Bảo vệ quyền và lợi ích của người mua bảo hiểm

Theo Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế của Quốc hội, Vũ Hồng Thanh, tại kỳ họp thứ 2, Quốc hội khóa XV, Quốc hội đã thảo luận, cho ý kiến về dự án Luật Kinh doanh bảo hiểm (sửa đổi). Trên cơ sở ý kiến của các vị đại biểu Quốc hội (ĐBQH), Thường trực Ủy ban Kinh tế đã chủ trì, phối hợp với cơ quan chủ trì soạn thảo (Bộ Tài chính) và các cơ quan hữu quan nghiên cứu tiếp thu, chỉnh lý dự thảo Luật.

So với dự thảo Luật Chính phủ trình Quốc hội tại Kỳ họp thứ 2, dự thảo Luật sau khi tiếp thu, chỉnh lý gồm 7 chương và 154 điều (giảm 1 chương và 3 điều), có 39 điều sửa đổi nội dung, 70 điều chỉnh sửa câu chữ, bổ sung về kỹ thuật, bổ sung 7 điều, bãi bỏ một số quy định tại 9 điều và giữ nguyên 38 điều. Đối với những vấn đề đặt ra cần giải quyết khi thuyết minh trình dự án Luật, đến nay dự thảo Luật đã được tiếp thu, chỉnh lý bảo đảm đáp ứng theo mục tiêu đề ra.

Liên quan đến bảo vệ quyền và lợi ích của người mua bảo hiểm, đại biểu Trần Văn Tuấn (Đoàn Bắc Giang) cho rằng cần bổ sung trường hợp đơn phương chấm dứt hợp đồng bảo hiểm và hậu quả đơn phương chấm dứt hợp đồng bảo hiểm trong hợp đồng bảo hiểm, và đây phải là “yêu cầu bắt buộc” trong hợp đồng bảo hiểm.  

Cũng theo đại biểu Trần Văn Tuấn, mặc dù luật đã quy định cụ thể về trách nhiệm cung cấp thông tin, và trường hợp đơn phương chấm dứt hợp đồng bảo hiểm, nhưng thực tế cho thấy nếu hợp đồng bảo hiểm không có điều khoản về trường hợp đơn phương chấm dứt hợp đồng và hậu quả đơn phương chấm dứt hợp đồng thì vẫn có trường hợp người mua bảo hiểm không biết, không hiểu do việc cung cấp thông tin, tư vấn cho người mua bảo hiểm chưa đầy đủ, cặn kẽ. Khi xảy ra trường hợp đơn phương chấm dứt hợp đồng thì người mua bảo hiểm có quyền đòi lại khoản phí bảo hiểm đã đóng, hoặc đòi lại nhưng không được như mong muốn sẽ cảm thấy bức xúc, cảm thấy bị doanh nghiệp lừa, từ đó khiếu nại tố cáo.  

Phân tích về sự việc bảo đảm hài hòa hơn quyền lợi của người mua bảo hiểm, đại biểu Điểu Huỳnh Sang (Đoàn Bình Phước) cho rằng, cần quy định các tổ chức, doanh nghiệp kinh doanh bảo hiểm phải chi tiết hơn trong việc bảo vệ quyền lợi của người mua bảo hiểm. Đặc biệt, cần quy định chặt chẽ trách nhiệm của các doanh nghiệp kinh doanh bảo hiểm trong việc sử dụng thông tin cá nhân của người mua bảo hiểm.

“Luật cần bổ sung trường hợp đơn phương chấm dứt hợp đồng và hậu quả đơn phương chấm dứt hợp đồng bảo hiểm sẽ tăng cường trách nhiệm trong cung cấp thông tin của doanh nghiệp bảo hiểm đối với người mua bảo hiểm. Tránh việc doanh nghiệp không cung cấp thông tin hoặc thông tin mập mờ, làm cho người mua bảo hiểm khi ký hợp đồng tin tưởng nhưng đến khi không có khả năng đóng phí đầy đủ, bị chấm dứt hợp đồng nếu biết mình không có quyền đòi lại khoản phí đã đóng, hoặc khoản phí hoàn trả không như mong muốn thất vọng, bức xúc, mất niềm tin với doanh nghiệp”, đại biểu ông Trần Văn Tuấn cho hay.

