Thi công tuyến cao tốc Bắc-Nam đoạn Nghi Sơn - Diễn Châu. Ảnh tư liệu: Huy Hùng/TTXVN
Theo văn bản của Bộ Giao thông Vận tải, dự án cao tốc Bắc - Nam phía Đông giai đoạn 2 gồm công trình đường bộ cấp 1, công trình hầm đường bộ và cầu đường bộ từ cấp 3 trở lên.
Theo quy định của pháp luật về xây dựng và đấu thầu, nhà thầu tham gia thực hiện gói thầu phải đáp ứng điều kiện: Có chứng chỉ năng lực hạng I đối với công trình đường bộ, chứng chỉ năng lực phù hợp cấp công trình cầu, hầm của gói thầu đang xét; phải có kinh nghiệm thực hiện hợp đồng tương tự về mặt kỹ thuật với tư cách là nhà thầu (có cùng loại và cấp công trình) và có giá trị hợp đồng tương tự tối thiểu 50% giá gói thầu đang xét.
Nguồn lực tài chính phải đáp ứng yêu cầu: doanh thu bình quân từ hoạt động xây dựng 3 năm gần nhất phải tương đương với giá gói thầu đang xét. Ngoài ra, nhà thầu phải huy động nhân sự, máy móc, thiết bị phù hợp với quy mô gói thầu để triển khai đảm bảo chất lượng, tiến độ.
Trường hợp nhà thầu tham gia nhiều gói thầu thì phải đảm bảo không có sự trùng lặp về nhân sự, máy móc, thiết bị giữa các gói thầu và đáp ứng nguồn lực tài chính bố trí cho từng gói thầu.
Ngoài ra, nếu liên danh để tham gia gói thầu, từng thành viên phải đáp ứng điều kiện năng lực, kinh nghiệm tương ứng nội dung, phạm vi công việc đảm nhận theo thỏa thuận liên danh (theo các tiêu chí nêu trên).
Dẫn chứng thực tế hiện nay, Bộ Giao thông Vận tải cho biết, theo báo cáo của các chủ đầu tư và Ban quản lý dự án, trong 10 năm qua có khoảng 48 nhà thầu đã tham gia thi công xây dựng công trình giao thông cấp 2 trở lên có tính chất kỹ thuật tương tự và có giá trị hợp đồng bằng hoặc lớn hơn 350 tỷ đồng.
Trong đó, có 18 nhà thầu đã tham gia thi công xây dựng có giá trị hợp đồng từ 350 - 500 tỷ đồng, 16 nhà thầu đã tham gia thi công xây dựng có giá trị hợp đồng từ 500 - 1.000 tỷ đồng; 7 nhà thầu đã tham gia thi công xây dựng có giá trị hợp đồng từ 1.000 - 1.500 tỷ đồng; 7 nhà thầu đã tham gia thi công xây dựng có giá trị hợp đồng từ 1.500 tỷ đồng trở lên.
Đối với tư vấn giám sát, trong 5 năm qua có khoảng 27 tư vấn đã tham gia giám sát thi công xây dựng công trình giao thông cấp 2 trở lên có giá trị hợp đồng từ 2 tỷ đồng trở lên.
Trong đó, có 7 tư vấn tham đã gia hợp đồng từ 2 - 5 tỷ đồng, 7 tư vấn đã tham gia hợp đồng từ 5 - 10 tỷ đồng; 8 tư vấn đã tham gia hợp đồng từ 10 - 20 tỷ đồng; 3 tư vấn đã tham gia hợp đồng từ 20 - 30 tỷ đồng; 2 tư vấn đã tham gia hợp đồng trên 30 tỷ đồng.
Về quy mô gói thầu, theo dự án đầu tư được duyệt, tổng mức đầu tư các dự án thành phần có giá trị khoảng 7.643 đến 20.500 tỷ đồng. Trong đó, chi phí xây lắp để lựa chọn nhà thầu tương ứng khoảng 5.932 - 15.131 tỷ đồng.
