Tích cực phòng ngừa, chủ động phát hiện, xử lý nghiêm hành vi tham nhũng, tiêu cực

Tại Hội nghị toàn quốc tổng kết 10 năm công tác phòng, chống tham nhũng, tiêu cực giai đoạn 2012- 2022 do Bộ Chính trị tổ chức ngày 30/6, Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng, Trưởng ban Chỉ đạo Trung ương về phòng, chống tham nhũng, tiêu cực (Ban Chỉ đạo) nhấn mạnh, định hướng lớn trong thời gian tới là kiên quyết, kiên trì đấu tranh ngăn chặn, đẩy lùi tham nhũng, tiêu cực, với quyết tâm chính trị cao hơn, hành động mạnh mẽ hơn. Kết hợp chặt chẽ giữa tích cực phòng ngừa với chủ động phát hiện, xử lý nghiêm minh, kịp thời những hành vi tham nhũng, tiêu cực, bao che, dung túng, tiếp tay cho tham nhũng, can thiệp, cản trở việc chống tham nhũng, tiêu cực; không có vùng cấm, không có ngoại lệ.

Xây dựng liêm chính, chống tha hóa

Một trong những tồn tại của công tác phòng, chống tham nhũng, tiêu cực thời gian vừa qua được các đại biểu đánh giá tại Hội nghị là công tác tuyên truyền, giáo dục về phòng, chống tham nhũng, tiêu cực có mặt còn hạn chế, nhất là giáo dục liêm chính, xây dựng văn hóa tiết kiệm không tham nhũng chưa được quan tâm đúng mức. Do vậy, giải pháp trọng tâm phòng, chống tham nhũng, tiêu cực trong thời gian tới được Tổng Bí thư, Trưởng Ban Chỉ đạo nhấn mạnh là "Phải tiếp tục đẩy mạnh, nâng cao hơn nữa hiệu quả công tác giáo dục, tuyên truyền, xây dựng văn hóa tiết kiệm, không tham nhũng, tiêu cực trong cán bộ, đảng viên và nhân dân".

Nhắc lại đây là nhiệm vụ không mới, nhưng rất quan trọng, Tổng Bí thư nêu rõ, việc tuyên truyền, giáo dục là một trong những biện pháp căn bản để nâng cao nhận thức, tinh thần, ý thức, đạo đức, xây dựng liêm chính, chống tha hóa, biến chất. "Phải quán triệt, tuyên truyền, giáo dục sâu rộng các mục tiêu, quan điểm, nhiệm vụ, giải pháp, quy định của Đảng, Nhà nước về phòng, chống tham nhũng, tiêu cực; về sự nguy hại của tham nhũng, tiêu cực,... tạo sự tự giác, thống nhất cao về ý chí và hành động trong cán bộ, đảng viên và nhân dân, trước hết là sự gương mẫu, quyết liệt của người đứng đầu và tập thể lãnh đạo các cấp, các ngành, cơ quan, tổ chức, đơn vị, địa phương"- Tổng Bí thư yêu cầu.

Việc thực hiện nêu gương của người cán bộ, đảng viên cũng là giải pháp được đề xuất trong công tác phòng, chống tham nhũng, tiêu cực thời gian tới. Nhấn mạnh việc cần thực hiện nghiêm các quy định về trách nhiệm nêu gương của cán bộ, đảng viên, nhất là người đứng đầu, Phó Chủ nhiệm thường trực Ủy ban Kiểm tra Trung ương Trần Văn Rón đề nghị tăng cường quản lý, siết chặt kỷ luật, kỷ cương hành chính, kiểm điểm làm rõ trách nhiệm quản lý nhà nước của tập thể, cá nhân, nhất là người đứng đầu để xảy ra các vụ án, vụ việc tham nhũng, tiêu cực trong ngành, lĩnh vực, cơ quan, đơn vị thuộc trách nhiệm phụ trách và quản lý.

