Hiện nay, so với nhu cầu của xã hội thì hoạt động luật sư chưa đáp ứng được cả về số lượng và chất lượng, trong khi kinh tế càng phát triển, doanh nghiệp càng đông, dân cư càng giàu, hội nhập quốc tế ngày càng sâu rộng. Ở Việt Nam , tỉ lệ luật sư trên đầu người là 1/14.000, là quá thấp so với các nước trong khu vực như Thái Lan (1/1.526), Xinhgapo (1/1.000), lại chủ yếu tập trung ở Hà Nội và TP. Hồ Chí Minh.
Đây là nhận định của luật sư Trương Trọng Nghĩa, Phó Chủ tịch Liên đoàn Luật sư Việt Nam tại Hội nghị tổng kết 5 năm thi hành Luật Luật sư, do Đoàn luật sư TP. Hồ Chí Minh tổ chức ngày 10/9. Cũng theo luật sư Nghĩa, trong lĩnh vực tư vấn, nước ta chỉ có khoảng 20 luật sư có trình độ chuyên môn ngang tầm khu vực, chỉ có 20% luật sư (cả nước có 7.260 luật sư) tham gia vụ tố tụng hình sự và chỉ có 20% doanh nghiệp đăng ký hợp đồng thuê dịch vụ pháp lý thường xuyên. Ngoài ra, còn có một bộ phận luật sư kiêm nhiệm nghề luật, có thẻ luật sư nhưng không hoặc ít hành nghề, nhiều luật sư, nhất là luật sư trẻ còn hạn chế trình độ và kỹ năng nghề nghiệp.
Theo bà Ngô Minh Hồng, Giám đốc Sở Tư pháp TP. Hồ Chí Minh, số lượng và chất lượng hoạt động hành nghề luật sư chưa thật sự tương xứng với tiềm năng và yêu cầu của thị trường dịch vụ pháp lý sôi động tại thành phố. Quy mô tổ chức hành nghề luật sư còn khiêm tốn, trung bình từ 1 - 3 luật sư, hoạt động nhỏ lẻ, ít có tính liên kết. Chưa có nhiều luật sư hoạt động chuyên sâu trong các lĩnh vực kinh tế, thương mại, đầu tư quốc tế, chứng khoán, tài chính, ngân hàng, sở hữu trí tuệ, chống bán phá giá cũng như có quá ít luật sư giỏi chuyên môn, thạo ngoại ngữ để phục vụ hội nhập kinh tế quốc tế. Tình trạng luật sư vi phạm quy tắc đạo đức và ứng xử nghề nghiệp không phải là ít. Tính từ năm 2007 đến nay, Sở Tư pháp đã xử phạt hành chính 49 tổ chức hành nghề luật sư vi phạm quy định pháp luật trong quá trình hành nghề. Đoàn Luật sư thành phố cũng đã tiến hành khiển trách 1 luật sư, cảnh cáo 6 luật sư, tạm đình chỉ tư cách thành viên 6 tháng 1 luật sư và xóa tên 6 luật sư khỏi Đoàn.
Theo ông Vũ Phi Long, thẩm phán TAND TP. Hồ Chí Minh, có tình trạng luật sư nhận bào chữa cho nhiều bị cáo trong một vụ án mà quyền và lợi ích các bị cáo đó đối lập với nhau. Để bào chữa cho bị cáo này thì phải quy trách nhiệm hình sự hoặc chứng minh tình tiết tăng nặng cho bị cáo khác. Những xung đột này chưa có quy định giải quyết thỏa đáng. Trong một số trường hợp, luật sư cố ý không tuân theo sự điều khiển của chủ tọa hoặc bỏ ngang ra về không thực hiện nghĩa vụ bào chữa của mình.
Luật sư Phan Trung Hoài cho rằng, hoạt động nghề nghiệp luật sư trong thời gian qua trên địa bàn thành phố đã góp một phần đáng kể trong việc lành mạnh hóa các quan hệ xã hội, hóa giải các tranh chấp, dân chủ hóa hóa hoạt động tố tụng. Tuy nhiên hoạt động luật sư chưa tương xứng với sự kỳ vọng, tin tưởng của doanh nghiệp, công chúng, chưa phát huy hết các giá trị chuẩn mực xã hội, trong một số trường hợp còn nặng yếu tố vật chất, mang tính dịch vụ thay vì tận tâm phục vụ. Ông Hoài kiến nghị cần sửa đổi Luật Luật sư năm 2006 theo hướng tạo điều kiện cho người tập sự hành nghề luật sư được tham gia tố tụng ở cấp quận, huyện; mở rộng đối tượng được hành nghề đối với giảng viên ngành luật. Bên cạnh đó cũng cần thực thi quy định bắt buộc về bảo hiểm trách nhiệm nghề nghiệp luật sư. Cấp thiết bảo đảm thời hạn xét và cấp giấy chứng nhận người bào chữa, bảo đảm cho luật sư được tham gia các buổi hỏi cung và một số hoạt động tố tụng khác, đảm bảo tranh tụng dân chủ, ghi nhận ý kiến của luật sư và dựa vào kết qủa tranh tụng làm căn cứ ban hành phán quyết của tòa án.
Tính từ cuối năm 2006 đến nay, TP. Hồ Chí Minh có 3.075 luật sư, 1.209 người tập sự hành nghề luật sư với 1.041 tổ chức hành nghề luật sư Việt Nam, 75 luật sư nước ngoài với 45 tổ chức hành nghề luật sư nước ngoài. TP. Hồ Chí Minh tiếp tục là địa phương có số lượng luật sư và tổ chức hành nghề luật sư nhiều nhất, chiếm hơn 42% số lượng và 37% tổ chức hành nghề luật sư của cả nước. Từ tháng 1/2007 - 6/2011, đội ngũ luật sư thành phố đã tham gia tổng cộng 11.760 vụ án hình sự và phi hình sự, chiếm 1/7 số lượng vụ việc của đội ngũ luật sư cả nước; tư vấn pháp luật 44.863 vụ việc các loại (chiếm 1/3 số vụ cả nước), qua đó tạo doanh thu hơn 2.000 tỉ đồng cho các tổ chức hành nghề luật sư, đóng góp ngân sách nhà nước gần 300 tỉ đồng./.
Trần Xuân Tình - TTXVN