Chẳng có nơi nào đẹp như núi rừng Tây Bắc. Một vẻ đẹp hoang sơ, tinh khiết và trong trẻo. Cái đẹp mà bấy lâu nay, người bản Tày, bản Mông vẫn ăn đời ở kiếp và tự hào về nó. Hẳn vậy, đến đây, du khách thực đã mê lòng trước không gian sống hòa vào thiên nhiên núi rừng nơi đây, nhất là khi vào mùa hoa mận nở .
Mận là loài cây hay nói đúng hơn là một người bạn tri kỷ của người vùng cao, đặc biệt là người Mông ở trên những rẻo cao ngút trời, quanh năm mây phủ. Mận mọc khắp nơi, ở vườn nhà, bên sườn núi, ven suối, dọc đường đi hay cheo leo trên vách đá lởm chởm. Chẳng thế mà người vùng cao vẫn tự hào rằng nói đến mận là nói đến Tây Bắc, nói đến bản Mông, bản Tày, và nó là cây đặc trưng cho vùng cao từ bao đời nay.
Mùa đông, cái lạnh từ đâu về bất chợt rồi thấu vào cây cỏ và con người. Ai ai cũng xuýt xoa trước cái lạnh, cái rét buốt ở vùng cao. Cái lạnh về, người ta không quên giữ lửa trong những bếp Tày, bếp Mông để giữ ấm trong cả mùa dài. Và cái lạnh về cũng làm cho cây mận dù mọc ở vị trí nào cũng rùng mình để bắt đầu một hành trình mới trong vòng đời của nó. Mận đã ngủ say trong một giấc ngủ dài mà chỉ có cái lạnh thấu ở vùng cao mới đánh thức nó. Những khi mận ngủ, thân nó gầy guộc, xù xì, khẳng khiu. Nhìn từ xa tưởng như nó đã mất hết sinh khí và là một thân gỗ khô khốc. Nhưng rồi, từ thân cành của mận như có một ngọn lửa đang được thổi bùng lên từ bên trong, làm trỗi dậy trong nó sức sống, sức sinh sôi. Người Mông vẫn bảo, khi nhìn thấy người Mông phơi váy trên mỏm đá là mận choàng mở mắt. Thật diệu kỳ!
Những ngày đầu, người ta thấy từ thân cành khẳng khiu của mận đang bật lên những đầu mụn tròn và ngóc lên, miệng chúm chím, e lệ, tình tứ như môi người thiếu nữ Mông trước nắng xuân. Đó là nụ của hoa đang mọc lên từ thân cành xám đen của mận già nua. Nhưng rồi mấy hôm sau, thoáng cái, người ta đã thấy thấp thoáng, ẩn hiện trong tán lá xanh của cây rừng một vài bông hoa mận trắng nở tròn xoe, vụt lên kiêu hãnh. Thế là một mùa mận đã bắt đầu rồi! Cả bản Mông, bản Tày đang rạo rực cho mùa hoa ấy!
Khi ấy, ở khắp mọi nơi, chỗ nào có cây mận mọc là chỗ đó có hoa mận nở. Khắp nơi loài mận đang ca bài ca của giống loài nó, đang thì thầm nói với người Mông, người Dao, người Tày, những người bạn ăn đời ở kiếp với nó điều kỳ diệu của cuộc sống nơi đây.
Trên bản Mông, khắp các sườn núi, tạo vật nhường chỗ cho tấm thảm hoa mận đang lan tràn khắp chốn. Người Mông bảo, mận không nở hoa một lúc hết ngay mà nó nở từ từ rồi nở cho kỳ hết. Vì thế, nếu để ý kỹ, thật tinh mắt, mới thấy màu trắng hồng của hoa mận đang dần dần lan rộng khắp núi rừng, cứ đậm dần, đậm dần thành một màu thật tinh khiết, sáng đẹp. Cánh hoa mận trắng tinh hòa lẫn màu phớt hồng bao quanh nhụy hoa từng ống nhỏ li ti óng ả. Mấy chú ong rừng bất chấp cái lạnh bay chấp chới đến thưởng ngoạn bữa tiệc hoa của núi rừng!
Trong tấm thảm hoa mận, mấy đứa trẻ Mông thỏa sức nô đùa, chúng tìm bãi đất phẳng xung quanh gốc mận mà đánh quay, đánh đáo. Phía xa xa, ẩn trong những gốc mận già xù xì, đôi trai gái Mông hình như đang tỏ tình, phải chăng họ chờ đợi từ lâu hoa mận nở để trao gửi những lời thề hẹn của tình yêu. Chàng trai lấy dây cỏ xâu những cánh mận trắng tinh làm chiếc vòng đeo trên cổ người con gái Mông tuổi đôi mươi xinh đẹp. Màu đỏ của chiếc váy Mông kiều diễm hòa vào màu trắng của hoa mận cùng văng vẳng tiếng khèn Mông dập dìu nơi sườn núi như dậy lên không gian yêu đương, tình tứ và ấm áp đến diệu kỳ. Những chú ngựa nhởn nhơ gặm cỏ dưới gốc mận mà lưng và mép dính đầy cánh hoa. Sao mà thơ đến thế!
Có một du khách ở xa, hình như mỗi mùa mận nở hoa đều đến đây vài ngày để chiêm ngưỡng nó. Anh ta mong “rình” được giây phút mận mãn khai diệu kỳ nhưng cực khó. Du khách đứng lặng người trên mỏm đá nhìn tấm thảm hoa mận đang thêu tiếp những đường chỉ tinh khiết cho núi rừng. Lòng muốn ở nhưng bàn chân phải rời xa, xuống núi, anh chàng du khách không quên vác trên vai cành mận trắng hoa như muốn kéo theo chút hương vị của “bữa tiệc” hoa của núi rừng. Chiếc xe máy phóng trên con đường nhựa, cành mận buộc sau đuôi xe, nhưng rồi cả người và xe cứ dần ngập chìm vào sắc trắng của hoa mận ở hai bên đường.
Nguyễn Thế Lượng