Bộ trưởng, Chủ nhiệm Ủy ban Dân tộc Hầu A Lềnh trả lời chất vấn, giải trình về những vấn đề có liên quan. Ảnh: Minh Đức/TTXVN
Sau phần trả lời chất vấn của Bộ trưởng, Chủ nhiệm Ủy ban Dân tộc Hầu A Lềnh, Phó Thủ tướng Chính phủ Trần Lưu Quang tham gia giải trình làm rõ thêm những vấn đề đại biểu Quốc hội quan tâm, trong đó có việc tổ chức thực hiện và lồng ghép chương trình mục tiêu quốc gia.
Đánh giá về phần trả lời chất vấn của Bộ trưởng, Chủ nhiệm Ủy ban Dân tộc Hầu A Lềnh, Phó Thủ tướng Trần Lưu Quang cho rằng Bộ trưởng đã trả lời trực tiếp, thẳng thắn, trách nhiệm và gần như đầy đặn tất cả những ý kiến của các đại biểu Quốc hội.
Làm rõ hơn những vấn đề đại biểu Quốc hội quan tâm liên quan đến Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2021 - 2030, giai đoạn I: từ năm 2021 đến năm 2025, Phó Thủ tướng Trần Lưu Quang thẳng thắn nhận trách nhiệm Chương trình này và hai chương trình mục tiêu quốc gia còn lại thực hiện không đúng theo yêu cầu đặt ra, rất chậm.
Phó Thủ tướng cho biết, theo số liệu Chính phủ có được, đến ngày 31/5/2023, phần vốn của năm 2022 cho Chương trình chỉ đạt 58,49% vốn đầu tư phát triển và riêng vốn của năm 2023 chỉ đạt được 17,01% vốn đầu tư phát triển, trong khi chỉ còn 2,5 năm nữa để thực hiện giai đoạn 1 của Chương trình. Hơn nữa, rất nhiều đồng bào dân tộc thiểu số ở vùng biên cương "phên dậu" của đất nước đời sống còn gặp nhiều khó khăn... “Chúng tôi nhận thấy trách nhiệm của mình rất nặng nề trong việc này”, Phó Thủ tướng nhấn mạnh.
Làm rõ một số vướng mắc trong triển khai Chương trình mục tiêu quốc gia, Phó Thủ tướng Trần Lưu Quang chỉ ra 3 điểm “nghẽn”.
Phó Thủ tướng Chính phủ Trần Lưu Quang trả lời chất vấn, giải trình về những vấn đề có liên quan. Ảnh: Doãn Tấn/TTXVN
Thứ nhất là khối lượng văn bản rất nhiều. Ba chương trình mục tiêu quốc gia cộng lại có đến 73 văn bản. Chỉ đơn cử, Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi được tích hợp từ 118 chính sách, 10 dự án, 22 tiểu dự án, 55 nội dung thành phần, chịu sự quản lý của 23 bộ, ngành Trung ương.
“Cho nên, việc đó còn chồng chéo, thậm chí xung đột với nhau. Chúng tôi nghĩ là mọi người có thể chia sẻ được”, Phó Thủ tướng chia sẻ và cho biết trong đợt khảo sát vừa rồi ở 4 khu vực, các hội nghị trực tuyến cùng yêu cầu các địa phương báo cáo về 3 chương trình này, Chính phủ ghi nhận được 339 thắc mắc từ cơ sở vì không biết làm thế nào cho đúng.
Thủ tướng Chính phủ đã có Công điện số 71/CĐ-TTg ngày 23/2/2023 về việc tháo gỡ khó khăn, vướng mắc trong quá trình triển khai thực hiện các chương trình mục tiêu quốc gia giai đoạn 2021 - 2025. Trong vòng khoảng hơn 2 tháng, 18/18 bộ, ngành đã có 59 văn bản trả lời, giải quyết được 261/339 thắc mắc, chiếm khoảng 70%. Phần còn lại 78 nội dung, Chính phủ đang thực hiện theo cách là sửa đổi Nghị định số 27/2022/NĐ-CP của Chính phủ Quy định cơ chế quản lý, tổ chức thực hiện các chương trình mục tiêu quốc gia; ban hành một số thông tư, điều chỉnh một số thông tư.