Cùng với việc nâng cao hơn nữa hiệu quả công tác giáo dục, tuyên truyền và nêu cao trách nhiệm nêu gương của người cán bộ, đảng viên, một yêu cầu nữa được Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng chỉ ra là "phải kiên trì giáo dục, rèn luyện cán bộ, đảng viên, công chức, viên chức về đức tính liêm khiết, chính trực; xây dựng văn hóa tiết kiệm, không tham nhũng, tiêu cực". Đây cũng là ý kiến của các đại biểu tham gia Hội nghị, đề nghị thời gian tới cần nâng cao hơn nữa trách nhiệm của cấp ủy đảng, kiên trì xây dựng văn hóa liêm chính của cán bộ, đảng viên và nhân dân, trước hết là sự gương mẫu, quyết liệt, nói đi đôi với làm của tập thể lãnh đạo và người đứng đầu trong phòng, chống tham nhũng, tiêu cực.

Tổng Bí Thư yêu cầu các cơ quan chức năng phải tăng cường phối hợp, chủ động công khai, kịp thời cung cấp thông tin, định hướng tuyên truyền về phòng, chống tham nhũng. Chú trọng thông tin tuyên truyền về gương người tốt, việc tốt; khắc phục tình trạng thông tin một chiều, thông tin không chính xác, mang tính kích động, gây hoang mang. Bảo vệ, khen thưởng, động viên kịp thời những người làm báo tích cực, dũng cảm đấu tranh chống tham nhũng; đồng thời kiên quyết vạch trần, phê phán, bác bỏ các luận điệu xuyên tạc, lợi dụng phòng, chống tham nhũng, tiêu cực để kích động, chia rẽ, chống phá Đảng, Nhà nước ta; xử lý nghiêm việc đưa tin sai sự thật, vu cáo, bịa đặt, gây hậu quả xấu.

Bịt kín "khoảng trống" để "không thể tham nhũng, tiêu cực"

"Tiếp tục xây dựng, hoàn thiện đồng bộ thể chế về xây dựng, chỉnh đốn Đảng, quản lý kinh tế - xã hội và phòng, chống tham nhũng, tiêu cực; kịp thời khắc phục những bất cập, bịt kín những "khoảng trống", "kẽ hở" để "không thể tham nhũng, tiêu cực"- đây vừa là yêu cầu của người đứng đầu Ban Chỉ đạo, vừa là phương hướng, nhiệm vụ được Hội nghị xác định trong thực hiện phòng, chống tham nhũng, tiêu cực thời gian tới.

Công tác này được Đảng, Nhà nước đặc biệt chú trọng thực hiện trong thời gian qua, tạo công cụ pháp lý hữu hiệu để phòng, chống tham nhũng, tiêu cực. Từng bước hoàn thiện cơ chế phòng ngừa chặt chẽ để “không thể tham nhũng, tiêu cực”, trong 10 năm qua, Ban Chấp hành Trung ương, Bộ Chính trị, Ban Bí thư đã ban hành hơn 250 văn bản về xây dựng Đảng, xây dựng hệ thống chính trị và phòng, chống tham nhũng; Quốc hội đã sửa đổi, bổ sung, ban hành mới hơn 300 luật, pháp lệnh, nghị quyết; Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành hơn 2.000 nghị định, quyết định; các bộ, ngành, địa phương đã ban hành hàng ngàn văn bản quy phạm pháp luật để kịp thời thể chế hóa và triển khai thực hiện các chủ trương, chính sách của Đảng về quản lý kinh tế - xã hội, phòng, chống tham nhũng, tiêu cực, góp phần phòng ngừa, ngăn chặn, xử lý tham nhũng, tiêu cực có hiệu quả. Tuy nhiên qua thảo luận, nhiều ý kiến đánh giá cơ chế, chính sách, pháp luật trên một số lĩnh vực còn sơ hở, bất cập, dễ bị lợi dụng để tham nhũng, tiêu cực. Đây là một trong những hạn chế, tồn tại cần phải khắc phục trong công tác phòng, chống tham nhũng, tiêu cực.

