho lãnh đạo các đơn vị trong Trường về chỉ tiêu khoa học và kinh phí thực hiện. Lãnh đạo đơn vị thực hiện phân bổ tài chính nghiên cứu khoa học cho các nhóm nghiên cứu. Từ đó, Nhà trường đã tạo dựng văn hóa nghiên cứu gắn với công tác giảng dạy trong mỗi thầy cô, mỗi đơn vị và lan tỏa đến từng sinh viên, học viên cao học và nghiên cứu sinh.

Bài 4: Doanh nghiệp tiên phong ứng dụng