Đèn tù mù, nửa đêm mới có thể bơm nước
Gần 60% công tơ điện do HTX Đức Minh quản lý đã hết hạn kiểm định nhưng vẫn được sử dụng.
Bà Nguyễn Thị Thân, ngụ thôn Xuân Thành, xã Đức Minh cho biết, nguồn điện yếu và kém ổn định gây ra cho gia đình bà rất nhiều bất tiện trong sinh hoạt, sản xuất. Hàng ngày tầm 3 - 4 giờ chiều là phải cắm nồi cơm điện, vì cắm muộn hơn thì cơm không chín. Việc bơm nước sinh hoạt (từ giếng khoan) nhiều khi cứ phải đợi tới nửa đêm, hoặc những lúc thấp điểm thì mới đủ điện, giờ cao điểm thì không bơm được vì điện yếu.
Còn ông Nguyễn Quang Việt ngụ cùng thôn cho biết, gia đình ông sử dụng điện từ năm 2000. Mấy năm gần đây điện rất yếu, cứ tới giờ cao điểm là bóng đèn tù mù, nấu cơm không chín. Có lần ông nhờ người của điện lực vào đo thì điện áp chỉ hơn 100V (điện áp bình thường là 220V - PV). Năm 2018, gia đình ông phải đăng ký “bắt” thêm một đồng hồ điện được kéo từ xã Đắk Sắk (tiếp giáp xã Đức Minh) để sử dụng.
Theo một số hộ dân tại thôn Xuân Thành, mấy năm gần đây, người dân các xã lân cận sử dụng điện để bơm tưới vào mùa khô và khá tiết kiệm, tiện lợi so với dùng máy nổ động cơ diesel. Vào mùa thu hoạch cà phê, nhiều hộ dân cũng sử dụng hệ thống sấy cà phê bằng điện và rất hiệu quả… Còn người dân tại thôn Xuân Thành nói riêng và xã Đức Minh nói chung thì không thể áp dụng, vì điện sinh hoạt còn chưa đảm bảo thì làm sao áp dụng vào sản xuất.
Theo báo cáo kết quả kiểm tra việc chấp hành các quy định pháp luật về hoạt động điện lực tại xã Đức Minh của Sở Công Thương Đắk Nông vào tháng 11/2018, nhiều cụm dân cư tại các thôn Thanh Lâm, Đức Đoài, Kẻ Đọng, Thanh Sơn, Mỹ Hòa và Xuân Thành (xã Đức Minh) có điện áp yếu và đường dây, trụ điện không đảm bảo an toàn. Điện áp đo được phổ biến từ 140 - 180V, nhiều hộ dân không sử dụng được các thiết bị điện thiết yếu như máy bơm, nồi cơm điện vào giờ cao điểm.
Đáng chú ý hơn, Sở Công Thương Đắk Nông cũng chỉ ra nhiều vấn đề bất ổn trong vận hành, bảo dưỡng hệ thống điện tại xã Đức Minh. Tiêu biểu như tổng số công tơ điện tại đây hiện gần 5.600 cái thì có tới hơn 3.300 cái (tương đương gần 60%) đã hết thời hạn kiểm định. Về an toàn điện chỉ có hệ thống trục chính của đường dây hạ áp là cơ bản đảm bảo an toàn, còn nhiều nhánh rẽ mất an toàn do khoảng cách từ đường dây tới mặt đất thấp hơn quy định, cũ, tiết diện nhỏ; tỷ lệ tổn thất điện cao với khoảng 15%, gấp 3 lần so với mức bình quân của tỉnh Đắk Nông hiện nay.
Cần sớm cải tạo, nâng cấp
Công tơ điện không đảm bảo chất lượng, hết hạn kiểm định vẫn đang được sử dụng.
