Rà soát Luật phí và lệ phí để đảm bảo sự minh bạch

Thưa ông, có một số ý kiến đề nghị không chuyển học phí và viện phí sang cơ chế giá. Còn nhiều quan điểm nhất trí chuyển nhưng đề nghị Chính phủ cần báo cáo cụ thể và chi tiết hơn về lộ trình và tác động của việc chuyển sang giá dịch vụ đến đời sống của người dân. Quan điểm của ông về vấn đề này?

Theo quy định tại Luật Khám bệnh, chữa bệnh, Luật Giáo dục và Luật Giá, dịch vụ khám bệnh, chữa bệnh và dịch vụ giáo dục, đào tạo tại cơ sở khám bệnh, chữa bệnh, cơ sở giáo dục, đào tạo của Nhà nước đã được chuyển sang cơ chế giá và đang được Nhà nước định giá nhằm khuyến khích đẩy nhanh thực hiện xã hội hóa, thu hút đầu tư để phát triển dịch vụ.

Trong Nghị định số 16/2015/NĐ-CP ngày 14/2/2015 quy định cơ chế tự chủ của đơn vị sự nghiệp công lập trong các lĩnh vực giáo dục đào tạo; dạy nghề; y tế... đã quy định rõ lộ trình tính giá dịch vụ sự nghiệp công sử dụng kinh phí ngân sách nhà nước.

Để tránh tác động lớn đến đời sống của người dân, Luật Bảo hiểm y tế và Nghị định của Chính phủ trong lĩnh vực giáo dục và đào tạo đã có các chính sách hỗ trợ cho người nghèo và các đối tượng chính sách, đảm bảo khi chuyển sang thực hiện cơ chế giá không gây khó khăn, bất lợi cho người nghèo, vùng sâu, vùng xa và dân tộc thiểu số.

Do đó, để đảm bảo tính đồng bộ của hệ thống pháp luật, Danh mục phí, lệ phí ban hành lèm theo Luật không có tên 2 loại phí này.

Thưa ông, Dự thảo của Luật có đề cập việc thu phí lòng đường, hè phố hay không?

Tại kỳ họp tháng 10/2015, Quốc hội sẽ thông qua Dự án Luật phí, lệ phí, trong khi hệ thống các văn bản hướng dẫn thực hiện Luật và hướng dẫn thực hiện từng loại phí và lệ phí là rất lớn. Do vậy, nếu quy định hiệu lực thực hiện từ 1/1/2016 hoặc 1/7/2016 sẽ không đảm bảo thời gian cho Chính phủ, các bộ, ngành, địa phương ban hành các Nghị định, Thông tư hướng dẫn thực hiện Luật. Vì vậy, thời gian thực hiện Luật quy định từ 1/1/2017.

Tôi cho rằng, việc sử dụng lòng đường, vỉa hè vào các mục đích khác như: Điểm đỗ xe ô tô, xe máy... đang là nhu cầu phát sinh từ cuộc sống và được nhiều nước trên thế giới thực hiện để giải quyết các vấn đề của cuộc sống hàng ngày.

Thực tế ở nước ta những năm gần đây cho thấy, nhu cầu sử dụng lòng đường, hè phố, nhất là tại các thành phố lớn nhằm phục vụ nhu cầu trông giữ xe máy, ô tô ngày càng tăng, trong khi ở các thành phố lớn các bãi trông giữ xe công cộng còn hạn chế.

Sử dụng lòng đường, hè phố vào mục đích khác đã được Luật Giao thông đường bộ quy định rõ. Theo đó, giao thẩm quyền cho UBND cấp tỉnh quyết định việc sử dụng lòng đường, hè phố phù hợp và phải đảm bảo trật tự và an toàn giao thông.

Người được sử dụng lòng, hè đường phải nộp phí là đảm bảo công bằng trong việc sử dụng lòng đường, hè phố; tạo nguồn thu cho ngân sách địa phương.

Do vậy, dự kiến giữ lại khoản phí này trong Danh mục và yêu cầu các địa phương, nhất là ở các đô thị lớn cần tăng cường công tác quản lý, quy định cụ thể từng khu vực, từng tuyến phố được phép sử dụng tạm thời lòng đường, hè phố nhưng không được làm ảnh hưởng đến trật tự an toàn giao thông và tăng cường công tác quản lý khoản thu này bảo đảm công khai, minh bạch, tránh việc thu, sử dụng không đúng với quy định của pháp luật.

Một số ý kiến đề nghị bỏ phí sử dụng đường bộ đối với xe máy? Ý kiến của Bộ Tài chính về vấn đề này, thưa ông?

Phí sử dụng đường bộ là một loại phí thu thuộc lĩnh vực giao thông nằm trong Danh mục kèm Dự thảo luật, áp dụng cho nhiều loại phương tiện tham gia lưu hành nhằm mục đích tạo nguồn thu phục vụ cho công tác bảo trì đường bộ. Trong dự thảo Luật phí và lệ phí không quy định chi tiết các loại phương tiện thuộc đối tượng điều chỉnh của khoản phí này.

Căn cứ vào tình hình phát triển kinh tế - xã hội và yêu cầu của công tác quản lý theo từng thời kỳ, Chính phủ sẽ quyết định thu hoặc dừng thu đối với từng loại phương tiện cụ thể. Thực tế tại phiên họp thường kỳ tháng 9/2015 của Chính phủ đã thống nhất dừng thu phí sử dụng đường bộ đối với xe máy kể từ ngày 1/1/2016.

Theo ông, mức thu, phương thức thu cần được quy định rõ để kiểm tra, kiểm soát việc thu phí ngay trong Luật?

Tôi cho rằng, việc quy định ngay trong Luật các nội dung này là không khả thi. Danh mục phí, lệ phí được quy định trong Luật là khá lớn nên việc quy định cơ chế thu, mức thu và phương thức thu phụ thuộc vào đặc điểm, định mức kinh tế - kỹ thuật của từng loại phí, lệ phí.

Chính phủ, Bộ Tài chính và Hội đồng nhân dân cấp tỉnh sẽ quyết định cụ thể về mức thu và phương thức thu phù hợp với tính chất và đặc điểm của từng khoản phí, lệ phí ở từng địa phương cụ thể.

Một số ý kiến đề nghị bổ sung người dân tộc thiểu số ở xã đặc biệt khó khăn, hộ cận nghèo, người bị nhiễm chất độc màu da cam, thương binh, người không có khả năng lao động, các đối tượng chính sách vào đối tượng miễn giảm phí, lệ phí. Ông nghĩ sao về vấn đề này?

Thực tế cho thấy mỗi loại phí, lệ phí có tính chất, nội dung và định mức kinh tế kỹ thuật, mức thu và đối tượng nộp rất khác nhau. Do vậy, Dự thảo luật chỉ quy định nguyên tắc chung về miễn, giảm phí, lệ phí. Để bảo đảm bao quát, đầy đủ đối tượng được miễn, giảm phí và lệ phí, Dự thảo luật đã bổ sung đối tượng là đồng bào dân tộc thiếu số ở các xã đặc biệt khó khăn.

Đối với người bị nhiễm chất độc màu da cam, thương binh, người không có khả năng lao động đều đã thuộc các đối tượng Chính sách đã có trong Dự thảo luật. Đồng thời, phân cấp cho Chính phủ và HĐND thực hiện quy định miễn, giảm từng loại phí cho từng đối tượng cụ thể. Nội dung này đã được thể hiện tại Điều 10 của Dự thảo luật.