Trước những diễn biến của tình trạng khai thác và vận chuyển trái phép lâm sản tại Vườn Quốc gia Hoàng Liên, huyện Văn Bàn ngày càng phức tạp, từ giữa tháng 10, UBND tỉnh Lào Cai đã chỉ đạo các cơ quan chức năng phối hợp với địa phương có rừng tập trung truy quét, xóa bỏ triệt để các cơ sở chế biến gỗ trong rừng, gần rừng tự nhiên, lập lại trật tự trong công tác chế biến gỗ, hạn chế các điểm nóng về phá rừng trái phép trên địa bàn.
Theo thông tin từ các xã ở huyện Văn Bàn, hiện trên địa bàn có không dưới 50 cơ sở chế biến gỗ lớn nhỏ khác nhau. Riêng tại chân núi Liêm Phú và Nậm Tha đã có hai cơ sở, một đặt tại xã Liêm Phú và một cơ sở khác đặt tại xã Nậm Tha, công suất hàng trăm m3/tháng. Điều đáng lo ngại là các cơ sở chế biến này còn thu gom khối lượng lớn gỗ khai thác trái phép từ rừng, trực tiếp kích thích lâm tặc phá rừng, nhất là những loại gỗ quý, làm suy kiệt rừng phòng hộ và nguồn gỗ quý hiếm quốc gia.
Gần đây nhất, cuối tháng 7/2013, Công an tỉnh Lào Cai đã bắt giam chủ nhiệm HTX Ngọc Lợi có trụ sở tại thôn Liêm, xã Liêm Phú (Văn Bàn, Lào Cai) về “Tội vi phạm các quy định về khai thác, bảo vệ rừng”. Chủ cơ sở chế biến gỗ tên là Nguyễn Văn Xuyên đã núp dưới danh nghĩa HTX Ngọc Lợi để lợi dụng sơ hở trong việc làm hồ sơ, chứng từ mua bán và vận chuyển gỗ thanh lý, đã nhiều lần vận chuyển lậu gỗ quý đi tiêu thụ, trong đó chủ yếu là gỗ pơmu. Quá trình đấu tranh và mở rộng điều tra, Công an tỉnh Lào Cai xác định được số gỗ của HTX Ngọc Lợi bị thu giữ ban đầu hàng trăm m3 đều được khai thác trái phép ở rừng tự nhiên của huyện Văn Bàn, núp dưới hồ sơ giả là gỗ đã thanh lý để hợp thức hóa các thủ tục giấy tờ vận chuyển về xuôi tiêu thụ.
Sau khi Nguyễn Văn Xuyên bị bắt, nhiều khối lượng gỗ lớn khai thác trái phép bị phanh phui tại một số địa phương dưới chân dãy núi Vườn quốc gia Hoàng Liên (Văn Bàn) như Nậm Xây, Nậm Xé, Minh Lương cuối tháng 9, đầu tháng 10 vừa qua với khối lượng lớn. Theo ông Doãn Văn Hưởng, Phó Chủ tịch Thường trực UBND tỉnh: Tỉnh sẽ kiên quyết xử lý những vụ vi phạm lâm luật tại Văn Bàn, đặc biệt sớm đưa vụ Chủ nhiệm HTX Ngọc Lợi và những người có liên quan ra xử theo hình thức án điểm xét xử lưu động, đồng thời kiên quyết xóa bỏ triệt để các cơ sở chế biến gỗ trong rừng, gần rừng.
Lào Cai cũng kiên quyết không cấp giấy đăng ký kinh doanh đối với các cơ sở chế biến gỗ không đảm bảo nguồn nguyên liệu hợp pháp, hoặc không phù hợp với quy hoạch các cơ sở chế biến gỗ trên địa bàn. Các địa phương cũng thành lập các đội liên ngành tăng cường quản lý chặt chẽ, kiểm tra thường xuyên, đột xuất các cơ sở chế biến gỗ, xử lý nghiêm, đình chỉ hoạt động các cơ sở chế biến gỗ mua bán, nhập hóa đơn chứng từ gỗ không có nguồn gốc hợp pháp, nhà xưởng xây dựng tạm bợ, không được cơ quan thẩm quyền cấp phép xây dựng, không có giấy xác nhận cam kết bảo vệ môi trường…
Thực tế, tỉnh Lào Cai cũng đã có chính sách hỗ trợ, di dời các cơ sở chế biến lâm sản vào các khu, cụm công nghiệp, điểm quy hoạch nhằm tạo điều kiện cho các cơ sở chế biến lâm sản phát triển ổn định, bền vững, khai thác có hiệu quả các nguồn tài nguyên, lao động, nguồn vốn, ứng dụng tiến bộ khoa học kỹ thuật góp phần thực hiện có hiệu quả công tác quản lý nhà nước về chế biến lâm sản, quản lý bảo vệ rừng, quản lý và bảo vệ môi trường… Nhưng ở một số địa phương vẫn có những cơ sở trá hình theo dạng "con sâu làm rầu nồi canh".
Lục Văn Toán