Phát huy vai trò trung tâm, linh hoạt trước những thách thức của ASEAN

Trong Phiên toàn thể thứ nhất với chủ đề Các xu hướng lớn tác động tới ASEAN và thế giới tới năm 2035 do Tiến sĩ Dino Patti Djalal, Nhà sáng lập và là Chủ tịch Cộng đồng Chính sách Đối ngoại Indonesia (FPCI) điều phối, các đại biểu đã tập trung tìm hiểu biến động và các xu hướng lớn đang định hình cục diện thế giới và tương lai ASEAN đến năm 2035, chia sẻ quan điểm và phân tích những xu hướng chủ đạo dự kiến sẽ định hình thập kỷ tới.

Chìa khóa để ASEAN thích ứng trong tình hình mới

Đặt câu hỏi đề dẫn thảo luận, Tiến sĩ Dino Patti Djalal nhấn mạnh thế giới đang chia rẽ và khó lường, do vậy, ASEAN phải thay đổi như thế nào để thích ứng?

Trả lời câu hỏi này, Bộ trưởng Ngoại giao Thái Lan Maris Sangiampongsa cho rằng không một quốc gia nào tự mình ứng phó được với thách thức, và các thành viên ASEAN cũng như vậy. Theo ông Maris Sangiampongsa, chuyển đổi số là lĩnh vực ASEAN cần phải đặc biệt coi trọng để bắt kịp xu hướng phát triển toàn cầu.

Bên cạnh đó, Bộ trưởng Maris Sangiampongsa cũng đề xuất những giải pháp ASEAN cần hướng tới để ứng phó với thách thức như phát triển Cộng đồng ASEAN; khẳng định vai trò trung tâm của Hiệp hội, hợp tác với các cường quốc để duy trì môi trường thuận lợi; thúc đẩy vai trò quan trọng hơn trong việc giải quyết các vấn đề quốc tế vốn ảnh hưởng tới cấu trúc an ninh khu vực.

Giáo sư Simon Tay, Chủ tịch Viện Nghiên cứu quốc tế Singapore cho biết, ông đến Việt Nam lần đầu tiên cách đây 30 năm để giảng dạy. Hồi đó, hiểu biết của Việt Nam về ASEAN rất khác, nhưng Việt Nam hiện nay đã rất tự tin, bất chấp những thách thức toàn cầu.

Ông cho rằng trong tình hình thế giới nhiều biến động hiện nay nhưng ASEAN vẫn phát triển thịnh vượng, chứng minh niềm tin của ASEAN về sự cần thiết phải củng cố vai trò trung tâm của mình dựa trên luật lệ và tăng cường hợp tác thương mại.

Đại sứ Nguyễn Trung Thành, nguyên Trợ lý Bộ trưởng Ngoại giao, Trưởng SOM ASEAN của Việt Nam cho rằng, dù trong một thế giới biến động, ASEAN sẽ vẫn giữ được nhịp phát triển, tiếp tục là ngọn hải đăng vì hòa bình, xử lý khác biệt, đối đầu giữa các nước. Theo Đại sứ Nguyễn Trung Thành, ASEAN chỉ có thể thành công khi thực sự gắn kết nội khối, hợp tác với các đối tác bên ngoài. Mặc dù vậy, ASEAN cần linh hoạt hơn để thích ứng hơn với tình hình, không để ai khác đưa ra quyết định thay cho Hiệp hội.

Tìm kiếm những lĩnh vực hợp tác mới

Trong phiên toàn thể thứ hai có chủ đề:  “Củng cố các nguyên tắc nền tảng của ASEAN nhằm ứng phó với các thách thức trong tương lai” do Giáo sư-tiến sĩ Mohd Faiz Abdullah, Chủ tịch Viện nghiên cứu chiến lược và quốc tế (Malaysia) điều phối, các đại biểu đã thảo luận nhằm rà soát, đánh giá những nguyên tắc nền tảng của ASEAN trong bối cảnh địa chính trị mới, trong đó nhấn mạnh Tầm nhìn ASEAN về Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương, cũng như nhận thức về cả cơ hội và thách thức của những biến động địa chính trị trong khu vực, qua đó nêu bật tầm quan trọng của việc thúc đẩy các cơ chế do ASEAN dẫn dắt.

Các đại biểu cũng đã đưa ra những đề xuất mới mẻ nhằm thúc đẩy sự phát triển của ASEAN từ cải cách thể chế đến tăng cường hợp tác trong các lĩnh vực mới; tìm ra những giải pháp đột phá giúp ASEAN vừa duy trì đoàn kết, tăng cường sức chống chịu, vừa gìn giữ những giá trị cốt lõi và bản sắc được định hình suốt nhiều thập kỷ qua.

Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Ngoại giao và Hợp tác quốc tế Campuchia Prak Sokhonn cho rằng điều thuận lợi mà ASEAN đang có là Hiệp hội "sống" giữa môi trường bất ổn nhưng có thể duy trì chung sống hòa bình và không chọn bên, luôn cố gắng hết mình để giải quyết khác biệt để giữ sự gắn kết trong ASEAN và giữa ASEAN với đối tác.

Phó Thủ tướng Prak Sokhonn nhấn mạnh ASEAN phải nỗ lực duy trì sự thịnh vượng của ASEAN dựa trên nền tảng hòa bình, đề cao tầm quan trọng của việc tuân thủ Hiến chương Liên hợp quốc và luật pháp quốc tế.

Đại sứ Phạm Quang Vinh, nguyên Thứ trưởng Ngoại giao, nguyên Trưởng SOM ASEAN Việt Nam cho rằng nên tái khởi động lại hợp tác của ASEAN theo hướng chủ động hơn nữa, đối thoại nhiều hơn, thẳng thắn và tin cậy hơn. Theo đó, ASEAN cần thúc đẩy đối thoại với các đối tác bên ngoài, có thể hợp tác nhiều hơn về các lĩnh vực ứng phó biến đổi khí hậu, cạnh tranh địa chính trị, thúc đẩy khoa học công nghệ, phát triển xanh…, vốn đều là những vấn đề rất cần thiết và quan trọng đối với khu vực, bên cạnh việc đa dạng hóa mối quan hệ của ASEAN.

* Theo chương trình AFF lần thứ 2, trong ngày làm việc thứ hai, ngày 26/2, các đại biểu sẽ tiếp tục với Phiên toàn thể cấp cao và Phiên toàn thể thứ ba về “Hợp tác tiểu vùng hướng tới thúc đẩy tính tự cường và phát triển bền vững”. Buổi trưa, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính sẽ chủ trì phiên ăn trưa làm việc với chủ đề “ASEAN đón đầu tương lai - Làm chủ công nghệ mới nổi”.

Chiều cùng ngày, hai phiên toàn thể cuối cùng của Diễn đàn sẽ thảo luận “Quản trị các công nghệ mới nổi nhằm đảm bảo an ninh toàn diện”; “Vai trò gắn kết và thúc đẩy hòa bình của ASEAN trong một thế giới phân mảnh”; và lễ bế mạc.