Các cường quốc phương Tây và Nga, Trung Quốc vừa kết thúc hai ngày đàm phán (25-26/2) với Iran về chương trình hạt nhân của nước này nhằm khai thông bế tắc kéo dài hàng thập kỷ qua. Mặc dù không có sự đột phá nào nhưng các bên đều đánh giá hai ngày làm việc là hữu ích, và nhất trí tiếp tục gặp gỡ ở cấp chuyên gia vào tháng 3 tới đây.
|
Iran bị nghi ngờ đã kích hoạt nhà máy sản xuất nước nặng Arak. Ảnh vệ tinh cho thấy hơi nước bốc lên từ nhà máy. |
Cuộc đàm phán lần này được tổ chức tại thành phố Anmati của Cadắcxtan. Ngày đàm phán đầu tiên được nhóm P5+1, gồm các nước ủy viên thường trực Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc (HĐBA LHQ) là Anh, Mỹ, Nga, Pháp, Trung Quốc cùng với Đức, đánh giá là diễn ra tốt đẹp và hữu ích, nhưng không cung cấp thêm chi tiết. Ngày đàm phán thứ hai bắt đầu bằng phiên họp riêng giữa Cao ủy phụ trách đối ngoại và an ninh của Liên minh châu Âu (EU) Catherine Ashton và Trưởng đoàn đàm phán hạt nhân Iran Saeed Jalili.
|
Iran có kế hoạch B?
Tờ “Daily Telegraph” (Anh) ngày 26/2 công bố các bức ảnh chụp vệ tinh nhà máy nước nặng Arak của Iran với đám mây hơi nước, dấu hiệu của hoạt động sản xuất nước nặng. Tờ báo cho rằng việc kích hoạt nhà máy này cho thấy Têhêran đang có kế hoạch B cho việc chế tạo bom hạt nhân. Tổ hợp Arak, cách thủ đô Têhêran 240 km về phía tây nam, gồm nhà máy nước nặng và lò phản ứng hạt nhân. Lò phản ứng đã từng mở cửa cho các thanh sát viên quốc tế, còn nhà máy nước nặng vẫn là ẩn số kể từ tháng 8/2011 tới nay vì Iran từ chối không cung cấp thông tin. Nước nặng được sử dụng cho lò phản ứng hạt nhân để chế tạo pluton. |
Theo AFP, P5+1 đã đưa ra đề xuất nới lỏng cấm vận để đổi lấy việc Iran ngừng một phần chương trình hạt nhân của mình. Cụ thể, P5+1 sẽ nới lỏng các lệnh cấm vận nhằm vào các giao dịch vàng và kim loại quý hiếm của Iran, đồng thời dỡ bỏ những hạn chế đã từng áp đặt với các giao dịch ngân hàng của nước Cộng hòa Hồi giáo này.
Đổi lại, Iran sẽ phải ngừng làm giàu urani cấp 20% và phải đóng cửa nhà máy Fordow, nơi phương Tây nghi là đang sản xuất nhiều urani ở mức độ này, đồng thời chuyển toàn bộ kho urani ra ngoài nếu như chúng không cần dùng cho các mục đích y tế nữa.
Về phần mình, Iran vẫn kiên định quan điểm bấy lâu là “có đi có lại”. Iran cũng đã đưa ra đề xuất mang tính "đáp từ" mà bản chất cuối cùng của đề xuất này sẽ được quyết định dựa trên những điều kiện do nhóm P5+1 đưa ra. Đánh giá về hai ngày đàm phán, Trưởng đoàn đàm phán Iran, ông Saeed Jalili, cho rằng các nước phương Tây đang thực hiện cách tiếp cận “thực tế hơn”. Ông cũng cho rằng cuộc hội đàm lần này là một bước đi tích cực và tất cả các bên nhất trí sẽ tổ chức cuộc gặp cấp chuyên gia tại Ixtanbun (Thổ Nhĩ Kỳ) vào ngày 18/3, và sau đó P5+1 và Iran sẽ gặp gỡ lại vào ngày 5-6/4 tại Anmati (Cadắcxtan).
Nga và Trung Quốc cũng đều nhận định cuộc đàm phán lần này là “thẳng thắn, hữu ích và mang tính xây dựng”. Đại diện cho EU, bà Catherine Ashton bày tỏ hy vọng sẽ nhận được phản ứng tích cực từ Iran liên quan tới đề xuất của P5+1. “Tôi hy vọng rằng Iran sẽ nhìn nhận một cách tích cực các đề xuất mà chúng tôi đưa ra. Chúng tôi đang chờ đợi xem điều gì sẽ xảy ra”, bà Ashton nói với AFP.
Theo hãng tin Reuters, trả lời câu hỏi của báo chí sau hội đàm, ông Saeed Jalili cho rằng nhà máy Fordow hiện đang nằm dưới sự giám sát của cơ quan hạt nhân LHQ và do đó không có lý do gì để đóng cửa. Về việc ngừng làm giàu urani cấp độ 20%, ông Jalili cho biết “vấn đề này có thể sẽ được thảo luận trong các cuộc đàm phán kế tiếp với quan điểm xây dựng niềm tin”.
Lê Dương (tổng hợp)