Rà soát, sửa đổi các quy định để phát huy hiệu quả tài nguyên đất

Tham dự Hội nghị có Ủy viên Trung ương Đảng, Phó Chủ tịch - Tổng Thư ký Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam Lê Tiến Châu; Phó Chủ tịch Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam Ngô Sách Thực; đại diện lãnh đạo các ban, bộ, ngành liên quan; đại diện các tổ chức thành viên và thành viên Hội đồng tư vấn Dân chủ - Pháp luật Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam.

Báo cáo tóm tắt kết quả giám sát và kiến nghị sửa đổi Luật Đất đai năm 2013, Phó Chủ tịch Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam Ngô Sách Thực cho biết, Luật Đất đai đã thể chế chủ trương, quan điểm của Đảng, Hiến pháp năm 2013 về đất đai, tạo hành lang pháp lý trong công tác tổ chức, quản lý, sử dụng đất đai. Tuy nhiên, qua thực hiện các quy định của Luật Đất đai gần 10 năm, bên cạnh những ưu điểm, Luật này đã bộc lộ nhiều hạn chế, bất cập, xuất phát từ nhiều nguyên nhân, trong đó có nguyên nhân do khâu tổ chức thực hiện; do các quy định hiện hành còn chồng chéo, thiếu chặt chẽ; còn có quy định trong văn bản hướng dẫn thi hành Luật Đất đai chưa thống nhất với các quy định của các luật có liên quan khác hoặc không phù hợp với sự phát triển kinh tế - xã hội của nước ta hiện nay...

Báo cáo giám sát nhấn mạnh, tài chính đất đai là vấn đề rất quan trọng trong pháp luật đất đai, trong đó có việc xác định giá đất. Về giá đất, báo cáo cho rằng, một trong những nguyên tắc định giá đất là "phù hợp với giá đất phổ biến trên thị trường", nhưng trên thực tế hầu như thoát ly khỏi giá cả thị trường. Điều này dễ dẫn đến bất cập khi thu hồi đất, giá bồi thường quá xa giá thị trường. Bên cạnh đó, hiện nguồn thu từ đất chiếm khoảng 10% ngân sách địa phương. Nhưng nguồn thu này chưa điều tiết giá trị tăng thêm từ đất và ngân sách do hoạt động quy hoạch, chuyển mục đích sử dụng đất, chuyển công năng sử dụng của công trình xây dựng gắn liền với đất, nhất là chuyển mục đích sử dụng từ đất nông nghiệp thành đất phi nông nghiệp, đất ở…

Từ nội dung giám sát, Ban Thường trực Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ  Việt Nam đề nghị, quá trình tổ chức sửa đổi Luật Đất đai phải bảo đảm quan điểm, mục tiêu, nguyên tắc "lấy người dân là trung tâm", bảo đảm quyền và lợi ích hợp pháp, chính đáng của người dân trong các quy định của luật, nhằm hiện thực hóa phương châm: "dân biết, dân bàn, dân làm, dân kiểm tra, dân giám sát, dân thụ hưởng", bảo đảm thực hiện hiệu quả kiểm soát quyền lực, phòng, chống tham nhũng, tiêu cực.

Tại Hội nghị, đại biểu tham dự đã tập trung thảo luận về sự tương thích, thống nhất, đồng bộ của Luật Đất đai năm 2013 với các luật khác trong hệ thống pháp luật; quy định về cải cách thủ tục hành chính trong quản lý đất đai, quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất; vấn đề giao đất, cho thuê đất, chuyển mục đích sử dụng đất; giá thu hồi đất, bồi thường, hỗ trợ tái định cư, giải quyết tranh chấp về đất đai nhằm đảm bảo cân bằng lợi ích giữa các bên; các quy định về quyền sử dụng đất đai của các cộng đồng dân tộc thiểu số…

Tiếp thu ý kiến của các đại biểu, Phó Chủ tịch - Tổng Thư ký Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam Lê Tiến Châu cho rằng, đây là những ý kiến đóng góp cụ thể, có căn cứ xác thực. Theo ông Lê Tiến Châu, đa số ý kiến đại biểu đều khẳng định cần phải bổ sung vào báo cáo nội dung đất đai là tài nguyên vô cùng quan trọng và hết sức đặc biệt, quản lý tài nguyên đất đai tốt đồng nghĩa với việc tạo ra nguồn lực phục vụ cho sự phát triển kinh tế - xã hội, đảm bảo quốc phòng, an ninh của đất nước.

Bên cạnh đó, quan điểm tiếp cận khi xây dựng pháp luật về đất đai là xác định đất đai vừa là tài sản, vừa là tài nguyên đặc biệt quan trọng, để vừa phải bảo vệ, quản lý, giữ gìn tài sản bền vững; vừa tạo cơ chế khai thác, phát huy hiệu quả trên cơ sở cân bằng lợi ích giữa các chủ thể có liên quan; đồng thời bảo đảm tốt hơn tính đồng bộ, thống nhất giữa các quy định của Luật Đất đai với các luật khác. 

Cũng theo Phó Chủ tịch - Tổng Thư ký Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, Luật Đất đai 2013 chưa có quy định cụ thể, rõ ràng và một cơ chế pháp lý hữu hiệu để thực hiện tích tụ, tập trung đất đai nên chưa thu hút được người dân và doanh nghiệp tham gia vào lĩnh vực nông nghiệp công nghệ cao, giá thành và năng suất lao động trong lĩnh vực nông nghiệp còn thấp so với các lĩnh vực khác. "Do đó, chúng ta cần nghiên cứu, thiết kế cơ chế pháp lý đảm bảo tính chặt chẽ, hiệu quả để tích tụ, tập trung đất đai hiệu quả; xây dựng cơ chế xác định giá đất đảm bảo nguyên tắc thị trường, trong đó cần đảm bảo người dân được tham gia sâu, rộng rãi và đủ tính đại diện trong tham vấn ý kiến về giá đất. Đây là mong muốn rất lớn của các tầng lớp nhân dân và doanh nghiệp", ông Lê Tiến Châu nói.

Về vấn đề nhiều thủ tục hành chính trong lĩnh vực đất đai còn rườm rà, gây cản trở cho quá trình sản xuất, đầu tư, kinh doanh và các hoạt động khác của nhân dân, ông Lê Tiến Châu đề nghị cần rà soát, sửa đổi ngay các quy định để đảm bảo thủ tục hành chính về đất đai nhanh, gọn và thông thoáng hơn; có quy định ràng buộc trách nhiệm giải trình và đảm bảo đồng thuận của cộng đồng dân cư đối với những nội dung như lập quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất, thu hồi đất...