Duy trì Ủy ban Chứng khoán Nhà nước thuộc Bộ Tài chính là phù hợp

Các đại biểu cho rằng, sự phát triển mạnh mẽ của thị trường chứng khoán các nước và khu vực đã tạo khoảng cách với thị trường chứng khoán của Việt Nam. Việc sửa đổi Luật Chứng khoán là rất cần thiết nhằm tiếp cận với các chuẩn mực và thông lệ quốc tế.

Theo nhiều đại biểu, sau hơn 10 năm triển khai Luật, Việt Nam tăng cả về số công ty niêm yết và số vốn huy động, cho thấy thị trường chứng khoán đã ổn định, quy mô thị trường đủ lớn. Một số ý kiến cho rằng, trong tương lai, pháp luật chứng khoán đầy đủ hơn, quy mô vốn còn lớn hơn nữa; đã đến lúc phải tách chức năng quản lý nhà nước về tài chính ra khỏi tổ chức dịch vụ, tổ chức trung gian tài chính, để đạt mục tiêu, sứ mệnh của thị trường chứng khoán, là kênh quyết định huy động vốn trung, dài hạn cho cả nền kinh tế, không chỉ dừng lại ở mức 71,6% GDP như hiện nay. 

Đại biểu Vũ Thị Lưu Mai (Hà Nội) đề nghị giữ nguyên Ủy ban chứng khoán như quy định hiện hành. Theo đại biểu, Nghị quyết số 18 đã nhấn mạnh việc sắp xếp lại bộ máy không được làm tăng thêm đầu mối, tăng thêm biên chế; trường hợp đặc biệt cần tăng thêm đầu mối, phải có ý kiến của Bộ Chính trị. Bên cạnh đó, tại Kỳ họp này, Quốc hội đang cho ý kiến về dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật tổ chức Chính phủ và Luật tổ chức chính quyền địa phương. Một quan điểm xuyên suốt là không làm tăng thêm biên chế, tăng bộ máy. "Nếu tách Ủy ban chứng khoán thành cơ quan độc lập, đồng nghĩa với việc sẽ tăng thêm đầu mối, tăng thêm biên chế và đương nhiên sẽ tăng chi ngân sách cho bộ máy", đại biểu nhấn mạnh.

Đồng tình với quan điểm, đại biểu Hoàng Quang Hàm (Phú Thọ) cho rằng, về việc chuyển Ủy ban Chứng khoán Nhà nước từ Bộ Tài chính thành cơ quan thuộc Chính phủ là vấn đề cần cân nhắc và đánh giá kỹ tác động. Theo đại biểu, Ủy ban Chứng khoán là cơ quan trực tiếp quản lý, giám sát hoạt động về chứng khoán và thị trường chứng khoán nhằm bảo vệ nhà đầu tư, đảm bảo thị trường công bằng, hiệu quả và minh bạch, giảm rủi ro hệ thống. Để hoạt động hiệu quả, Ủy ban Chứng khoán phải độc lập trong việc thực thi các chức năng và quyền hạn của mình; có trách nhiệm rõ ràng, đủ thẩm quyền, năng lực để thực hiện nhiệm vụ.

Nhiệm vụ chủ yếu của Ủy ban Chứng khoán là thực hiện các quy định về quản lý chứng khoán, thị trường chứng khoán, phối hợp với các tổ chức liên quan để điều hành, giám sát thị trường chứng khoán; kiểm soát, giám sát các hoạt động trên thị trường như đăng ký, lưu ký chứng khoán; giám sát các công ty niêm yết; phát hiện, xử lý gian lận trong kinh doanh chứng khoán; quản lý, giám sát các tổ chức tự quản; thanh tra các tổ chức, cá nhân có vi phạm pháp luật…

Đại biểu cho rằng, Ủy ban Chứng khoán trực thuộc cơ quan nào không phải là vấn đề cốt lõi mà quan trọng phải đảm bảo tính độc lập và quy định rõ trách nhiệm, trao đủ thẩm quyền, nguồn lực để cơ quan này có đủ năng lực quản lý, giám sát hoạt động của thị trường chứng khoán.

Đại biểu tỉnh Phú Thọ phân tích, mặc dù quy mô thị trường còn nhỏ, chưa thực hiện đầy đủ vai trò huy động vốn trung và dài hạn cho doanh nghiệp, vẫn tồn tại sự mất cân đối giữa thị trường tiền tệ và thị trường vốn, nhưng sự phát triển của thị trường chứng khoán Việt Nam có nhiều chuyển biến tích cực. Nếu giai đoạn 2000-2005, quy mô vốn hóa thị trường cổ phiếu đạt mức trên dưới 1% GDP, đến 2018 đạt 71,9% GDP. Theo báo cáo của Bộ Tài chính, với mô hình như hiện nay, Ủy ban chứng khoán trong những năm qua hoạt động đã có mức tăng trưởng đáng kể. Kết thúc năm 2018, quy mô thị trường vốn hóa cổ phiếu đã đạt mức 71,9%, tăng 1.680 lần so với năm 2002.

"Số liệu và tình hình của thị trường chứng khoán Việt Nam cho thấy, mô hình trực thuộc Bộ Tài chính không gây ách tắc cho sự phát triển, chưa cản trở sự tăng trưởng tích cực của thị trường chứng khoán", đại biểu nhấn mạnh.