Chia sẻ thêm về việc sửa đổi Nghị định số 27, Phó Thủ tướng Trần Lưu Quang cho biết đây là công việc khó. Đến sáng 7/6, có 23/27 ý kiến thành viên Chính phủ đồng ý, có thêm một số ý kiến góp ý. “Ngay ngày hôm nay, chúng tôi sẽ giao Bộ Kế hoạch và Đầu tư tổng hợp, giải trình để báo cáo, sẽ ban hành trước ngày 15/6”, Phó Thủ tướng khẳng định.
Một bất cập nữa mà qua khảo sát tại địa phương cho thấy, theo số liệu ngày 31/1/2023, đối với vốn Trung ương, các địa phương chỉ giải ngân được 44,6% nhưng đối với vốn đối ứng của địa phương được 98,9%. Con số này bộc lộ một điều nếu là thẩm quyền địa phương giải quyết rất nhanh nhưng phần việc thuộc thẩm quyền Trung ương quy định lại rất nhiều vướng mắc. Do đó, Chính phủ sẽ nỗ lực cố gắng giải quyết vấn đề này, để chương trình có thể giải ngân được đúng như yêu cầu.
Điểm “nghẽn” lớn thứ hai, theo Phó Thủ tướng Trần Lưu Quang, trong triển khai Chương trình, không phải địa phương nào cũng quan tâm đến Chương trình như nhau. “Một điều rất là lý thuyết và cũng đúng trong thực tiễn, đó là nơi nào quan tâm, nơi đó việc chạy. Cho đến giờ này, vẫn còn 6 địa phương là Bình Thuận, Long An, Trà Vinh, Vĩnh Long, Bạc Liêu và Bến Tre vẫn còn nợ hướng dẫn của thẩm quyền địa phương theo phân cấp cho các chương trình này. Mong các địa phương, các đồng chí lưu ý”, Phó Thủ tướng nhấn mạnh.
Cũng trong điểm nghẽn thứ hai, Phó Thủ tướng Trần Lưu Quang cho biết thêm, các dự án triển khai ở nhiều nơi rất manh mún, dàn trải. “Chúng tôi đi khảo sát ở một huyện của một tỉnh khu vực Tây Nguyên. Cả nhiệm kỳ trong Chương trình này được đầu tư 200 tỷ đồng nhưng có đến 400 dự án. Như vậy, một dự án cỡ chừng 500 triệu đồng. Đối với vùng cao, vùng đồng bào dân tộc thiểu số, một dự án hạ tầng 500 triệu đồng cho một đoạn đường ngắn, khó có thể kết nối, việc phát huy giá trị rất kém”, Phó Thủ tướng cho hay. Bên cạnh đó còn có hai hệ lụy nữa, thay vì như 30 bộ hồ sơ, giờ phải 400 bộ. Khối lượng hồ sơ rất nhiều, làm hồ sơ không cũng phải mất vài ba tháng, thậm chí 1 năm, khiến việc triển khai chậm.
Điểm “nghẽn” lớn thứ ba, Phó Thủ tướng cho biết đó là trình độ của một số cán bộ trực tiếp triển khai Chương trình ở địa phương, đặc biệt là vùng sâu, vùng xa còn hạn chế, trong khi thủ tục nhiều, dẫn đến chậm, có nguy cơ dễ dẫn đến sai sót.
Trong số các giải pháp tháo gỡ “điểm nghẽn”, Phó Thủ tướng nhấn mạnh Nghị định số 27 sửa đổi sắp được ban hành tới đây sẽ cơ bản khắc phục được những vướng mắc của cơ sở khi triển khai các dự án thuộc Chương trình mục tiêu quốc gia.
Kết thúc phần giải trình, Phó Thủ tướng Trần Lưu Quang một lần nữa nhấn mạnh tinh thần cầu thị, tiếp thu các ý kiến đại biểu Quốc hội của Chính phủ, đồng thời khẳng định Chính phủ, Ủy ban Dân tộc và các bộ, ngành sẽ nỗ lực cố gắng để tiếp tục giải quyết những việc phát sinh trên thực tế, nhằm triển khai các Chương trình mục tiêu quốc gia đúng hạn, đúng quy định, đáp ứng mong mỏi của Quốc hội và đồng bào các dân tộc thiểu số.