Người dân xếp hàng chờ nhận lượng thực cứu trợ tại Trostianets, Ukraine. Ảnh tư liệu: AFP/TTXVN
Theo tờ Politico ngày 8/10, chính phủ Ukraine đang phải đối mặt với áp lực lớn trong việc hỗ trợ hơn 4,5 triệu người tị nạn trong nước, cùng hàng trăm người phải sơ tán mỗi ngày khỏi các khu vực giao tranh. Trong bối cảnh ngân sách eo hẹp, quá trình hỗ trợ tái định cư và bồi thường thiệt hại tài sản bị kéo dài và vướng nhiều thủ tục hành chính phức tạp.
Ông Oleksiy Pryma, điều phối viên khu vực của tổ chức nhân đạo Proliska, cho biết ông từng là người tị nạn khi phải rời quê hương Severodonetsk (tỉnh Luhansk) vào tháng 2/2022 cùng gia đình. Năm tháng sau, thành phố bị phá hủy. Hiện ông sinh sống tại thành phố Dnipro - trung tâm hậu cần của quân đội Ukraine và là nơi tiếp nhận hàng trăm nghìn người sơ tán - để hỗ trợ công tác tái định cư cho người dân.
Theo ước tính của Trường Kinh tế Kiev, thiệt hại đối với các khu dân cư do pháo kích đã vượt 60 tỷ USD kể từ khi xung đột bùng phát. Dù chính phủ Ukraine triển khai chương trình eRecovery nhằm bồi thường cho người dân mất hoặc hư hại nhà ở, tiến độ giải ngân vẫn chậm so với nhu cầu thực tế. Người dân phải tự nộp hồ sơ, chờ thẩm định và thường tự chi trả phần lớn chi phí sửa chữa.
Bộ Phát triển Ukraine cho biết năm 2025, chính phủ đã phân bổ 15 tỷ hryvnia (khoảng 310 triệu euro) để hỗ trợ người tị nạn trong nước. Khoản này giúp hơn 7.300 gia đình mua nhà ở khu vực an toàn, và dự kiến thêm 3.000 gia đình sẽ được hỗ trợ trước cuối năm. Tính đến nay, hơn 135.000 hộ đã nhận được hỗ trợ từ eRecovery, bao gồm chi phí sửa chữa và mua nhà mới.
Tuy nhiên, quy mô vấn đề vẫn rất lớn. Tại Kiev, hơn 2.300 tòa nhà dân cư bị hư hại kể từ năm 2022, song thành phố mới có kế hoạch khôi phục 52 công trình. Tình trạng thiếu chỗ ở trầm trọng trong tháng 8 khiến các tình nguyện viên của Proliska tại Pavlograd (miền Đông Ukraine) phải dựng lều tạm để đón 400 người sơ tán mỗi ngày. Sau chuyến thị sát của Thủ tướng Ukraine, chính phủ đã triển khai thêm các biện pháp hỗ trợ, đặc biệt với người khuyết tật và người cao tuổi.
Chính phủ cũng công bố gói trợ cấp 1 tỷ hryvnia (khoảng 22,7 triệu euro) cho các địa phương xây dựng nhà tạm, đồng thời đơn giản hóa thủ tục chuyển đổi cơ sở công lập để tiếp nhận người tị nạn. Hiện trên toàn quốc có hơn 1.000 cơ sở tạm cư, cung cấp 77.000 chỗ ở, trong đó hơn 6.000 chỗ vẫn còn trống. Chính quyền địa phương cũng đang dùng hàng trăm triệu hryvnia để sửa chữa nhà, hỗ trợ tài chính và cho vay ưu đãi mua nhà.
Trong khi đó, người dân tại các khu vực hiện do Nga kiểm soát đang đối mặt với nhiều khó khăn hơn. Mãi đến tháng trước, họ mới được phép nộp hồ sơ xin bồi thường thiệt hại, do chính quyền Kiev không thể trực tiếp tiến hành kiểm tra tài sản tại các khu vực này. Theo ông Vadym Boychenko - Thị trưởng Mariupol hiện sinh sống ngoài lãnh thổ thành phố - khoảng 30% cư dân Mariupol đã quay trở lại vùng do Nga kiểm soát vì thiếu chỗ ở trong khu vực do Ukraine quản lý.
Ông Maksym Borodin, nghị sĩ Hội đồng thành phố Mariupol, cho hay nhiều người quay lại để bán tài sản. “Chỉ những người có hộ chiếu Nga mới được phép bán nhà, nên họ buộc phải trở lại Mariupol để xin hộ chiếu”, ông nói, đồng thời cho biết các căn hộ mới xây tại đây chủ yếu được bán cho công dân Nga.
Chính quyền Ukraine hiện đang xây dựng khu nhà mới dành cho người tị nạn Mariupol tại thị trấn Bila Tserkva, vùng Kyiv.
Ông Pryma cho rằng hoàn cảnh của hàng triệu người tị nạn Ukraine “giống như một cái cây bị bật gốc”, mất đi tất cả những gì từng gắn bó. Hiện ông đang thuê nhà tại thành phố Dnipro và chưa nộp đơn xin hỗ trợ nhà ở. “Tôi vẫn chưa biết mình sẽ đi đâu tiếp. Chiến sự đang đến gần hơn, và có thể tôi sẽ lại phải rời đi một lần nữa”, ông nói.