Kèm theo sau bão là các đợt mưa lũ khiến cơ sở hạ tầng bị thiệt hại, trong đó có hạ tầng viễn thông dẫn đến tình trạng “mất sóng, trắng sóng, lõm sóng”. Sự phối hợp hiệu quả giữa cơ quan quản lý, doanh nghiệp viễn thông và chính quyền địa phương đã góp phần nâng cao hiệu quả tổng thể công tác phòng, chống lụt bão.
Nhanh chóng khôi phục hạ tầng viễn thông sau mưa lũ tại xã Bác Ái Tây (Khánh Hòa). Ảnh: Nguyễn Thành/TTXVN
Chủ động các biện pháp đảm bảo thông tin liên lạc
Theo Cục Viễn thông (Bộ Khoa học và Công nghệ), số lượng trạm BTS bị mất liên lạc lúc cao điểm trong bão số 13 là 906 trên tổng số 6.307 vị trí trạm BTS trên địa bàn 2 tỉnh Gia Lai và Đắk Lắk; trong mưa lũ bão số 14 là 1.202 trên tổng số 8.742 vị trí trạm BTS trên địa bàn 3 tỉnh Gia Lai, Đắk Lắk và Khánh Hòa. Ông Nguyễn Anh Cương, Phó Cục trưởng Cục Viễn thông cho biết, Bộ Khoa học và Công nghệ cũng như Cục Viễn thông đã chủ động tham mưu ban hành nhiều quy trình, tiêu chí liên quan đến phòng, chống thiên tai và tìm kiếm cứu nạn, cùng các cơ chế phối hợp với doanh nghiệp viễn thông.
Sau bão Yagi, cuối năm 2024 Bộ Thông tin và Truyền thông (nay là Bộ Khoa học và Công nghệ) đã ban hành bộ tiêu chí xác định yêu cầu đối với công trình viễn thông nhằm bảo đảm khả năng ứng phó trước thiên tai, thảm họa. Những quy định này tiếp tục được cụ thể hóa tại Thông tư 14 ban hành năm 2025, quy định rõ quyền, trách nhiệm của các bên, cùng cơ chế phối hợp giữa doanh nghiệp viễn thông và cơ quan quản lý. “Bộ luôn cố gắng xây dựng kịch bản và quy định điều hành để giảm thiểu tối đa ảnh hưởng của thiên tai đến hệ thống thông tin liên lạc”, ông Nguyễn Anh Cương nhấn mạnh.
Các doanh nghiệp viễn thông đã chủ động xây dựng các biện pháp phối hợp, sẵn sàng hỗ trợ lẫn nhau như điều chỉnh công suất phát của trạm lân cận để phủ sóng cho vị trí bị mất liên lạc, triển khai xe phát sóng lưu động đến vị trí mất liên lạc để thay thế tạm thời.
Vì vậy thông tin liên lạc cơ bản vẫn được đảm bảo tới 100% lãnh đạo cấp thôn, bản phục vụ công tác chỉ đạo điều hành. Ngay khi có thể tiếp cận được các vị trí bị sự cố mất liên lạc, các doanh nghiệp viễn thông đã bố trí hàng trăm cán bộ, kỹ thuật viên, phương tiện, trang thiết bị ứng cứu, triển khai ngay các biện pháp khắc phục, khôi phục thông tin liên lạc. Kể cả khi điện lưới chưa được khôi phục, thông tin liên lạc vẫn được đảm bảo bằng việc triển khai các máy phát điện dự phòng.
Nhờ vậy, mạng lưới viễn thông tại hầu hết các vùng bị ảnh hưởng được khôi phục trong thời gian ngắn, chỉ từ 1 đến 3 ngày. Công tác cảnh báo sớm qua hình thức nhắn tin đến các thuê bao trong vùng bị ảnh hưởng đã giúp nâng cao nhận thức và khả năng ứng phó của người dân.
Tại các khu vực bị mất điện lưới, các doanh nghiệp viễn thông đã mở cửa các trụ sở, văn phòng, nhà trạm có máy phát điện để nhân dân đến sạc điện thoại; điều động các xe trạm BTS lưu động và điểm sạc dự phòng, máy phát điện đến các khu vực tập trung đông dân cư, điểm sơ tán để nhân dân có thể kết nối, liên lạc với người thân và tiếp cận thông tin.
Các doanh nghiệp viễn thông cũng có chính sách duy trì, gia hạn gói cước, tài khoản khoản viễn thông cho thuê bao tại các vùng bị ảnh hưởng nặng, giúp người dân duy trì kết nối thông tin liên lạc
Xây dựng bản đồ thông tin cứu hộ
Trong những đợt mưa lũ vừa, một số bản đồ thông tin cứu hộ đã được các lập trình viên độc lập triển khai với tinh thần tự nguyện do đó còn hạn chế về nhân lực và tài nguyên, dữ liệu. Với vai trò cơ quan quản lý nhà nước về khoa học công nghệ, Thứ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Bùi Hoàng Phương ghi nhận tinh thần sáng tạo, chủ động của cộng đồng. Đây là những sáng kiến có giá trị thực tiễn, tận dụng tốt công nghệ số và dữ liệu mở, góp phần hỗ trợ hoạt động ứng phó thiên tai của các cơ quan chức năng.
Theo Thứ trưởng, đây là lĩnh vực thuộc hệ thống quản lý chuyên ngành của Bộ Nông nghiệp và Môi trường. Vì vậy Cục Viễn thông cần chỉ đạo các doanh nghiệp viễn thông chủ động phối hợp khi cần thiết. Cần đặc biệt tránh tình trạng bản đồ không chính xác, sai lệch bị lan truyền, gây nguy hiểm và tác động tiêu cực đến công tác chỉ đạo, điều hành, cứu nạn cứu hộ, nhất là khi người dân dựa vào các thông tin này để tự ứng phó.
Thứ trưởng yêu cầu Cục Viễn thông cùng với doanh nghiệp viễn thông nghiên cứu khả năng kết nối, chia sẻ hoặc xác thực dữ liệu với Bộ Nông nghiệp và Môi trường, các cơ quan liên quan, nhằm góp phần nâng cao hiệu quả ứng phó thiên tai, đảm bảo thông tin liên lạc thông suốt và bảo vệ an toàn cho người dân.
Các đơn vị, tổ chức, các nhân liên quan đến việc triển khai bản đồ thông tin cứu hộ có thể liên hệ với Cục Quản lý Đê Điều và Phòng Chống thiên tai (Bộ Nông nghiệp và Môi trường), Cục Cứu hộ cứu nạn (Bộ Quốc phòng) đề xuất cho phép tiếp cận nguồn dữ liệu mà nhà nước đang khai thác, quản lý về thiên tai, cứu hộ cứu nạn để tích hợp, đồng bộ với dữ liệu nhằm phát huy hiệu quả của các nền tảng số này.
Thứ trưởng Bùi Hoàng Phương khẳng định, Bộ Khoa học và Công nghệ, Cục Viễn thông sẵn sàng đóng vai trò đầu mối, kết nối các doanh nghiệp và nhóm sáng kiến với cơ quan quản lý để xem xét khả năng đưa các nền tảng này vào ứng dụng thực tế.