Dân tộc Cao Lan (còn gọi là Sán Chay) ở Tuyên Quang hiện còn lưu giữ nhiều giá trị văn hóa truyền thống đặc sắc như các lễ hội, hát sình ca và phong tục cúng cơm mới (còn gọi là Tết cơm mới), được tổ chức vào tháng 8 hoặc tháng 9 âm lịch khi thu hoạch vụ mùa đầu tiên trong năm.
Tục lệ này có từ rất lâu đời và được truyền từ đời này sang đời khác.
Trước khi cả làng ăn cơm mới, ông trùm làng làm một lễ cúng Thành hoàng ở đình làng, xin Thành hoàng đồng ý cho bách tính được ăn cơm mới, phù hộ cho dân làng. Lễ vật dâng cúng gồm có xôi làm từ gạo mới, gà luộc, rượu, hương. Cũng vào thời gian này, nhà nào tiến hành ăn cơm mới thì làm cây nêu bằng ngọn tre, hoặc ngọn lau cắm ngoài cổng để báo hiệu khách lạ không được vào nhà.
Hiện nay Tết cơm mới vẫn được bà con Cao Lan duy trì và thực hành theo nghi lễ truyền thống. Vào ngày Tết là dịp để các gia đình làm lễ tạ ơn tổ tiên, đất trời đã phù hộ cho một mùa bội thu. Nhân dịp này, các thế hệ con cháu càng biết ơn công ơn tổ tiên cha ông, trân trọng hơn thành quả lao động một năm vất vả. Vì vậy cần có chính sách khuyến khích bảo tồn và phát huy phong tục độc đáo này.
Thanh Hương