Trường hợp phân chia gói thầu có quy mô từ 5.000 - 15.000 tỷ đồng, theo số liệu khảo sát, trong 5 năm gần đây sơ bộ đánh giá chỉ có 1 nhà thầu đã thực hiện hợp đồng thi công xây dựng với giá trị 3.642 tỷ đồng, có đủ điều kiện năng lực thực hiện gói thầu có giá trị xây lắp khoảng 7.284 tỷ đồng.
Trường hợp mở rộng 10 năm gần đây, có 1 nhà thầu đã thực hiện hợp đồng thi công xây dựng với giá trị 5.715 tỷ đồng, có đủ điều kiện năng lực thực hiện gói thầu có giá trị xây lắp khoảng 11.430 tỷ đồng.
Các nhà thầu được khảo sát còn lại không đủ điều kiện năng lực thực hiện gói thầu có quy mô từ 5.000 - 15.000 tỷ đồng với tư cách là nhà thầu độc lập, mà phải thành lập tổ hợp (liên danh khoảng 5 - 10 nhà thầu) mới đáp ứng các yêu cầu tối thiểu để tham gia gói thầu.
Bộ Giao thông Vận tải khẳng định thêm, thực tế nhiều nhà thầu chính tham gia 1 gói thầu thi công xây dựng (số lượng liên danh nhiều hơn 5 nhà thầu 1 gói thầu) việc quản lý thực hiện hợp đồng sẽ gặp nhiều khó khăn, vướng mắc.
Mặt khác, tương ứng giá trị gói thầu xây lắp từ 5.000 - 15.000 tỷ đồng, gói thầu tư vấn giám sát sẽ có giá trị khoảng 40 - 60 tỷ đồng. Hiện nay có không nhiều nhà thầu tư vấn giám sát đáp ứng được yêu cầu.
“Trường hợp phân chia gói thầu có quy mô nhỏ sẽ có nhiều nhà thầu tham gia thực hiện dự án, khó đảm bảo tính đồng bộ, chất lượng, tiến độ; không thu hút được các nhà thầu mạnh có năng lực, kinh nghiệm tham gia", Bộ Giao thông Vận tải nhận định.
Từ thực tiễn triển khai dự án xây dựng đường cao tốc Bắc - Nam giai đoạn 1 (2017 – 2020) cho thấy, nếu phân chia với phạm vi khoảng 20 - 40km/1 gói thầu sẽ có giá trị dự kiến khoảng 3.000 - 5.000 tỷ đồng.
Khi đó, 1 gói thầu thi công xây dựng khoảng 3 nhà thầu liên danh sẽ thuận lợi cho công tác chỉ đạo, điều hành, phối hợp trong quá trình tổ chức triển khai thi công và quản lý chi phí đối với các nhà thầu trong liên danh cũng như của chủ đầu tư.
Để đảm bảo lựa chọn nhà thầu có năng lực, kinh nghiệm triển khai thực hiện dự án, không chia nhỏ gói thầu, đảm bảo tính đồng bộ, phù hợp khả năng thực hiện của các nhà thầu, Bộ Giao thông Vận tải kiến nghị phân chia gói thầu với phạm vi khoảng 20 - 40km/1 gói thầu và có giá trị dự kiến khoảng 3.000 - 5.000 tỷ đồng.
Với 12 dự án thành phần cao tốc Bắc - Nam giai đoạn 2 có chiều dài khoảng 729 km, dự kiến chia khoảng 30 gói thầu); số lượng nhà thầu liên danh khoảng 3 nhà thầu/1 gói thầu.
Với số lượng nhà thầu đáp ứng quy mô gói thầu có giá trị 1.500 tỷ đồng trở lên không nhiều, do đó một nhà thầu có thể được chỉ định thầu nhiều hơn 1 gói thầu (nếu đáp ứng năng lực thực hiện).
Đồng thời, việc phân chia gói thầu có giá trị xây lắp khoảng 3.000 - 5.000 tỷ đồng tương ứng với hợp đồng tư vấn giám sát có giá trị khoảng 20 - 40 tỷ đồng, sẽ phù hợp năng lực, kinh nghiệm của các nhà thầu tư vấn giám sát của Việt Nam hiện nay.