Ông Trump và bà Clinton. Ảnh: AP |
Sau hơn một năm đấu khẩu gián tiếp theo kiểu “cách không điểm huyệt”, sáng 27/9 (theo giờ Việt Nam), ứng cử viên đảng Dân chủ Hillary Clinton, 68 tuổi và ứng cử viên đảng Cộng hòa Donald Trump, 70 tuổi đã có cuộc tranh luận trực tiếp trên truyền hình có số người xem kỷ lục, hơn 80 triệu người. Từ 90 phút tranh luận có thể thấy bà Clinton đã thể hiện rõ ưu thế của một ứng cử viên Tổng thống dày dạn kinh nghiệm, ứng phó thuần thục với những đợt tấn công của ông Trump trong các vấn đề như bê bối thư điện tử, sức khỏe hay sự thành thực… Nhiều hãng truyền thông lớn cho rằng bà Clinton là người giành chiến thắng trong cuộc tranh luận đầu tiên. Bản thân ông Trump cũng thừa nhận mình có màn biểu hiện quá tệ khi đấu khẩu trực tiếp với bà Clinton. Dù ứng cử viên đảng Cộng hòa đổ lỗi cho chiếc micro, nhưng cử tri Mỹ dường như không chấp nhận điều này.
Tuy ông Trump không sử dụng lời lẽ thô lỗ như thời kỳ bầu cử sơ bộ, nhưng theo tờ Đa chiều của Mỹ, đằng sau những biểu hiện ở cuộc tranh luận là sự thiếu hiểu biết và kinh nghiệm về các vấn đề được đem ra bàn thảo. Ngược lại với việc bà Clinton có sự chuẩn bị kỹ càng, nắm chắc chi tiết cũng như nội dung tranh luận, ứng cử viên đảng Cộng hòa không biết mình nói gì, từ ngữ sử dụng thậm chí mâu thuẫn và phủ định lẫn nhau. Đặc biệt ở nửa cuối cuộc tranh luận, ông Trump về cơ bản đã trốn tránh đại đa số những câu hỏi mà người dẫn chương trình đưa ra và không ngừng nói xem vào hoặc là chuyển sang uống nước để che đậy sự thiếu tự tin của mình.
Ví dụ khi bị người dẫn chương trình Lester Holt hỏi rằng “làm thế nào để mang công việc từ bên ngoài về nước Mỹ”, đầu tiên, ông Trump không trả lời được. Sau khi bị người dẫn chương trình truy vấn, ứng cử viên đảng Cộng hòa lại nhấn mạnh tới việc “làm thế nào để ngăn chặn công việc và doanh nghiệp Mỹ chảy ra nước ngoài”, về căn bản không đưa ra được câu trả lời thực chất. Đối với những câu hỏi liên quan tới vấn đề tăng thuế, ông Trump càng nhìn trước ngó sau, không đưa ra được câu trả lời hoàn chỉnh, đáng tin.
Về căn bản, ông Trump không phải đang tranh luận, cũng không phải trần thuật sự thật mà là tự do nói lời của mình, tự ý xen ngang lời người khác. Biểu hiện của ông Trump trong phần lớn thời gian của buổi tranh luận giống như “ngựa mất cương”, khi tấn công thì lại không đủ lực, rất khó ra được đòn chí mạng nhằm vào đối thủ. Từ phản ứng của ông Trump trong buổi tranh luận, người ta một lần nữa nhìn thấy những khiếm khuyết của ứng cử viên đảng Cộng hòa từ giai đoạn bầu cử sơ bộ như ăn nói không cẩn trọng, thiếu tính logic. Ngược lại, bà Clinton tỏ ra rất chuyên nghiệp, mạch lạc, rõ ràng, bình tình và đương nghiên cũng rất cẩn trọng.
Bà Clinton chào những người ủng hộ trong quá trình tranh luận. Ảnh AFP |
Một thất bại lớn khác của ông Trump là khi đối mặt với vấn đề “làm thế nào để ứng phó với xung đột giữa cảnh sát và người dân”, “hàn gắn quan hệ cộng đồng”. Ban đầu, ông Trump nói chuyện trên trời dưới bể, nhưng cuối cùng lại quay về sách lược “thẩm phán cảnh sát” mà ông từng ủng hộ trong giai đoạn bầu cử sơ bộ, thậm chí còn lẫn lộn cả chuyện bạo lực do súng đạn. Đáng chú ý là khi người dẫn chương trình chỉ rõ phương thức “thẩm phán cảnh sát” đã được xác định là vi hiến, ông Trump đã phản ứng một cách thô bạo và không căn cứ: “Không, anh đã sai”.
