Sau quyết định trừng phạt hàng loạt công ty dầu mỏ Nga, Mỹ khiến giá dầu bật tăng mạnh và buộc Trung Quốc, Ấn Độ phải cân nhắc lại toàn bộ chiến lược nhập khẩu năng lượng (trong ảnh:
Một cơ sở khai thác dầu của Nga). Ảnh: TASS/TTXVN
Thị trường dầu mỏ toàn cầu đang đối diện với những biến động lớn sau khi Mỹ và Liên minh châu Âu (EU) đồng loạt leo thang các biện pháp trừng phạt nhằm vào ngành năng lượng của Nga. Theo cổng phân tích tin tức News.Az của Azerbaijan, động thái này, đặc biệt là việc nhắm vào các tập đoàn dầu mỏ lớn, đang đặt hai khách hàng mua dầu lớn nhất của Nga là Trung Quốc và Ấn Độ vào một tình thế khó khăn.
Gói trừng phạt thứ 19 đối với Nga đã được EU thông qua, theo Reuters, bao gồm lệnh cấm vận chuyển LNG sang EU, lệnh cấm hoàn toàn tất cả các dịch vụ tiền điện tử đối với công dân Nga, hạn chế đi lại đối với các nhà ngoại giao Nga, trừng phạt 100 tàu chở dầu Nga, các ngân hàng ở Kazakhstan và Belarus, cùng 4 công ty Trung Quốc có liên quan đến ngành công nghiệp dầu mỏ.
Cùng lúc đó, Tổng thống Mỹ Donald Trump đã hủy bỏ cuộc gặp dự kiến với người đồng cấp Nga Vladimir Putin tại Budapest và bật đèn xanh cho các biện pháp trừng phạt đối với các nhà xuất khẩu dầu mỏ của Nga. Lệnh trừng phạt không chỉ nhắm vào hai công ty khổng lồ là Lukoil và Rosneft, mà còn mở rộng sang cả 34 công ty con của hai công ty này – một động thái mà các nhà phân tích Nga cho là đặc biệt nguy hiểm. Bộ trưởng Tài chính Mỹ Scott Bessent cũng kêu gọi các đối tác Mỹ tham gia các biện pháp hạn chế để tăng cường hiệu quả, và EU đã thực sự làm điều đó.
Con át chủ bài và rủi ro thị trường
Các nhà phân tích tin rằng lệnh trừng phạt của Mỹ đối với Lukoil và Rosneft sẽ ảnh hưởng mạnh đến thị trường dầu mỏ toàn cầu. Sau tin tức này, giá dầu, vốn đã giảm xuống dưới 60 USD/thùng trong những ngày gần đây, đã tăng vọt lên 65 USD/thùng, và đà tăng này có thể sẽ tiếp tục. Theo tờ Bell, Lukoil và Rosneft chiếm gần một nửa tổng lượng dầu thô xuất khẩu của Nga.
Đến nay, xuất khẩu dầu của Nga vẫn chưa bị ảnh hưởng đáng kể, và động thái này dường như đã trở thành "con át chủ bài cuối cùng" của Tổng thống Trump đối với Moskva. Tuy nhiên, rủi ro lớn nhất từ những lệnh trừng phạt này lại là đối với Trung Quốc và Ấn Độ.
Trung Quốc trước nguy cơ mất khả năng tiếp cận USD
Theo Bloomberg, các lệnh trừng phạt của Mỹ đã "gây sốc" cho Trung Quốc. Nga hiện cung cấp tới 20% lượng dầu thô nhập khẩu của Trung Quốc, và Lukoil cùng Rosneft cung cấp khoảng một phần tư lượng dầu thô này.
Nhiều doanh nghiệp nhà nước và tư nhân Trung Quốc phụ thuộc vào hoạt động chế biến dầu thô này và đang hội nhập sâu rộng vào hệ thống tài chính quốc tế. Nguy cơ bị trừng phạt thứ cấp đồng nghĩa với việc các công ty này có thể bị ngắt kết nối với các dịch vụ ngân hàng phương Tây, mất khả năng tiếp cận đồng đô la Mỹ, và đóng băng quan hệ với các thương nhân, hãng vận tải và công ty bảo hiểm của Mỹ và châu Âu. Các nguồn tin của Bloomberg cho biết sự tham gia của các công ty Trung Quốc vào các dự án ở Trung Đông và châu Phi phụ thuộc rất nhiều vào các đối tác phương Tây này.
Các chuyên gia lưu ý rằng lần này Trung Quốc sẽ không thể dễ dàng phớt lờ lệnh trừng phạt của Mỹ như trước. Tổng thống Trump dự kiến sẽ nêu vấn đề này tại cuộc gặp sắp tới với Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình tại Hàn Quốc vào cuối tháng 10 năm nay. Bắc Kinh có thể sẽ đồng ý cắt giảm nhập khẩu dầu của Nga để đổi lấy việc giảm thuế quan của Mỹ.
Ấn Độ hành động
Một nhà nhập khẩu dầu mỏ lớn khác của Nga, Ấn Độ, cũng khó có thể phản đối. Thủ tướng Narendra Modi được cho là đã nói với ông Trump sẽ giảm, hoặc thậm chí ngừng, việc mua dầu từ Nga. Tổng thống Trump tuyên bố rằng đến cuối năm 2025, Ấn Độ sẽ "gần như" ngừng mua dầu của Nga.
Đáng chú ý, những lời hứa của ông Modi đang dần trở thành hành động. Các nhà máy lọc dầu của Ấn Độ đã bắt đầu giảm 50% lượng mua từ các nhà cung cấp Nga, và lệnh trừng phạt đối với Lukoil và Rosneft có thể khiến con số này giảm xuống sâu hơn nữa.
Công ty tư nhân lớn nhất, Reliance Industries, là khách hàng mua dầu thô Nga chính của Ấn Độ, có kế hoạch giảm hoặc ngừng hoàn toàn việc nhập khẩu, theo Reuters. Các tập đoàn nhà nước Indian Oil Corp, Bharat Petroleum Corp và Hindustan Petroleum Corp cũng đang xem xét lại các hợp đồng của họ để đảm bảo họ không nhận nguồn cung trực tiếp từ Rosneft hoặc Lukoil sau khi lệnh trừng phạt của Mỹ có hiệu lực.
Liệu Ấn Độ và Trung Quốc có thể xoay xở được nếu họ phải ngừng mua dầu của Nga hoàn toàn? Các nhà phân tích vẫn chưa đạt được sự đồng thuận, dù ít nhất Trung Quốc đang ở vị thế tốt hơn. Tuy nhiên, một điều rõ ràng là khả năng phản đối các yêu cầu của Washington từ Bắc Kinh và New Delhi "không phải là vô hạn". Nga sẽ phải đối mặt với một câu hỏi lớn nếu mất đi những khách hàng mua "vàng đen" lớn nhất của mình, trong bối cảnh thị trường châu Âu đã mất.