Cơ quan chức năng lấy mẫu tìm nguyên nhân cá chết trên biển. Ảnh: Trần Tĩnh - TTXVN |
Hiện tượng nguồn cá tự nhiên và nuôi trồng trong những ngày tháng 4 bị chết trên diện rộng làm ảnh hưởng nghiêm trọng đến đời sống-xã hội của người dân ở khu vực các tỉnh miền Trung từ Hà Tĩnh đến Thừa Thiên-Huế. Nhiều người dân cho rằng ô nhiễm nguồn nước là lí do gây ra hiện tượng này.
Nhưng để có cơ sở khoa học kết luận nguyên nhân của vụ việc, trước hết cần có một cái nhìn khách quan và khoa học. Đây là nhận định của Tiến sĩ Dư Văn Toán, Trưởng phòng Nghiên cứu Biển và Biến đổi khí hậu thuộc Tổng cục Biển và Hải đảo Việt Nam.
* Tham khảo vùng biển Nam AustraliaTiến sĩ Dư Văn Toán cho biết: Hiện tượng cá biển chết có thể xảy ra bất cứ nơi nào trong vùng biển. Dữ liệu thu thập được trong 40 năm tại vùng biển Nam Australia cho thấy hiện tượng cá chết có thể xảy ra bất cứ lúc nào trong ngày và bất kỳ tháng nào trong năm. Tuy nhiên, các tháng cao điểm rơi vào tháng giêng, tháng hai và các tháng hè. Nguyên nhân có thể là do nhiệt độ thường cao hơn nước dẫn đến nồng độ oxy hòa tan thấp hơn, đồng thời mực nước trong hệ thống sông thường thấp hơn trong những tháng này.
Hiện tượng cá chết thường đi đôi với việc thay đổi chất lượng nước, ô nhiễm, nhiễm trùng, liên quan trực tiếp với hoạt động của con người hoặc tổng hợp của nhiều nguyên nhân. Gần một nửa số báo cáo sự kiện cá chết đều cho thấy liên quan đến các nguyên nhân đã được biết đến trong khi có khoảng 38% số cá chết ở ven bờ Nam Australia trong bốn mươi năm qua (1970-2010) không rõ nguyên nhân.
Nhữngnguyên nhân chính gây ra hiện tượng cá chết là do mức độ oxy hòa tan thấp (do cháy rừng, lũ lụt, các vật chất thực vật - 18%), ô nhiễm thuốc trừ sâu/hóa học (8%), nhiệt độ cao quá hay thấp quá (6%), tảo độc và tảo nở hoa (4%) và dòng nước có tính axit (4%). Bên cạnh đó còn có một số lượng đáng kể các sự cố nhận chìm đổ thải hoặc đánh bắt (8%). Ngoài ra, còn có các nguyên nhân hạn hán, dịch bệnh ô nhiễm, xả nước thải, ngăn đập.
Một tỷ lệ lớn các trường hợp cá chết là do sự kết hợp của một số yếu tố như chất lượng nước kém do ô nhiễm nước thải công nghiệp hay đô thị với mức độ cao, bệnh tật hoặc một cú sốc nhiệt độ đột ngột. Ba yếu tố chính gây ra hiện tượng cá chết là yếu tố môi trường (ví dụ như độ mặn, nhiệt độ, nồng độ axit, nồng độ ôxy hòa tan); độc chất gây ô nhiễm; ô nhiễm mầm bệnh.