Ảnh: RT
Người đứng đầu ngành ngoại giao Mỹ đưa ra tuyên bố này đúng ngày Washington rút khỏi Hiệp ước Các lực lượng hạt nhân tầm trung (INF), chính thức "khai tử" hiệp ước kiểm soát vũ khí thời Chiến tranh Lạnh với Nga này.
Ngoại trưởng Pompeo đồng thời cho biết Mỹ sẽ thực hiện các vụ thử tên lửa tầm trung thông thường trong mấy tháng tới.
Trước đó, Hãng thông tấn TASS (Nga) hôm 31/7 dẫn phát biểu của Cố vấn An ninh Quốc gia Mỹ John Bolton tại Diễn đàn Quĩ nước Mỹ Trẻ (YAF) nêu rõ Washington chính thức rút khỏi Hiệp ước kiểm soát vũ khí ký với Nga nói trên từ ngày 2/8/2019.
Cố vấn John Bolton cho biết, Hiệp ước Cắt giảm Vũ khí tấn công Chiến lược mới (New START) còn chưa hoàn thiện và vì vậy nhiều khả năng sẽ không được gia hạn sau khi hết hiệu lực vào tháng 2/2021. Tuy nhiên, chưa có quyết định chính thức nào được đưa ra liên quan tới START Mới, văn kiện ký kết năm 2010 và hiện là thỏa thuận kiểm soát vũ khí duy nhất giữa Nga và Mỹ.
Trước đó, ngày 1/2, Tổng thống Mỹ Donald Trump tuyên bố Washington sẽ rút khỏi Hiệp ước Các lực lượng hạt nhân tầm trung (INF) do Moskva đã vi phạm hiệp ước này. Tổng thống Trump nêu rõ Mỹ sẽ ngừng các nghĩa vụ trong khuôn khổ hiệp ước INF với Nga kể từ ngày 2/2 và bắt đầu tiến trình rút khỏi INF.
Nhà lãnh đạo Mỹ nhấn mạnh tiến trình này sẽ được hoàn tất trong 6 tháng trừ khi Nga quay trở lại tuân thủ hiệp ước với việc phá hủy toàn bộ các tên lửa, bệ phóng và thiết bị vi phạm liên quan. Theo ông Trump, Washington đã tuân thủ hiệp ước trong hơn 30 năm và sẽ không tiếp tục chịu hạn chế bởi điều khoản của INF, trong khi Nga lại có hành động vi phạm. Ông khẳng định một khi các cuộc thảo luận kiểm soát vũ khí với Nga được hoàn tất, Washington sẽ sẵn sàng cho mối quan hệ nổi bật về kinh tế, thương mại và chính trị và các cấp quân sự với Moskva.
Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO) tuyên bố hoàn toàn ủng hộ thông báo rút khỏi INF của Mỹ do nguy cơ an ninh từ việc Nga thử nghiệm, chế tạo hệ thống tên lửa “Novator 9M729".
INF được lãnh đạo Mỹ và Liên Xô trước đây ký ngày 8/12/1987 và chính thức có hiệu lực từ ngày 1/6/1988. Theo INF, hai bên cam kết không sản xuất, thử nghiệm, triển khai các tên lửa đạn đạo và tên lửa hành trình trên mặt đất tầm trung và tầm ngắn (từ 500 - 5.500 km).
Tháng 10/2018, Tổng thống Trump cáo buộc Nga vi phạm hiệp ước khi chế tạo tên lửa “Novator 9M729”. Đến tháng 12/2018, Mỹ tuyên bố sẽ rút khỏi hiệp ước định này, nếu Nga không tuân thủ trở lại thỏa thuận này trong vòng 60 ngày - tức thời hạn chót là 2/2/2019.
Tuy nhiên, Nga tuyên bố không tiêu hủy “Novator 9M729", đồng thời khẳng định loại tên lửa này không vi phạm INF. Theo Moskva, Mỹ dựng cớ để rút khỏi hiệp ước để có thể tự do phát triển những loại tên lửa mới. Tổng thống Nga Vladimir Putin cho rằng Mỹ rút khỏi INF sẽ đe dọa số phận của Hiệp ước Cắt giảm vũ khí tấn công chiến lược (START-3), văn kiện cuối cùng trong lĩnh vực kiểm soát vũ khí. Nhiều nước đồng minh của Mỹ ở châu Âu cũng phản đối việc Mỹ rút khỏi INF do lo ngại về một cuộc chạy đua vũ trang mới.
Tổng thống Nga Vladimir Putin phát biểu tại Moskva ngày 20/6/2019. Ảnh: AFP/ TTXVN
Tổng thống Nga Putin đã ký phê chuẩn dự luật đình chỉ Hiệp ước INF. Nga tuyên bố sẽ triển khai các biện pháp quân sự đáp trả những mối đe dọa của NATO liên quan đến việc Moskva đình chỉ thực thi INF.
Theo hãng TASS, Thứ trưởng Ngoại giao Nga Sergei Ryabkov cho rằng việc NATO cố gắng mô tả những gì đang diễn ra như một biện pháp chính trị-quân sự đáp trả các hành động của Nga về bản chất là hành động đánh lạc hướng dư luận thế giới. Vì vậy, Nga cần triển khai các biện pháp quân sự đối kháng trước các mối đe dọa này.
Quan chức ngoại giao Nga nhấn mạnh trong những năm gần đây, các nước NATO đã thể hiện thái độ nước đôi trong quan hệ với Nga, vừa răn đe vừa đối thoại. Vì vậy, Moskva cũng sẽ thể hiện thái độ tương tự. Nga sẽ vừa kiềm chế các ý định gây hấn của NATO, vừa thúc đẩy đàm phán với các nước thành viên của tổ chức này. Thứ trưởng Ryabkov nêu rõ giới chức NATO đang muốn thảo luận về các vấn đề liên quan Ukraine trong cuộc đối thoại với quan chức Hội đồng An ninh Nga. Tuy nhiên, điều đó không có nghĩa là Moskva sẵn sàng thực hiện điều này.
Dự luật đình chỉ thực thi INF của Nga được Duma Quốc gia (Hạ viện) Nga phê chuẩn ngày 18/6 và sau đó tiếp tục được đưa lên Hội đồng liên bang (Thượng viện) thông qua. Tổng thống Putin đã trình dự luật lên Hạ viện từ cuối tháng 5.
Video sự kiện công khai tên lửa 9M729 của quân đội Nga (nguồn: RT)