Binh lính Anh nhận được sự đón tiếp nồng hậu của người dân Paris (Pháp) khi tiến vào thành phố vừa được giải phóng, ngày 28/8/1944. Ảnh: Tư liệu quốc tế/TTXVN phát
Tên gọi chính thức của ngày kỷ niệm này tại Anh là “Ngày Chiến thắng ở châu Âu”, trong khi tại Nga và nhiều nước Đông Âu, ngày kỷ niệm mang tên “Ngày Chiến thắng” là ngày 9/5 - do thời điểm nước Đức Quốc xã ký văn bản đầu hàng chính thức trước đại diện Liên Xô và các nước Đồng Minh là vào hồi 22 giờ 43 phút ngày 8/5/1945 theo giờ Berlin, tức 0 giờ 43 phút ngày 9/5 theo giờ Moskva.
Anh cũng là một trong những nước chịu thiệt hại nặng nề nhất trong Chiến tranh Thế giới thứ Hai với gần 500.000 quân nhân và dân thường thiệt mạng trong 6 năm chiến tranh. Vì vậy, ngày 8/5 hằng năm với nước Anh luôn là ngày đặc biệt để tưởng nhớ những người đã khuất trong cuộc chiến đẫm máu đã làm thay đổi lịch sử nước Anh cũng như toàn thế giới.
Các hoạt động kỷ niệm ngày này tại Anh hằng năm luôn là những sự kiện mang tính chất lễ hội như tiệc đường phố, giao lưu cộng đồng và nghi thức tôn vinh các lực lượng vũ trang.
Từ cuối năm 2019, Chính phủ Anh đã chính thức quyết định lùi cả ngày nghỉ lễ truyền thống May Day (luôn là ngày Thứ Hai đầu tiên trong tháng 5) đến cuối tuần cho trùng với ngày 8/5/2020, để người dân có trọn vẹn 3 ngày kỷ niệm sự kiện trọng đại này, giống như dịp kỷ niệm 50 năm ngày chiến thắng phát xít vào năm 1995. Nhưng trong thực tế, công tác chuẩn bị cho kỷ niệm 75 năm ngày chiến thắng phát xít tại Anh đã được triển khai từ cách đây vài năm đó, với một loạt các hoạt động mang tính chất lễ hội kêu gọi đông đảo công chúng thuộc mọi lứa tuổi tham gia nhằm tái hiện không khí ngất ngây chiến thắng khi hơn 1 triệu người Anh đã đổ ra đường trong ngày này năm 1945.
Theo kế hoạch ban đầu, hầu hết các sự kiện kỷ niệm chính sẽ diễn ra ở thủ đô London, trong đó phải kể đến cuộc diễu binh trên đại lộ The Mall trước Cung điện Buckingham, trong khi trên bầu trời sẽ là phi đội Mũi tên đỏ (Red Arrows) nổi tiếng của Không quân Hoàng gia tái hiện trận không chiến "Battle of Britain" nổi tiếng.
Một buổi lễ tưởng niệm đặc biệt tại Tu viện Westminster cũng đã được chuẩn bị để diễn ra ngay sau đó với sự có mặt của những cựu chiến binh Anh từng tham gia chiến đấu ngoài tiền tuyến, cũng như những người bảo vệ đất nước từ hậu phương, trong khi con cháu của họ cùng các thanh thiếu niên phải di tản vì chiến tranh thời đó được mời tham dự một loạt sự kiện kỷ niệm khác rải khắp thủ đô.
Công viên St James nổi tiếng cạnh Cung điện Buckingham dự kiến được đổi tên thành Công viên Chiến thắng, với những khu trưng bày và “thực cảnh” tái hiện đời sống của nước Anh trong chiến tranh.
Ngoài thủ đô London, lễ tưởng niệm và diễu binh cũng được lên kế hoạch chuẩn bị tại Cardiff - thủ phủ xứ Wales, trong khi tại Edinburgh - thủ phủ xứ Scotland - sẽ tổ chức diễu binh và hòa nhạc.