Từ phân tích trên cho thấy, việc đưa Ủy ban Chứng khoán thành cơ quan thuộc Chính phủ cần hết sức cân nhắc vì sẽ gây xáo trộn, mất thời gian sắp xếp lại tổ chức nhân sự và có thể gây tác động đến thị trường chứng khoán trong khi thị trường đang phát triển bình thường và đạt kết quả tích cực. 

Nhiều đại biểu cho rằng, xét về quy định của pháp luật hiện hành cũng như dự thảo luật cơ bản đã đảm bảo tính tự chủ, tự chịu trách nhiệm và tính độc lập của Ủy ban chứng khoán. Nếu giữ như mô hình hiện nay của Bộ Tài chính sẽ đáp ứng yêu cầu quản lý nhà nước đồng thời cũng đảm bảo tính nhất quán trong việc thực thi các chính sách tài khóa.

Các đại biểu nhấn mạnh, để nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước, vấn đề quan trọng là yếu tố con người, chất lượng bộ máy, tính chuyên nghiệp và khả năng thực hiện nhiệm vụ. Đó mới là yếu tố quyết định để nâng cao hiệu quả thực sự của một bộ máy.

Giải trình về nội dung các đại biểu nêu ý kiến, Bộ trưởng Bộ Tài chính Đinh Tiến Dũng cho biết, mô hình Ủy ban Chứng khoán Nhà nước trực thuộc Bộ Tài chính là kế thừa những kết quả đạt được của Luật Chứng khoán năm 2006, Luật Chứng khoán sửa đổi, bổ sung năm 2010; phù hợp với điều kiện của Việt Nam và các nghị quyết của Đảng, Quốc hội về cải cách bộ máy hành chính nhà nước.

Theo Bộ trưởng, từ năm 2004, khi Ủy ban Chứng khoán Nhà nước về Bộ Tài chính, ngành Chứng khoán đã phát huy được những kết quả vượt trội dưới sự lãnh đạo của Chính phủ và các cấp, các ngành. Cụ thể, Bộ Tài chính đã tham mưu cho Chính phủ trình Quốc hội ban hành hai văn bản Luật Chứng khoán 2006 và 2010, 14 nghị định của Chính phủ, 6 quyết định của Thủ tướng, 78 thông tư để tạo khung khổ pháp lý tương đối hoàn chính cho thị trường chứng khoán hoạt động và phát triển như thời gian qua.

Thị trường chứng khoán đã từng bước hoàn chỉnh về cấu trúc, đáp ứng được yêu cầu phát triển của nền kinh tế và thông lệ quốc tế. Đến nay, thị trường chứng khoán đã bao gồm đầy đủ các thị trường cổ phiếu, trái phiếu chính phủ và thị trường chứng khoán phái sinh, trái phiếu doanh nghiệp...

Bộ trưởng Bộ Tài chính Đinh Tiến Dũng cho biết, tiếp thu các ý kiến của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, dự thảo Luật lần này cũng đã bổ sung thêm 3 thẩm quyền rất quan trọng đó là: Quyền được tiếp cận thông tin trong công tác thanh tra, kiểm tra để đảm bảo hiệu lực, hiệu quả của công tác thanh tra, giám sát thị trường; Quyền chủ động áp dụng các biện pháp bảo vệ nhà đầu tư, các giải pháp bảo vệ an ninh, an toàn cho thị trường chứng khoán khi xử lý các sự cố, biến động bất thường trên thị trường chứng khoán; Quyền báo cáo trực tiếp các cấp có thẩm quyền về tình hình thị trường chứng khoán.

Theo Bộ trưởng Đinh Tiến Dũng, hiện nay, Việt Nam đang trong quá trình tái cơ cấu nền kinh tế và đổi mới mô hình tăng trưởng, việc tái cơ cấu doanh nghiệp, đẩy mạnh cổ phần hóa doanh nghiệp nhà nước, đẩy mạnh huy động vốn cho ngân sách nhà nước và cho đầu tư phát triển đang là nhiệm vụ trọng tâm. Theo đó, phát triển thị trường chứng khoán cần phải gắn liền với điều hành chính sách tài khóa; phối hợp chặt chẽ với chính sách tiền tệ để ổn định kinh tế vĩ mô, thúc đẩy tăng trưởng kinh tế.

Do đó, việc tiếp tục duy trì Ủy ban Chứng khoán nhà nước thuộc Bộ Tài chính là phù hợp với yêu cầu quản lý nhà nước, phù hợp với yêu cầu một bộ quản lý đa ngành, đa lĩnh vực theo tinh thần của Nghị quyết số 18 của Ban Chấp hành Trung ương, Nghị quyết số 56/2017 của Quốc hội về việc tiếp tục cải cách tổ chức bộ máy hành chính nhà nước tinh gọn, hoạt động hiệu lực hiệu quả, và cũng phù hợp với khuyến nghị của Hiệp hội Chứng khoán Quốc tế về tính độc lập trong thực thi nhiệm vụ.

"Dự thảo Luật Chứng khoán (sửa đổi) trình Quốc hội đã quy định rõ chức năng nhiệm vụ, quyền hạn và cơ cấu tổ chức của Ủy ban Chứng khoán. Tuy nhiên, qua ý kiến của các đại biểu Quốc hội, chúng tôi sẽ cùng với cơ quan thẩm tra tiếp tục rà soát, bổ sung theo hướng càng cụ thể càng tốt", Bộ trưởng Đinh Tiến Dũng nhấn mạnh.