Để nâng cao hiệu quả công tác phòng, chống tham nhũng, tiêu cực trong thời gian tới, ông Y Khút Niê, nguyên Phó Trưởng đoàn chuyên trách Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Đắk Lắk cho rằng phải rà soát, xét lại các cơ chế, chính sách, những quy định của Đảng để người có chức, có quyền không dám, không thể tham nhũng, không muốn tham nhũng, đấy là vấn đề hết sức quan trọng.
 
Cùng quan điểm này, Viện trưởng Viện Khoa học Xã hội vùng Tây Nguyên, Tiến sỹ Nguyễn Duy Thụy đề nghị Trung ương cần tiếp tục hoàn thiện chính sách pháp luật, lấp kín các kẽ hở đã từng bị lợi dụng để tham nhũng, hoặc từ đó phát sinh tiêu cực; không tạo "đất màu mỡ" cho cán bộ có tư tưởng tham nhũng, tiêu cực. 
 
Giám đốc Trung tâm Phát triển quỹ đất huyện Than Uyên (Lai Châu) Vũ Văn Nội kiến nghị Bộ Chính trị tiếp tục hoàn thiện hệ thống chính sách, pháp luật để không thể tham nhũng, không dám tham nhũng. Các cấp ủy đảng tiếp tục tăng cường lãnh đạo, chỉ đạo công tác phòng, chống tham nhũng gắn liền với phòng, chống tiêu cực; nhất là thường xuyên bồi dưỡng cho cán bộ, đảng viên về phòng, chống 27 biểu hiện suy thoái tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, những biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa”, kiểm soát quyền lực, chống chạy chức, chạy quyền. Mỗi cán bộ, đảng viên phải luôn tu dưỡng, rèn luyện bản thân trong mọi hoàn cảnh, thường xuyên tự soi, tự sửa những lối sống, đạo đức chưa đúng tác phong của người cán bộ.
 
Theo Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng, thể chế nói chung, thể chế về phòng, chống tham nhũng, tiêu cực nói riêng, cùng với chuẩn mực đạo đức trên các lĩnh vực và cơ chế kiểm soát quyền lực là yếu tố cơ bản, nền tảng, có tác dụng ngăn chặn từ gốc hành vi tham nhũng, tiêu cực. Do vậy, Tổng Bí thư yêu cầu phải xây dựng các quy chế nội bộ của Đảng, các nguyên tắc và chuẩn mực đạo đức áp dụng đối với cán bộ, đảng viên, nhất là người đứng đầu trong việc giữ gìn phẩm chất đạo đức, liêm chính, gương mẫu đi đầu trong phòng, chống tham nhũng, tiêu cực.
 
Về vấn đề này, Viện trưởng Viện Kiểm sát nhân dân Tối cao Lê Minh Trí cho rằng, cần thiết xây dựng ban hành Luật Đạo đức để giáo dục cả cộng đồng xã hội. Phải giáo dục mọi người nhận thức được danh dự là điều thiêng liêng nhất trong đời người, để nhằm góp phần phòng ngừa hành vi vi phạm tốt hơn.

Đây cũng là điều tâm đắc được Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng gửi gắm tới gần 500 đại biểu dự Hội nghị trực tiếp và hơn 80.000 đại biểu dự trực tuyến tại hơn 4.000 điểm cầu trong cả nước bằng việc nhắc lại câu nói đầy ấn tượng và rất sâu sắc của nhân vật Pa-ven Coóc-xa-ghin - nhân vật chính trong tác phẩm "Thép đã tôi thế đấy" của Nhà văn nổi tiếng Liên Xô Ni-cô-lai Ốt-xtơ-rốp-xky: "Cái quý nhất của con người là Cuộc sống và Danh dự sống, bởi vì đời người chỉ sống có một lần. Phải sống sao cho khỏi xót xa, ân hận vì những năm tháng đã sống hoài, sống phí; để khỏi hổ thẹn vì những việc làm ty tiện, đớn hèn, bị mọi người khinh bỉ; để đến khi nhắm mắt xuôi tay, ta có thể tự hào rằng: Tất cả đời ta, tất cả sức ta, ta đã hiến dâng cho sự nghiệp cao đẹp nhất trên đời - sự nghiệp đấu tranh vì độc lập, tự do của Tổ quốc, vì sự trường tồn của Dân tộc, sự vẻ vang của Giống nòi và hạnh phúc của Nhân dân!".