Đề cập đến bảo vệ quyền lợi của người mua bảo hiểm, theo đại biểu Hoàng Thị Thanh Thúy (Đoàn Tây Ninh), phân tích: Về chi phí hợp lý tại Điều 22 dự thảo Luật quy định doanh nghiệp bảo hiểm phải hoàn lại chi phí cho bên mua bảo hiểm sau khi trừ đi các chi phí hợp lý trong hợp đồng bảo hiểm.

“Tuy nhiên lại không nêu rõ “thế nào là chi phí hợp lý”? mà phụ thuộc vào sự thỏa thuận trong hợp đồng bảo hiểm”, đại biểu Hoàng Thị Thanh Thúy nêu vấn đề. Từ đó bà Thúy cho rằng “cần đưa chi phí hợp lý vào trong hợp đồng bảo hiểm để tránh trường hợp doanh nghiệp bảo hiểm cố tình lược đi các chi phí không hợp lý, ép người mua bảo hiểm phải chịu”.

Đại biểu Đinh Ngọc Quý (Đoàn Gia Lai) cũng nhìn nhận, áp dụng nguyên tắc rủi ro ngẫu nhiên không phải chỉ quy định về mặt pháp lý mà nó sẽ làm khó cả cơ quan quản lý nhà nước, và dẫn đến sự thiệt thòi cho người mua bảo hiểm. Nhất là tại Điều 387 Bộ Luật Dân sự cũng quy định về nghĩa vụ cung cấp thông tin trong giao kết hợp đồng. Theo đó, một bên không cung cấp đầy đủ thông tin cho bên kia mà gây thiệt hại thì phải bồi thường.

“Chúng ta không thể cân bằng giữa hai bên, song hình như có vẻ tạo nên ưu thế cho doanh nghiệp bảo hiểm mà không đề cao trách nhiệm của bên bán bảo hiểm để bảo đảm thông tin nhận được đầy đủ”, đại biểu Đinh Ngọc Quý cho hay.

Thảo luận về dự án luật này, một số ý kiến đề nghị tiếp tục rà soát và làm rõ các quy định về hợp đồng bảo hiểm để bảo đảm vừa phù hợp với các nguyên tắc chung về hợp đồng theo quy định của Bộ luật Dân sự, vừa bảo đảm tính đặc thù của hoạt động kinh doanh bảo hiểm trong việc bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của các bên.

Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế của Quốc hội, Vũ Hồng Thanh cho biết: Hợp đồng bảo hiểm là một chế định quan trọng trong lĩnh vực kinh doanh bảo hiểm. Do đó, tiếp thu ý kiến của ĐBQH, dự thảo Luật đã chỉnh sửa, bổ sung và quy định rõ một số nội dung tại Chương này như: Bổ sung quy định về hợp đồng bảo hiểm vô hiệu theo quy định của Bộ luật Dân sự; sửa đổi quy định về quyền lợi có thể được bảo hiểm; hậu quả pháp lý của việc đơn phương chấm dứt thực hiện hợp đồng bảo hiểm…  

Tuy nhiên, để bảo đảm nhất quán giữa các quy định trong chính dự thảo Luật, phù hợp với các nguyên tắc chung về hợp đồng theo quy định của Bộ luật Dân sự, bảo đảm tính đặc thù của hoạt động kinh doanh bảo hiểm trong việc bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của các bên. 

"Thường trực Ủy ban Kinh tế sẽ phối hợp với Cơ quan soạn thảo và các cơ quan hữu quan tiếp tục rà soát, nghiên cứu hoàn thiện các quy định về hợp đồng bảo hiểm tại dự thảo Luật như quy định về điều khoản loại trừ trách nhiệm bảo hiểm, giao kết hợp đồng bảo hiểm nhân thọ và bảo hiểm sức khỏe cho trường hợp chết, thời gian cân nhắc tham gia bảo hiểm…”, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế của Quốc hội, Vũ Hồng Thanh cho hay.