Tổng thống Timor-Leste Jose Ramos-Horta. Ảnh: An Đăng/TTXVN
Xin Tổng thống có thể chia sẻ cảm nhận của mình khi tham dự và các phát biểu tại Diễn đàn Tương lai ASEAN lần thứ hai, tổ chức tại Việt Nam?
Tôi xin chúc mừng Chính phủ và Bộ Ngoại giao Việt Nam vì đã tổ chức Diễn đàn này một cách vô cùng chuyên nghiệp và hiệu quả. Hy vọng rằng trong tương lai, đây sẽ trở thành một diễn đàn quan trọng và không thể thiếu, thu hút sự tham gia của nhiều quốc gia ngoài khu vực.
Điều đặc biệt là Việt Nam đã đạt được những thành công vượt bậc trên mọi lĩnh vực. Một đất nước hòa bình. Đây chính là một điểm hấp dẫn lớn của đất nước này. Nhưng điều đó không chỉ đến từ chính sách hiện tại mà còn bắt nguồn từ lịch sử của Việt Nam – một dân tộc vĩ đại, kiên cường đã vượt qua những thử thách không tưởng. Việt Nam đã chiến đấu và chiến thắng trước những cường quốc quân sự hàng đầu thế giới, cho đến cuộc chiến giành độc lập, thống nhất đất nước.
Người Việt Nam không chỉ vĩ đại trong chiến đấu, mà còn xuất sắc trong thời bình. Họ biết cách tái thiết đất nước, đoàn kết dân tộc và hàn gắn những vết thương quá khứ với tất cả mọi người. Điều ấn tượng nhất thể hiện rõ khả năng tha thứ của người Việt chính là sự hòa giải với Hoa Kỳ, với Pháp. Không phải quốc gia nào cũng có thể làm được điều đó. Dĩ nhiên, họ không quên quá khứ, nhưng họ sẵn sàng tha thứ, để quá khứ nằm lại phía sau. Đây chính là lý do Việt Nam giành được sự tôn trọng to lớn trên trường quốc tế.
Việt Nam cũng đạt được tốc độ tăng trưởng kinh tế ấn tượng. Tuy nhiên, điều quan trọng là tăng trưởng này không chỉ mang lại lợi ích cho một nhóm nhỏ trong xã hội. Ở nhiều quốc gia, tốc độ tăng trưởng cao không đồng nghĩa với sự phân bổ công bằng, đôi khi chỉ làm giàu cho một số ít. Nhưng ở Việt Nam, sự phát triển kinh tế kéo theo cả những nhóm người nghèo, giúp đất nước trở thành một trong những xã hội có sự bình đẳng cao hơn.
Việt Nam đã giành được quyền và sự tôn trọng của cộng đồng quốc tế. Vì vậy, việc tổ chức Diễn đàn này là hoàn toàn phù hợp với vị thế của Việt Nam. Những vấn đề được thảo luận tại đây rất đa dạng, đặc biệt là trong bối cảnh thế giới hiện nay với nhiều thách thức nhưng cũng đầy cơ hội.
Việt Nam không chỉ là một cường quốc kinh tế đang phát triển mạnh mẽ mà còn đi đầu trong quá trình số hóa, trí tuệ nhân tạo và kết nối toàn cầu. Ngay tại đất nước chúng tôi, Timor-Leste, Viettel – thông qua công ty con Telemor – đã trở thành nhà mạng số một, vượt qua hai đến ba đối thủ khác. Thương hiệu này rất nổi tiếng và được yêu thích tại Timor-Leste. Tôi hy vọng rằng trong tương lai, chúng ta sẽ tiếp tục mở rộng và tăng cường mối quan hệ hợp tác kinh tế, thương mại với Việt Nam, mang lại lợi ích cho cả hai quốc gia.
Tổng thống đã nhắc đến mối quan hệ hợp tác kinh tế, thương mại giữa Timor-Leste với Việt Nam. Vậy, theo Ngài, hai nước chúng ta có thể tập trung vào lĩnh vực nào trong tương lai để thúc đẩy hợp tác song phương?
Những lĩnh vực mà Timor-Leste có thể nâng cấp và mở rộng hợp tác với Việt Nam bao gồm viễn thông và kết nối. Việt Nam đã có mặt tại Timor-Leste thông qua công ty con Telemore của Viettel, với sự hiện diện mạnh mẽ và tiếp tục mở rộng.
Tuy nhiên, tôi muốn thấy sự hợp tác sâu rộng hơn giữa Timor-Leste và Việt Nam trong các lĩnh vực quan trọng như nông nghiệp, an ninh lương thực, tài nguyên nước, dược phẩm và y tế. Tôi cũng mong muốn có nhiều sinh viên Timor-Leste sang học tập tại Việt Nam hơn. Hiện tại đã có một số sinh viên, nhưng con số này có thể tăng lên trong tương lai.
