Để phục vụ xây dựng Nhà máy thủy điện Lai Châu, giữa năm 2014, người dân ở xã Nậm Khao, huyện Mường Tè nằm dưới cốt ngập lòng hồ thủy điện phải di chuyển lên ở vị trí cao hơn. Tại nơi ở mới, nhiều ngôi nhà sàn đã được dựng lên, nhiều công trình dân sinh được xây dựng... Nhưng người dân bản tái định cư Nậm Khao lại phải đối mặt với nguy cơ sạt lở.
Một số hộ dân trong bản phải lấy cây chống đất sạt vào nhà. |
Ông Chang A Hân, Phó Bí thư Đảng ủy xã Nậm Khao cho biết, đây là mùa mưa thứ hai người dân bản Nậm Khao phải đối mặt với nguy cơ sạt lở. Năm đầu tiên, sạt lở chỉ xảy ra ở một vài điểm. Tình trạng sạt lở càng rõ hơn khi đến mùa mưa thứ hai này. Hiện 13 hộ nằm trong diện nguy cơ cao, trong đó có 3 - 4 hộ đã bị bùn đất trôi vào nhà khi trời mưa. Tại trường trung học cơ sở của xã cũng đã xuất hiện một vết nứt nhỏ, dài, ở gần cổng trường, tiềm ẩn nguy hiểm cho học sinh.
Để tránh bị mưa làm xói lở, các đơn vị chức năng đã dùng bạt phủ kín toàn bộ bề mặt vị trí sụt lún phía trên. Đất từ trên cao bị sụt dài hàng chục mét kéo theo một khối lượng bùn đất đẩy và làm xô nghiêng các rọ đá to ngay cạnh móng nhà của các hộ dân; hệ thống rãnh thoát nước cũng bị "đánh bay". Để ngăn bùn đất tràn vào sân, vào nhà, người dân phải dùng cây chống tạm vào các rọ đá nhưng nước vẫn chảy rò qua các kẽ đất đá, đe dọa tính mạng người dân...
Chuyển đến nơi ở tái định cư từ tháng 4/2014, gia đình chị Lê Thị Huệ ở xã Nậm Khao đã xây dựng nhà cửa kiên cố với mong muốn ổn định cuộc sống. Nhưng theo chị Huệ, do ngôi nhà của gia đình nằm hoàn toàn trên phần đất mượn được lu lèn chưa kỹ nên mỗi khi có mưa, đất đằng sau nhà lại bị sụt, "ăn" sâu vào móng nhà. Để khắc phục tạm thời, vợ chồng chị phải nhồi đá hộc, mua xi măng về trát những hố bị sạt. Qua quan sát, chúng tôi nhận thấy, ngôi nhà của chị Huệ bị lún nghiêng, nền đất có nhiều vết nứt nhỏ; bên trong nhà, hai góc tường đã bị nứt toác thành rãnh dài chạy từ mái nhà ăn sâu xuống móng nhà. Trước đây, bên cạnh nhà chị Huệ còn có nhà của 4 hộ, nhưng sạt lở đã khiến 1 ngôi nhà bị gãy làm đôi lúc đang nửa đêm. Lo lắng cho tính mạng nên họ đã chuyển đi nơi khác...
Ở bản tái định cư Nậm Khao còn nhiều gia đình khác cũng nằm trong hoàn cảnh tương tự như gia đình chị Huệ.
Được biết, cung sạt trượt ở bản tái định cư Nậm Khao bắt đầu từ mùa mưa năm 2014; trước mùa mưa năm 2015, chính quyền huyện Mường Tè cũng đã cho khắc phục vị trí sạt trượt trên. Huyện đã chỉ đạo các đơn vị thi công dọn đất bị sạt sụt, xử lý kỹ thuật để giảm tải cho mái ta luy; đồng thời tiến hành lu nền đất, làm rãnh thu nước, làm kè rọ đá sát nhà dân... Tuy nhiên, các biện pháp khắc phục trên chỉ là tạm thời.
Theo Ban Quản lý các Công trình Dự án phát triển kinh tế - xã hội huyện Mường Tè, nguyên nhân dẫn đến sụt sạt nghiêm trọng ở bản tái định cư Nậm Khao là do khu vực có mạch nước ngầm.
Ông Nguyễn Xuân Trường, Phó Chủ tịch UBND huyện Mường Tè cho biết: Phương án khắc phục là chuyển dân ra ở mặt bằng khác hoặc phải làm kè lớn chặn nước ngầm từ bên trên đồi sau bản. Tuy nhiên, để xử lý được như vậy cần phải có kinh phí. Đây là quan điểm của huyện Mường Tè, còn việc lựa chọn phương án khắc phục thì vẫn phải chờ đoàn liên ngành của tỉnh vào kiểm tra, đánh giá và đưa ra quyết định cuối cùng.
Theo Phó Chủ tịch UBND huyện Mường Tè, hiện ở khu vực điểm sạt luôn luôn có cán bộ thuộc các cơ quan chức năng của huyện túc trực, sẵn sàng ứng phó với các tình huống. Chính quyền địa phương còn mượn phòng ở các nhà trường, nhà văn hóa xã, bản để di chuyển người dân lên ở tạm mỗi khi có mưa lớn.