Thương vụ Mobifone mua AVG đang bị điều tra nên tiến trình cổ phần hóa chưa thể hoàn thành. Ảnh: Nguồn MBF.
Lý do khách quan của việc chậm CPH là do những doanh nghiệp này có quy mô lớn, quản lý nhiều tài sản Nhà nước, đặc biệt là đất đai. “Với MobiFone, giờ phải giải quyết xong thương vụ mua cổ phần AVG thì mới CPH được. Còn Agribank, tuy Bộ Tài chính đã có hướng dẫn rà soát đất đai nhưng vì quy mô quá lớn nên đến nay, Agribank vẫn chưa rà soát, đưa ra được phương án sử dụng đất cụ thể. Nhiều doanh nghiệp trong quá trình thoái vốn còn lúng túng, đầu tư các dự án bất động sản rồi thua lỗ nên không dễ để thoái các khoản vốn tại đây. Tổng công ty giấy Việt Nam đang gặp khó khăn khi thoái vốn tại Nhà máy Bột giấy Phương Nam, dù đã đấu giá 3 - 4 lần nhưng không có nhà đầu tư nào mua”, ông Đặng Quyết Tiến nói.
Một trường hợp khác, Tổng công ty Thép muốn thoái vốn ở Dự án Gang thép Thái Nguyên giai đoạn 2 do có tranh chấp. Theo Cục Tài chính doanh nghiệp, có thể bán cả doanh nghiệp nhưng trước hết phải xử lý vấn đề tồn tại về tranh chấp pháp lý giữa nhà thầu, chủ đầu tư. Quan trọng nhất là các dự án thoái vốn phải đảm bảo nguyên tắc đúng pháp luật, công khai minh bạch, theo thị trường.
Kế hoạch CPH doanh nghiệp Nhà nước năm 2018 chưa thực hiện được 50% theo yêu cầu, nên số doanh nghiệp còn lại sẽ tiếp tục CPH trong giai đoạn tiếp theo. Trong khi đó, 3 tháng đầu năm 2019, số doanh nghiệp CPH vẫn chưa được là bao.
Theo ông Đặng Quyết Tiến, năm 2018 kế hoạch phải CPH 64 doanh nghiệp nhưng thực tế mới có 23 doanh nghiệp được cấp có thẩm quyền phê duyệt phương án CPH. Trong khi ấy, kế hoạch CPH năm 2019 là 18 doanh nghiệp. Cùng với số doanh nghiệp chưa làm xong CPH của năm 2018, nếu không có biện pháp quyết liệt thì không hoàn thành được CPH. Từ đầu năm tới nay, vẫn chưa có doanh nghiệp nào được phê duyệt phương án CPH.
Việc chậm trễ CPH còn có nguyên nhân khác là theo quy định việc xác lập hồ sơ pháp lý đất đai do UBND địa phương thực hiện nhưng quá trình này rất chậm dẫn đến các doanh nghiệp phải điều chỉnh tiến độ CPH. Nếu địa phương không quyết liệt, đủng đỉnh thì quá trình CPH còn tiếp tục chậm nữa.
Trong khi đó, công tác thoái vốn cũng rất “ì ạch". Theo Quyết định 1232/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ, năm 2018 phải thoái vốn tại 181 doanh nghiệp. Tuy nhiên, năm 2018 việc thoái vốn mới thực hiện được tại 54 doanh nghiệp trong quyết định trên. Những tháng đầu năm 2019, chưa có doanh nghiệp nào trong danh sách trên thực hiện thoái vốn.
Theo Bộ Tài chính, các doanh nghiệp thuộc diện CPH trong thời gian tới cần khẩn trương rà soát toàn bộ quỹ đất đang quản lý để lập phương án sử dụng đất theo quy định của pháp luật. Thủ trưởng, người đứng đầu các bộ, ngành, địa phương, Ủy ban Quản lý vốn Nhà nước tại doanh nghiệp phải chịu trách nhiệm đôn đốc, triển khai thực hiện CPH, thoái vốn theo đúng quyết định của Thủ tướng Chính phủ.