Để hạn chế sự tác động tiêu cực của "nhóm lợi ích", "sân sau", "tư duy nhiệm kỳ"; ngăn chặn nguy cơ nẩy sinh tham nhũng, tiêu cực ngay từ khi xây dựng chính sách, luật pháp, Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng yêu cầu phải có cơ chế kiểm soát chặt chẽ việc xây dựng chính sách, pháp luật về quản lý kinh tế - xã hội. Đồng thời khẩn trương hoàn thiện các quy định về kiểm soát quyền lực, trách nhiệm giải trình, bảo đảm dân chủ, công khai, minh bạch. Quy định rõ trách nhiệm của người đứng đầu trong kiểm tra, phát hiện, xử lý tham nhũng, tiêu cực; bảo vệ người tích cực đấu tranh phòng, chống tham nhũng, tiêu cực; khuyến khích và bảo vệ cán bộ, đảng viên, người đứng đầu đổi mới, sáng tạo, dám nghĩ, dám làm, dám chịu trách nhiệm vì lợi ích chung.

Không để vi phạm nhỏ tích tụ thành sai phạm lớn

Tăng cường công tác kiểm tra, giám sát, thanh tra, kiểm toán; đẩy mạnh điều tra, truy tố, xét xử, thi hành án; phát hiện sớm, xử lý nghiêm các vụ việc, vụ án tham nhũng; ngăn chặn có hiệu quả tệ "tham nhũng vặt"; nâng cao hiệu quả thu hồi tài sản tham nhũng là một trong những giải pháp được thống nhất tại Hội nghị để nâng cao hơn nữa hiệu quả công tác phòng, chống tham nhũng, tiêu cực trong thời gian tới.

Tại Hội nghị, Thứ trưởng Bộ Công an Nguyễn Duy Ngọc cho biết, Đảng ủy Công an Trung ương kiến nghị, trong kiểm tra, cần thống nhất cao về kiểm tra nhanh nhất những đơn vị trong cuộc kiểm tra và có kiểm tra lại, yêu cầu khắc phục những tồn tại mà cuộc kiểm tra chỉ ra để tránh việc có bất cứ chủ trương, chính sách nào của Nhà nước về phát triển kinh tế là lợi dụng để trục lợi.

Ông Nguyễn Đức Hiền, cán bộ hưu trí, phường Ỷ La, thành phố Tuyên Quang cho rằng, cần thực hiện nghiêm, nhất quán quan điểm Đảng lãnh đạo trực tiếp, toàn diện công tác cán bộ và quản lý đội ngũ cán bộ theo nguyên tắc tập trung dân chủ; đồng thời phân công, phân cấp gắn với giao quyền, ràng buộc trách nhiệm; tăng cường kiểm tra, giám sát, kiểm soát quyền lực và xử lý nghiêm những sai phạm trong công tác cán bộ. Bên cạnh đó phải làm tốt công tác quy hoạch, đào tạo, bồi dưỡng, bố trí và sử dụng đúng cán bộ; thực hiện tốt công tác quản lý cán bộ, bảo vệ vững chắc chính trị nội bộ; tăng cường công tác kiểm tra, giám sát, kỷ luật đảng, công tác bảo vệ chính trị nội bộ, kiên quyết xử lý nghiêm những cán bộ thoái hóa biến chất, vi phạm Điều lệ Đảng, pháp luật nhà nước...