Theo ông Nguyễn Xuân Huy, Giám đốc Điện lực Đắk Mil, hệ thống điện hạ áp tại xã Đức Minh do Hợp tác xã Kinh doanh dịch vụ điện Đức Minh (HTX Đức Minh) quản lý, vận hành. Hiện HTX Đức Minh có gần 5.600 hộ sử dụng điện. Điện lực Đắk Mil chỉ quản lý hệ thống đường dây trung áp, còn toàn bộ hệ thống hạ áp là do HTX Đức Minh quản lý.
Báo cáo của Sở Công Thương Đắk Nông xác định tổng chiều dài đường dây hạ áp do HTX Đức Minh quản lý gần 60 km. Sản lượng điện HTX mua vào (do Điện lực Đắk Mil cung cấp) vào năm 2017 hơn 8,5 triệu kWh, sản lượng điện bán ra gần 7,2 triệu kWh (tương đương với tỉ lệ tổn thất gần 15,5%).
Sở Công Thương Đắk Nông cũng yêu cầu HTX Đức Minh sớm bổ sung các trạm biến áp; khắc phục ngay tình trạng mất an toàn điện tại một số khu vực; thực hiện kiểm định, thay thế đối với các công tơ điện đã hết hạn kiểm định hoặc hư hỏng… Hợp tác xã cần tiến hành rà soát, đánh giá khả năng, năng lực quản lý, vận hành lưới điện. Trường hợp Hợp tác xã Đức Minh không đáp ứng được cần chủ động bàn giao cho ngành điện quản lý, bán lẻ trực tiếp đến các hộ dân để đáp ứng nhu cầu sử dụng điện ngày càng tăng cao.
Ông Trương Anh Minh, Giám đốc HTX Đức Minh cho rằng, hệ thống điện được đầu tư đã hơn 20 năm, không được đồng bộ ngay từ đầu và nhiều khách hàng ở quá xa trạm biến áp (gần 3 km) là nguyên nhân chính khiến nhiều khu vực có điện áp thấp, kém ổn định. Hợp tác xã mong muốn ngành điện tiếp tục hỗ trợ cải tạo, nâng cấp đường dây trung áp, để hợp tác xã lắp đặt thêm trạm biến áp cho người dân.
Về vấn đề bàn giao hệ thống điện mà hợp tác xã đang quản lý về cho ngành điện, ông Trương Anh Minh khẳng định quyền quyết định là của các xã viên. Hiện nay chỉ có khoảng 60% xã viên đồng ý bàn giao, chưa đủ so với quy định là 75%.
Ông Lữ Chí Cường, Bí thư Huyện ủy Đắk Mil khẳng định quan điểm của huyện là cần bàn giao hệ thống điện tại xã Đức Minh về cho ngành điện quản lý. Mục đích là để ngành điện trực tiếp bán điện cho dân, đảm bảo các vấn đề về điện áp, an toàn điện, tránh tình trạng khiếu kiện phức tạp, kéo dài. Việc bàn giao cũng là để ngành điện đầu tư, nâng cấp hệ thống điện hạ thế, phục vụ nhu cầu ngày càng gia tăng của người dân cũng như quá trình phát triển kinh tế - xã hội của địa phương.
Ông Nguyễn Ngọc Lũy, Phó Chủ tịch UBND huyện Đắk Mil cho biết, phần lớn hệ thống điện hạ áp tại xã Đức Minh đã được đầu tư trước năm 2000 và hiện đã cũ kỹ, lạc hậu, không đáp ứng được nhu cầu ngày càng gia tăng của người dân, nhất là trong vấn đề phục vụ sản xuất. Nghiêm trọng hơn là nhiều khu vực đường điện xuống cấp, trụ điện thấp, dây trần… rất dễ xảy ra tai nạn nguy hiểm.
Quan điểm của UBND huyện Đắk Mil là cần sớm cải tạo, nâng cấp hoặc thay thế hệ thống điện hạ áp tại đây. Thời gian tới đây, ngành chức năng của huyện sẽ tiếp tục vận động HTX Đức Minh bàn giao hệ thống về cho ngành điện quản lý. Việc thực hiện các thủ tục liên quan cần đúng theo các quy định của pháp luật.