Thể chế hóa nội dung sử dụng một bộ sách giáo khoa thống nhất

Ông Nguyễn Đắc Vinh, Ủy viên Ban Chấp hành Trung ương Đảng, Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa và Xã hội chủ trì phiên họp.

Phát biểu khai mạc, Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa và Xã hội Nguyễn Đắc Vinh cho biết, phiên họp lần này được tổ chức sớm hơn thông lệ do tính chất quan trọng của công việc, cần thảo luận trước để có sự tiếp thu, giải trình kịp thời trước khi trình Quốc hội. Ủy ban dự kiến phải thẩm tra 7 dự án luật, 4 nghị quyết và 8 báo cáo của Chính phủ trong kỳ họp này. Phiên họp diễn ra trong 2 hai ngày thay vì 2,5 ngày dự kiến ban đầu, đòi hỏi các đại biểu tham gia Ủy ban làm việc khoa học và hiệu quả.

Trong phần thảo luận về các dự án luật giáo dục sửa đổi và dự thảo Nghị quyết của Quốc hội về giáo dục, bà Nguyễn Thị Mai Hoa, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa và Xã hội, cho biết ba dự án luật giáo dục: Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Giáo dục, Luật Giáo dục đại học (sửa đổi) và Luật Giáo dục nghề nghiệp (sửa đổi) đã được Ủy ban Thường vụ Quốc hội đồng thuận trình thông qua tại kỳ họp thứ 10 sắp tới của Quốc hội. Các dự thảo luật lần này nhằm thể chế hóa tinh thần của các nghị quyết quan trọng của Bộ Chính trị, đặc biệt là Nghị quyết số 71-NQ/TW của Bộ Chính trị về đột phá phát triển giáo dục và đào tạo.

Một trong những điểm mới được nhấn mạnh là việc bổ sung trung học nghề vào hệ thống giáo dục quốc dân, tạo cơ hội cho học sinh sau trung học cơ sở có thể tham gia chương trình tích hợp cả kiến thức phổ thông và kỹ năng nghề. Ngoài ra, các nội dung trọng tâm bao gồm: Tăng cường phân quyền, phân cấp và tự chủ giáo dục, đi kèm với trách nhiệm giải trình của các cơ sở giáo dục; đảm bảo tính thống nhất, đồng bộ giữa ba dự án luật này với Luật Nhà giáo đã được thông qua; mở rộng giáo dục bắt buộc đối với bậc Trung học cơ sở; đề xuất phổ cập giáo dục mầm non cho trẻ mẫu giáo từ 3 đến 5 tuổi; bãi bỏ quy định cấp bằng tốt nghiệp trung học cơ sở, thay bằng việc xác nhận hoàn thành chương trình.

Vấn đề liên quan đến sách giáo khoa thu hút nhiều ý kiến thảo luận sôi nổi. Dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Giáo dục quy định Nhà nước sẽ cung cấp một bộ sách giáo khoa sử dụng thống nhất toàn quốc.

Đại biểu Nguyễn Anh Trí (Hà Nội) bày tỏ quan điểm thẳng thắn về chủ trương một chương trình nhiều bộ sách giáo khoa bên cạnh mặt được, đến nay có thể nói gần như “không thành công". Đại biểu đề nghị Bộ Giáo dục và Đào tạo cần tổ chức Hội đồng soạn thảo quốc gia và Hội đồng thẩm định quốc gia. Việc thiếu Hội đồng soạn thảo quốc gia đã "gây rối loạn” trong một số thời kỳ, dẫn tới soạn thảo ra bộ sách “không chuẩn mực, rất nhiều lỗi...". Ông cũng đề nghị Chính phủ quy định để đảm bảo miễn phí sách giáo khoa cho học sinh.

Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa và Xã hội Nguyễn Đắc Vinh đồng tình với chủ trương một bộ sách dùng chung, nhưng lưu ý về trách nhiệm quản lý, đồng thời chất vấn Ban soạn thảo dự thảo Luật việc dự thảo luật vẫn còn điều khoản giao cho UBND cấp tỉnh chọn sách giáo khoa. Theo ông Nguyễn Đắc Vinh, nếu đã dùng chung, trách nhiệm này phải đưa về Bộ Giáo dục và Đào tạo. Bộ không chỉ thẩm định mà cần đưa ra quy định thế nào là sách giáo khoa dùng chung. Ông cũng đề nghị các bộ sách hiện tại, vốn là sản phẩm trí tuệ và có giá trị tham khảo lớn, không nên bị dừng sử dụng hoàn toàn mà nên được giữ lại làm tài liệu tham khảo.

Đại biểu Nguyễn Thị Việt Nga (Hải Phòng) bày tỏ lo ngại về tiến độ gấp gáp của việc biên soạn bộ sách dùng chung với thời hạn đưa vào sử dụng ngay trong năm học 2026-2027. Bà đề nghị cần đặc biệt chú ý đến nội dung giảm tải chương trình, trong bối cảnh nhiều giáo viên phản ánh nếu chỉ dạy theo chương trình, thời gian phân phối trên lớp không thể dạy kỹ, hết được nội dung. Do đó sẽ nảy sinh nhu cầu dạy thêm, học thêm.

Giải trình sau đó, Thứ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo Nguyễn Văn Phúc xác nhận dự thảo luật sẽ thể chế hóa nội dung sử dụng một bộ sách giáo khoa thống nhất và Bộ sẽ rà soát các quy định biên soạn ở các văn bản dưới luật.

Cũng tại phiên thảo luận, đại biểu Nguyễn Duy Minh (Đà Nẵng) phản ánh ý kiến cử tri về việc thi tuyển sinh vào lớp 10 gây áp lực và tiêu cực. Cử tri mong muốn nhà nước đầu tư mở rộng trường lớp để học sinh được tiếp tục học hết bậc Trung học phổ thông, sau đó mới tiến hành phân luồng. Ông Nguyễn Duy Minh cũng kiến nghị không nên giới hạn độ tuổi học sinh vào lớp 10 là 15 tuổi.

Góp ý về sửa Luật Giáo dục nghề nghiệp, đại biểu Nguyễn Thị Thu Dung (Hưng Yên) đề nghị không nên cho phép các trường đại học đào tạo trình độ cao đẳng, trừ nhóm ngành sư phạm (giáo viên mầm non). Theo đại biểu, thực tiễn cho thấy hiện nay nhiều trường đại học “ngại” tiếp nhận các trường cao đẳng trong quá trình sắp xếp hệ thống các cơ sở giáo dục, bởi tiêu chuẩn giảng viên giữa bậc đại học và cao đẳng có sự khác nhau, dẫn tới kéo chuẩn giảng viên của các trường đại học. Theo đại biểu việc liên thông đào tạo cao đẳng lên đại học không nhất thiết phải diễn ra bằng cách sáp nhập cơ sở đào tạo cao đẳng vào đại học mà chỉ cần điều tiết bằng các quy định pháp luật.

Đại biểu Nguyễn Thị Thu Dung cũng băn khoăn về việc loại bỏ Hội đồng trường đối với các cơ sở giáo dục đại học công lập tự chủ nhóm 1, đặt câu hỏi về cơ chế giám sát việc bảo toàn vốn nhà nước được giao.

Đại biểu Leo Thị Lịch (Hội đồng Dân tộc) đề nghị bổ sung quy định soạn thảo tài liệu học ngôn ngữ cho các dân tộc thiểu số vào Luật Giáo dục để ngăn chặn nguy cơ mai một tiếng mẹ đẻ của các dân tộc thiểu số hiện nay....

Theo Chương trình, trong phiên họp chiều cùng ngày, Ủy ban Văn hóa và Xã hội của Quốc hội sẽ cho ý kiến về dự án Luật Báo chí (sửa đổi) và dự án Luật Phòng, chống ma túy (sửa đổi).