Nhưng được kỳ vọng thu hút đông người tham gia kỷ niệm nhất là những bữa tiệc đường phố tràn sang cả sáng hôm sau giống như 75 năm trước, với hơn 20.000 quán rượu truyền thống của Anh trên cả nước Anh, cùng các câu lạc bộ ban đêm, rạp chiếu phim và tụ điểm giải trí khác đã nhận được hướng dẫn về việc cho phép mở cửa đến tận đầu giờ sáng ngày hôm sau, trong khi người dân được khuyến khích ra phố tham gia nghi thức “nâng ly toàn quốc” vào lúc 3h chiều, cùng thời điểm băng thu âm bài phát biểu tuyên bố chiến thắng của Thủ tướng Anh Winston Churchill năm 1945 được phát lại trên các phương tiện truyền thông.
Tuy nhiên, dịch bệnh COVID-19, trong đó nước Anh là một trong những quốc gia chịu tác động nặng nề nhất châu Âu, đồng nghĩa với việc toàn bộ các hoạt động dự kiến nói trên đã bị hủy bỏ sau rất nhiều công sức và thời gian chuẩn bị. Mặc dù vậy, trong ngày 8/5 năm nay, người dân và nước Anh vẫn có rất nhiều hoạt động kỷ niệm trọng thể và thiết thực để kỷ niệm sự kiện trọng đại này trong bối cảnh các biện pháp phong tỏa và giãn cách xã hội vẫn chưa được dỡ bỏ.
Dịp lễ kỷ niệm ngày chiến thắng phát xít tại Anh năm nay sẽ được bắt đầu bằng lễ mặc niệm 2 phút trên cả nước vào lúc 11h sáng để tưởng nhớ sự hy sinh của những người đã ngã xuống trong chiến tranh. Đến 3h chiều, người dân Anh được kêu gọi ra ngoài cửa nâng ly, reo hò và vỗ tay thực hiện nghi thức “Nâng ly toàn quốc từ xa” để tôn vinh những “Người anh hùng của Chiến tranh Thế giới thứ Hai” - giống như cách họ vẫn làm vào 8h tối các Thứ Năm trong tuần thời gian vừa qua để tôn vinh lực lượng bác sĩ và nhân viên y tế đang chiến đấu với dịch COVID-19.
Các gia đình cũng được hướng dẫn và khuyến khích tổ chức tưởng niệm ngày này bằng cách treo cờ trước cửa, đặt tượng Tommy - tượng trưng cho người lính Anh - trên khung cửa sổ trước, tổ chức các bữa tiệc ngoài sân hoặc vườn trước nhà, trên lối đi của từng nhà. Các “bữa tiệc ảo” cũng được tổ chức trên các ứng dụng Zoom, FaceTime hoặc Houseparty để các gia đình và bạn bè cùng tổ chức ngày trọng đại này.
Một chiến dịch trên mạng xã hội và phương tiện truyền thông cũng đã được phát động để các gia đình Anh chia sẻ những câu chuyện, ký ức, kỷ vật và hình ảnh những người thân đã trải qua cuộc chiến. Đặc biệt, đến 9h tối ngày 8/5, cả nước Anh sẽ cùng lắng nghe bài phát biểu kỷ niệm chiến thắng của Nữ hoàng Elizabeth II, đúng vào thời điểm ngày này 75 trước, vua cha của bà là George IV đã phát biểu trước toàn dân.
Chính phủ Anh nhấn mạnh, ngay cả khi dịch bệnh COVID-19 đang làm tê liệt hoặc đảo lộn hoàn toàn các hoạt động xã hội, việc kỷ niệm 75 năm ngày chiến thắng phát xít bằng mọi hình thức có thể vẫn là vô cùng quan trọng và cần được khuyến khích tổ chức với sự tham gia của càng nhiều người càng tốt vì đây là “thời khắc lịch sử” để toàn thể người dân Anh mọi lứa tuổi hòa cùng nhân loại yêu chuộng hòa bình tri ân và tôn vinh những người đã chiến đấu đánh bại chủ nghĩa phát xít, kết thúc một trong những cuộc chiến khốc liệt nhất trong lịch sử trên thế giới, cũng như tưởng nhớ sự hy sinh của cả một thế hệ để mang lại hòa bình.
Còn với những cựu binh và người dân Anh từng trải qua những ngày tháng chiến tranh đẫm máu hơn 7 thập kỷ trước, họ đang tự xác định cho mình một nghĩa vụ bằng tất cả những cách có thể phải làm sống lại những thời khắc đó trong ký ức tập thể của tất cả mọi người, đặc biệt là các thế hệ trẻ - để thảm kịch tương tự sẽ không bao giờ lặp lại.