Bên cạnh đó, tôi kỳ vọng sẽ có nhiều doanh nghiệp Việt Nam đầu tư vào Timor-Leste hơn nữa. Việt Nam có một khu vực tư nhân mạnh mẽ, và tôi tin rằng nhiều công ty có thể tìm thấy cơ hội đầu tư tại Timor-Leste. Điều này có thể thực hiện thông qua hợp tác với chính phủ chúng tôi, qua quỹ đầu tư quốc gia.
Timor-Leste có hàng tỷ đô la Mỹ trong quỹ đầu tư quốc gia, vốn đang được chính phủ sử dụng để đầu tư vào thị trường chứng khoán quốc tế, trái phiếu chính phủ Mỹ, trái phiếu châu Âu và các quỹ đầu tư khác. Vậy tại sao chúng ta không cùng hợp tác, đầu tư chung vào Việt Nam hoặc Việt Nam đầu tư vào Timor-Leste?
Timor-Leste đang nỗ lực gia nhập ASEAN. Trong hành trình này có sự ủng hộ và hỗ trợ của Việt Nam. Tổng thống có đánh giá thế nào về sự ủng hộ này của Việt Nam?
Sự ủng hộ của Việt Nam có ý nghĩa vô cùng quan trọng đối với Timor-Leste. Việt Nam có ảnh hưởng sâu rộng trong ASEAN và cả trên trường quốc tế. Việc được Việt Nam ủng hộ gia nhập ASEAN, cùng với sự đồng thuận từ Campuchia, Lào và các nước khác trong khu vực, đã giúp Timor-Leste bước vào ASEAN với sự tự tin lớn hơn.
Tổng thống có thể chia sẻ vai trò của Timor-Leste trong ASEAN khi trở thành thành viên chính thức của tổ chức này? Và Timor-Leste có thể đóng góp gì cho cộng đồng khu vực?
Thành thật mà nói, về mặt kinh tế và thương mại, Timor-Leste có thể chưa đóng góp nhiều cho ASEAN, vì chúng tôi là một quốc gia nhỏ với chỉ 1,4 triệu dân. Tuy nhiên, chúng tôi không phụ thuộc vào viện trợ quốc tế mà có thể tự tài trợ cho quá trình phát triển của mình thông qua Quỹ đầu tư dầu khí quốc gia. Chúng tôi hoàn toàn tự chủ về tài chính, với mức nợ quốc tế chỉ chiếm 16% GDP – một con số khá lành mạnh.
Chúng tôi duy trì mối quan hệ tốt đẹp với tất cả các nước láng giềng. Dù giá trị thương mại của chúng tôi còn nhỏ, nhưng Timor-Leste vẫn có thể đóng góp vào ASEAN theo những cách khác, đặc biệt là thông qua hợp tác khu vực và sự ổn định chính trị mà chúng tôi mang lại.
Tuy nhiên, Timor-Leste có tiềm năng trở thành một trung tâm vận tải hàng không, vận chuyển hàng hóa, dược phẩm và thời trang. Chúng tôi là một quốc gia mới, hòa bình và có các thỏa thuận thương mại thuận lợi với Australia, New Zealand và châu Âu.
Timor-Leste được hưởng ưu đãi thuế quan, cho phép bất kỳ nhà sản xuất nào hoạt động tại đây có thể xuất khẩu hàng hóa miễn thuế sang Australia, New Zealand, Liên minh châu Âu, Nhật Bản, Hàn Quốc và Trung Quốc. Các công ty đầu tư vào Timor-Leste, với ít nhất 30% hàm lượng nội địa, có thể tận dụng lợi thế này để tiếp cận các thị trường giàu có và đầy tiềm năng.
Đây chính là một lợi thế lớn mà Timor-Leste có thể mang lại cho các nước láng giềng và ASEAN. Tuy nhiên, bên cạnh lợi ích kinh tế, đóng góp quan trọng nhất của chúng tôi trong bối cảnh thế giới đầy xung đột và bất ổn hiện nay chính là sự ổn định và hòa bình.
Tôi sẽ nhắc nhở đồng bào và chính phủ của mình rằng chúng ta không nên mang căng thẳng hay xung đột vào ASEAN. Chúng ta phải giữ cho đất nước hòa bình và ổn định. Chỉ riêng điều đó thôi cũng đã khiến các nhà lãnh đạo ASEAN hài lòng, đặc biệt khi khu vực vẫn đang phải đối mặt với những thách thức an ninh nghiêm trọng. Chúng tôi không muốn tạo thêm gánh nặng cho ASEAN mà thay vào đó, muốn trở thành một thành viên đóng góp vào sự thống nhất và phát triển chung của khu vực.
Trân trọng cảm ơn Tổng thống!