Ngoài ra, ông Trump còn đề cập tới sự lạc hậu của cơ sở hạ tầng tại Mỹ và một số vấn đề khác, nhưng rốt cuộc đều không đưa là được bất cứ lựa chọn chính sách khả thi nào. Đặc biệt, dù đã nắm được điểm yếu của đối thủ trong vấn đề Hiệp định Đối tác xuyên Thái Bình Dương (TPP) và Hiệp định Tự do thương mại Bắc Mỹ (NAFTA), nhưng ông Trump lại không thể tận dụng ưu thế đó để xoáy sâu, biến thành chủ đề dẫn dắt. Tình trạng tương tự còn được tái diễn trong vấn đề bê bối thư điện tử của bà Clinton. Tất cả khiến ứng cử viên đảng Cộng hòa trở nên mờ nhạt trong mắt những người háo hức chờ đợi cuộc tranh luận đầu tiên giữa ông Trump và bà Clinton.
Kiểm tra, xác thực thông tin sau cuộc tranh luận cho thấy bà Clinton không phải không có lúc đưa ra thông tin không chính xác, nhưng vấn đề nằm ở chỗ ông Trump đã không tận dụng được thời cơ. Đồng thời, trong tranh luận, ông Trump cố gắng sử dụng cách nói ngắn gọn, đơn giản, nhưng thực tế lại cho thấy cái gọi là “phản bác ngắn gọn, đơn giản” của ứng cử viên đảng Cộng hòa lại biến thành đòn tấn công lặp đi lặp lại. Hình ảnh hiện trường cho thấy ông Trump đã nhiều lần xen ngang, ngắt lời bà Clinton, khiến bản thân tự đánh mất thế tiến công và cả phong độ đáng có của một vị Tổng thống Mỹ tương lai.
Đành rằng, người dẫn chương trình cũng có phần nào đó “thiên vị” cho bà Clinton như cáo buộc của phe Cộng hòa, nhưng đó có thể không phải là cố ý mà chủ yếu là do ông Trump từ chối đưa ra câu trả lời, khiến người dẫn chương trình không thể không tiếp tục truy vấn và ở chừng mực nào đó càng làm cho “gót chân Achilles” của ông Trump càng lộ rõ. Ví dụ khi ứng cử viên đảng Cộng hòa kiên định nói rằng mình chưa từng ủng hộ chiến tranh Iraq, ông Holt chỉ rõ thực tế đã không cho thấy điều đó hay khi mở màn cuộc tranh luận ông Holt yêu cầu những người có mặt không được quá huyên náo hay vỗ tay quá nhiều khiến tìn cảm của nhiều người bị đè nén tới khi tổng kết thì bùng phát và rất rõ ràng là bà Clinton đã nhận được tràng pháo tay nhiệt liệt hơn.
Nếu người dẫn chương trình không phải ông Holt, cách làm của bà Clinton chưa chắc đã mang lại hiệu quả như hôm 26/9. Một vấn đề khác là đối thủ của bà, ông Trump là người có tài kích động tình cảm người nghe, nhưng lại không giỏi trong việc xử lý các chính sách cụ thể, càng không giỏi trong việc sử dụng các luận cứ để biện hộ cho lập trường của mình. Do vậy, việc ông Trump đổ lỗi cho chiếc micro khó có thể được công chúng chấp nhận. Nhưng cho dù thế nào, giống như ông Trump đã thừa nhận, trong lần “so găng” đầu tiên, ứng cử viên đảng Cộng hòa đã thất bại trước nữ đối thủ. Hiện nay, dư luận đang chờ đợi sự thể hiện của ông Trump trong lần tranh luận thứ 2 vào ngày 9/10 tại Đại học Washington để ứng cử viên đảng Cộng hòa có thể bác bỏ nhận xét của cây bút chuyên mục “Góc nhìn Bloomberg” Jonathan Bernstein rằng tính cách của ông Trump không phù hợp làm Tổng thống.