Về vấn đề này, Tổng Bí thư yêu cầu, công tác kiểm tra, giám sát, thanh tra, kiểm toán phải được tiến hành thường xuyên, toàn diện và công khai, có trọng tâm, trọng điểm; tập trung vào các lĩnh vực dễ phát sinh tiêu cực, có nhiều dư luận về tham nhũng, tiêu cực, về suy thoái tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, "tự diễn biến", "tự chuyển hóa" trong nội bộ.

Nhấn mạnh việc đấu tranh chống tham nhũng phải gắn liền với chống suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, "tự diễn biến", "tự chuyển hóa" bởi vì hai mặt này có quan hệ chặt chẽ với nhau, Tổng Bí thư lưu ý phải kịp thời phát hiện, giải quyết từ sớm, ngăn chặn từ đầu các hành vi sai phạm, không để vi phạm nhỏ tích tụ thành sai phạm lớn. Mọi cán bộ, đảng viên vi phạm đều phải bị xử lý kịp thời, đồng bộ, nghiêm minh, công khai.

Tổng Bí thư nêu rõ, đẩy nhanh tiến độ điều tra, xử lý các vụ án tham nhũng, kinh tế đã khởi tố theo đúng quy định của Đảng, pháp luật Nhà nước; chú trọng phát hiện, xử lý các vụ án, vụ việc tham nhũng mới; không có vùng cấm, không có ngoại lệ; không chịu sự tác động không đúng của bất kỳ cá nhân, tổ chức nào. Tạo chuyển biến mạnh mẽ, rõ rệt hơn nữa trong việc phát hiện, xử lý tham nhũng, tiêu cực ở địa phương, cơ sở; xử lý, ngăn chặn có hiệu quả tình trạng vòi vĩnh, nhũng nhiễu, "gợi ý", "lót tay", gây phiền hà cho người dân, doanh nghiệp trong giải quyết công việc. Nâng cao hiệu quả thu hồi tài sản tham nhũng; chú trọng truy tìm, kịp thời áp dụng các biện pháp đồng bộ để thu hồi triệt để tài sản bị tham nhũng ngay từ giai đoạn thanh tra, kiểm tra, kiểm toán, khởi tố, điều tra, truy tố, xét xử và trong giai đoạn thi hành án; khuyến khích người phạm tội tự nguyện bồi thường, khắc phục hậu quả trong các vụ án tham nhũng, kinh tế.

Phòng, chống tham nhũng, tiêu cực là cuộc đấu tranh ngay trong chính bản thân mỗi con người, trong mỗi cơ quan, tổ chức, đơn vị, địa phương; liên quan đến lợi ích, chức vụ, danh vọng, uy tín của tổ chức, cá nhân. Vì vậy, phải có thái độ thật kiên quyết, không khoan nhượng và hành động thật quyết liệt, cụ thể, hiệu quả. Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng mong tất cả các đồng chí, những cán bộ "rường cột" của Đảng và Nhà nước, những "Bao Công" của thời đại ngày nay, hãy nêu cao tinh thần trách nhiệm và dũng khí trước Đảng, trước nhân dân và đất nước, gương mẫu, đi đầu trong lãnh đạo, chỉ đạo, triển khai thực hiện các nhiệm vụ, giải pháp phòng, chống tham nhũng, tiêu cực, nhất là tập trung chỉ đạo cụ thể hóa, thể chế hóa, hiện thực hóa các nhiệm vụ phòng, chống tham nhũng, tiêu cực theo Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng phù hợp với tình hình, đặc điểm của bộ, ngành, địa phương, cơ quan, đơn vị mình, góp phần đắc lực vào việc củng cố, xây dựng Đảng ta, Nhà nước ta ngày càng trong sạch, vững mạnh cả về chính trị, tư tưởng, tổ chức, đạo đức, lối sống, được nhân dân tin yêu, mến phục; lãnh đạo và tổ chức thành công sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam.