Dễ nhận biết mùa đông về nhất là khi bất chợt sớm mai thức dậy ta thấy sương giăng mù trời và làn da như có gì đó châm chích vào, chạy khắp người khiến ta xuýt xoa rồi bỗng nhận ra đó là rét. Mãi bảy tám giờ sáng sương vẫn chưa tan hết. Ánh mặt trời ló ra, chói lòa đấy mà vẫn lành lạnh đấy. Đó là những ngày nắng hanh đầu đông. Cái nắng tháng mười gọi mùa gặt tới. Cái nắng cuối thu rơi rớt mùa đi.
Nắng hanh khác tất cả cái nắng khác là nó rất vàng. Sắc vàng được trải rộng, lan xa khắp nơi. Vàng từ khoảng không trung trên trời đến vàng vào trong ngõ xóm xa vắng. Vàng từ trong vườn ra ngoài đồng, ngoài bãi. Từ vàng xuộm của bông lúa chín, đến vàng mơ của chiếc lá cuối thu, rồi vàng ươm của trái bưởi… Cả cánh đồng như tấm thảm vàng trải rộng dài trước mặt. Những trái cây trong vườn như những chiếc đèn lồng vàng treo trên cành khe khẽ đung đưa. Qua màn sương vừa tan, dưới ánh nắng hanh hầu như mọi thứ vốn đã vàng rồi giờ lại càng óng ả hơn. Một màu vàng khói sương huyền ảo.
Nắng hanh là cái nắng vừa nóng lại vừa lạnh. Rõ là nhiều nắng lắm, ấy thế mà lạnh mới lạ chứ. Ra ngoài sân, ngoài vườn thì nóng, vào trong nhà, trong bóng mát thì lại lạnh. Vừa có cảm giác nóng rồi bất chợt lại thấy lạnh được ngay, nhất là những buổi trưa. Cái nóng không ra mồ hôi, không cần quạt mát, điều hòa vậy mà vẫn nóng. Cái lạnh chưa cần chăn bông, áo dạ ấy thế mà vẫn buốt. Nhiều người ban ngày tắm nắng, phơi nắng nhiều quá, đêm về mới ngạt mũi khó thở. Biên độ nhiệt giữa ngày và đêm chênh nhau khá cao. Có hôm lên đến mười ba, mười bốn độ. Đêm sương ngày nắng. Đây chính là thời điểm cho lúa chín tốt nhất, cho các cây có củ làm củ nhanh nhất. Có điều, trong những ngày nắng hanh này, hơn lúc nào hết phải nhớ lo giữ ấm và chăm sóc sức khỏe cho trẻ. Chúng dễ bị viêm phổi, bị ho lắm. Cả người già nữa. Giao mùa mà.
Nắng hanh báo hiệu mùa đông đến. Cái rét đánh thức mỗi người. Cái rét gọi lấy chăn, lấy đệm, lấy áo rét đã cất để mang ra phơi nắng xua bỏ mùi ẩm mốc chuẩn bị cho mùa rét mới. Cái rét gọi người đến với nhau, sưởi ấm cho nhau. Và thế là mùa cưới cũng đã bắt đầu. Nắng hanh gọi những lứa đôi đi sắm đồ cưới, chuẩn bị xây tổ ấm uyên ương. Bởi thế, nắng hanh, rét đầu mùa gợi cho ta một cảm giác cần sự bình yên, che chở.
Năm nay, mưa bão nhiều. Tháng mười rồi mà vẫn còn mấy cơn bão, toàn bão lớn đổ về. Miền Trung ngập chìm trong biển nước. Giờ này chắc nước cũng đã rút hết rồi. Chẳng biết nắng hanh có vàng không? Hay chỉ còn đồng đất đen xì xác cỏ cây hoa màu úa thối? Chắc những ngày này, bao người đang lặn lội khắc phục hậu quả bão lụt. Lúa, ngô thối hết rồi, phải làm vụ đông sớm thôi. Phải chuyển vụ, đổi cây giành giật lấy thời gian mà lo chống đói vụ tới. Mọi nơi lấy mùa bù chiêm, còn miền Trung, mùa chẳng có thì lấy đông mà bù mùa vậy. Bão tan rồi, trời hãy hửng nắng lên đi, dẫu là nắng hanh cũng được. Miền Trung ơi, cố lên!
Cuối tháng mười nắng hanh trải vàng khắp nơi. Và cái rét đầu đông cũng theo màu vàng như tơ mật của nắng, hòa vào trong màu trắng như sữa của sương sớm mai để về. Kỳ lạ lắm. Bâng khuâng lắm. Tôi cứ ngây người ngồi nhìn nắng hanh mà mơ giấc mơ vàng sắc nắng. Em ở phương nào có thấy nắng hanh không? Mùa đông đã về rồi đó. Nhớ giữ ấm cả ngọn lửa lòng mình em nhé!
Xuân Thu