Các toà nhà bị phá huỷ trong xung đột tại Jabalia, phía Bắc Dải Gaza, ngày 24/10/2025. Ảnh: THX/TTXVN
Hai nhà ngoại giao Arab tiết lộ với báo Times of Israel rằng chính quyền Tổng thống Mỹ Donald Trump đang thúc đẩy một đề xuất tái thiết Dải Gaza, trong đó hình dung việc xây dựng khoảng 6 khu dân cư ở nửa phía đông của Dải này, khu vực hiện do Israel kiểm soát.
Theo các nguồn tin, giới chức Mỹ thường gọi dự án này là “Gaza mới” (New Gaza). Khu vực này nằm về phía đông của “đường Vàng”, ranh giới mới được tạo ra sau khi Lực lượng Phòng vệ Israel (IDF) rút quân vào ngày 10/10, thời điểm bắt đầu thỏa thuận ngừng bắn giữa Israel và Hamas.
Sau đợt rút quân một phần, Israel vẫn kiểm soát khoảng 53% lãnh thổ Gaza, song kế hoạch chấm dứt chiến tranh của ông Trump dự kiến IDF sẽ rút dần sang phía bên kia biên giới và cuối cùng rời khỏi Dải Gaza hoàn toàn. Tuy nhiên, việc rút quân này gắn liền với hai điều kiện: sự thành công của Lực lượng Ổn định Quốc tế (ISF), một đơn vị quốc tế vẫn đang trong quá trình thành lập nhằm đảm bảo an ninh Gaza hậu chiến, và việc giải giáp hoàn toàn phong trào Hamas, tổ chức hiện chưa thể hiện bất kỳ ý định nào từ bỏ vũ khí.
Do hai điều kiện này được cho là khó khả thi, Washington không muốn chờ đợi mà muốn bắt đầu công cuộc tái thiết ngay. Cố vấn cấp cao của ông Trump, Jared Kushner, cho biết Mỹ muốn khởi động từ phía Israel kiểm soát đường Vàng, đặc biệt là khu vực thành phố Rafah ở phía nam.
Theo kế hoạch, Mỹ kỳ vọng khoảng một triệu người Palestine, tương đương một nửa dân số Gaza, sẽ chuyển đến sinh sống trong các khu dân cư mới này trong vòng hai năm, ngay cả khi IDF vẫn chưa rút quân. Tuy nhiên, hai nhà ngoại giao Arab nhận định mục tiêu này là phi thực tế.
“Người Palestine có thể không muốn sống dưới quyền Hamas, nhưng nói rằng họ sẽ chấp nhận sống dưới sự chiếm đóng của Israel, bên mà họ cho là đã sát hại 70.000 người đồng bào, là điều hoang tưởng”, một nhà ngoại giao Arab nói, ám chỉ con số thương vong do Cơ quan Y tế Gaza (do Hamas điều hành) công bố.
Nhà Trắng chưa đưa ra phản hồi, song một quan chức Mỹ phủ nhận việc chính quyền Trump đã thông qua kế hoạch hậu chiến cụ thể nào, khẳng định tiến trình này vẫn “ở giai đoạn đầu” và “nhiều ý tưởng đang được thảo luận”.
Một trong số đó, được soạn thảo tại Trung tâm Phối hợp Dân sự - Quân sự (CMCC) do Mỹ dẫn dắt ở Kiryat Gat, đề xuất thành lập một “vành đai nhân đạo” dọc đường Vàng với khoảng 16 điểm phân phối hàng cứu trợ, tương tự mô hình của Quỹ Nhân đạo Gaza (nay đã ngừng hoạt động). Tuy nhiên, kế hoạch này đã vấp phải phản đối từ các tổ chức nhân đạo và quốc tế, nên chưa được triển khai.
Về phần mình, Mỹ muốn lực lượng ISF được triển khai ở phía bên kia đường Vàng, khu vực hiện do Hamas kiểm soát trên thực tế. Song ý tưởng này lại vấp sự phản đối từ Saudi Arabia và Các Tiểu vương quốc Arab Thống nhất (UAE), hai quốc gia mà Washington hy vọng sẽ đóng vai trò tài trợ chính. Dù ông Trump tuyên bố nhiều nước sẵn sàng tham gia giải giáp Hamas, hai nhà ngoại giao Arab khẳng định thực tế không như vậy.
Một số quốc gia như Indonesia, Azerbaijan, Thổ Nhĩ Kỳ và Ai Cập được cho là sẵn sàng đóng góp quân cho ISF, nhưng chỉ khi có ủy nhiệm rõ ràng từ LHQ hoặc đạt được thỏa thuận với Hamas về việc giải trừ một phần vũ khí.
Một nhà ngoại giao khác cho rằng Washington sẽ dễ thuyết phục các nước hơn nếu ISF triển khai đầu tiên ở phía đông đường Vàng, thay thế IDF, đồng thời đàm phán một thỏa thuận giải giáp với Hamas.
Cả hai nguồn tin đều tỏ ra hoài nghi liệu cố vấn Jared Kushner và các quan chức Mỹ phụ trách hồ sơ Gaza có thực sự lắng nghe phản hồi từ các đồng minh vùng Vịnh hay không. Vị này nói thêm rằng các nước Arab đang cố giữ thế cân bằng tinh tế, vừa phản đối những điểm nhạy cảm trong kế hoạch tái thiết Gaza của Mỹ, vừa tránh làm mất lòng ông Trump, người họ vẫn cần duy trì quan hệ tốt trên nhiều mặt trận khác.
Theo các nhà ngoại giao, Washington dự kiến sẽ đệ trình một nghị quyết lên Hội đồng Bảo an LHQ trong tháng này để chính thức thành lập ISF, nhiều khả năng trước chuyến thăm Nhà Trắng ngày 18/11 của Thái tử Saudi Mohammed bin Salman, được xem là cột mốc quan trọng trong nỗ lực tái thiết Gaza của chính quyền Trump.