Trụ sở Ủy ban châu Âu (EC) ở Brussels, Bỉ. Ảnh: THX/TTXVN
Ủy ban châu Âu (EC) nhiều lần nhấn mạnh rằng các quy tắc đơn giản, rõ ràng và dễ thực thi là điều kiện thiết yếu để tạo dựng môi trường kinh doanh thuận lợi. Với doanh nghiệp, đặc biệt là doanh nghiệp nhỏ và vừa, gánh nặng báo cáo và tuân thủ không chỉ tiêu tốn nguồn lực tài chính mà còn làm xói mòn thời gian dành cho đầu tư, đổi mới và mở rộng sản xuất. Với người dân, thủ tục rườm rà đồng nghĩa với chi phí xã hội cao hơn và chất lượng cuộc sống bị ảnh hưởng. Chính vì vậy, giảm gánh nặng hành chính được đặt vào trung tâm chương trình nghị sự về khả năng cạnh tranh và thịnh vượng của EU trong năm 2025.
Những tín hiệu cảnh báo đã xuất hiện từ trước. Trong các cuộc đối thoại chiến lược mà EC tổ chức suốt năm 2024 và đầu năm 2025, cộng đồng doanh nghiệp ở mọi quy mô đều chung một nhận định: nếu không đơn giản hóa thủ tục, EU sẽ ngày càng đánh mất lợi thế trong cuộc cạnh tranh toàn cầu. Việc “lắng nghe và hành động” trở thành thông điệp xuyên suốt của Brussels. Mục tiêu được xác định rõ ràng và định lượng cụ thể: cắt giảm ít nhất 25% nghĩa vụ báo cáo đối với toàn bộ doanh nghiệp và ít nhất 35% đối với doanh nghiệp nhỏ và vừa vào cuối nhiệm kỳ hiện tại, tương đương mức tiết kiệm dự kiến khoảng 37,5 tỷ euro (44,2 tỷ USD).
Điểm đáng chú ý là EU không dừng lại ở tuyên bố chính sách. Trong năm 2025, EC đã triển khai đồng loạt 10 gói Omnibus (gói sửa đổi pháp lý tổng hợp) cùng nhiều biện pháp đơn giản hóa khác trên hầu hết các lĩnh vực kinh tế – xã hội. Theo ước tính chính thức, các biện pháp này giúp doanh nghiệp, ngành công nghiệp, nông dân và cơ quan quản lý quốc gia tiết kiệm khoảng 14,3 tỷ euro chi phí hành chính mỗi năm. Đây là con số mang ý nghĩa thực chất, phản ánh lượng nguồn lực được giải phóng để tái đầu tư vào sản xuất, đổi mới và tạo việc làm.
Trong lĩnh vực bền vững, nơi các yêu cầu pháp lý của EU vốn được đánh giá là phức tạp và chồng chéo, quá trình đơn giản hóa tập trung vào việc giảm bớt nghĩa vụ báo cáo nhưng vẫn duy trì khả năng tiếp cận tài chính xanh cho doanh nghiệp. Riêng gói biện pháp này được ước tính mang lại mức tiết kiệm khoảng 4,5 tỷ euro. Đặc biệt, việc điều chỉnh Cơ chế Điều chỉnh Biên giới Carbon (CBAM) đã loại bỏ nghĩa vụ đối với khoảng 90% số nhà nhập khẩu, phần lớn là doanh nghiệp nhỏ và vừa, giúp tiết kiệm thêm khoảng 1,2 tỷ euro chi phí hành chính mỗi năm. Thỏa thuận chính trị về nội dung này đã đạt được vào đầu tháng 12/2025 và được Nghị viện châu Âu phê chuẩn ngày 16/12, cho thấy sự đồng thuận cao trong nội khối.
Ở lĩnh vực đầu tư, EU tập trung giảm gánh nặng thủ tục và nâng cao hiệu quả của các công cụ bảo lãnh. Những biện pháp được phê duyệt ngày 16/12 vừa qua dự kiến sẽ giúp huy động thêm khoảng 50 tỷ euro đầu tư công và tư nhân, đồng thời tiết kiệm 350 triệu euro chi phí, trong đó 324 triệu euro là chi phí hành chính một lần. Đây được xem là nỗ lực quan trọng nhằm khơi thông dòng vốn trong bối cảnh đầu tư tại châu Âu chịu sức ép từ lãi suất cao và môi trường kinh tế bất ổn.
Trong nông nghiệp, việc đơn giản hóa Chính sách Nông nghiệp Chung (CAP) mang ý nghĩa đặc biệt, khi khu vực này chịu áp lực kép từ chi phí đầu vào tăng và yêu cầu tuân thủ ngày càng chặt chẽ. Bộ biện pháp mới giúp tinh giản các quy định kiểm soát, điều kiện và báo cáo, đồng thời hợp lý hóa cơ chế ứng phó khủng hoảng. Theo ước tính, nông dân EU sẽ tiết kiệm khoảng 1,8 tỷ euro, trong khi các cơ quan quản lý giảm thêm 210 triệu euro chi phí. Thỏa thuận chính trị đạt được ngày 10/11/2025 và được Nghị viện phê chuẩn ngày 16/12 cho thấy cải cách CAP đã trở thành ưu tiên chung của EU.
Đơn giản hóa thị trường chung cũng là một điểm nhấn trong năm 2025. Các biện pháp cải thiện, số hóa và hợp lý hóa quy trình giúp khoảng 38.000 doanh nghiệp trên toàn EU, chủ yếu là doanh nghiệp nhỏ và vừa, mở rộng quy mô hoạt động mà không phải đối mặt với sự gia tăng đột ngột về nghĩa vụ tuân thủ. Tổng mức tiết kiệm chi phí hành chính từ gói này ước tính khoảng 380 triệu euro, trong khi Hội đồng EU đã thống nhất lập trường từ tháng 9/2025.
Trong bối cảnh an ninh – địa chính trị phức tạp, đơn giản hóa thủ tục trong ngành công nghiệp quốc phòng mang ý nghĩa vượt ra ngoài khuôn khổ kinh tế thuần túy. Việc áp dụng chế độ cấp phép nhanh, rút ngắn thời gian chờ đợi từ vài năm xuống còn khoảng 60 ngày, không chỉ giúp tiết kiệm trực tiếp khoảng 1,2 tỷ euro mỗi năm, trong đó có 710 triệu euro chi phí hành chính, mà còn nâng cao khả năng phản ứng của các quốc gia thành viên trước các mối đe dọa an ninh
Năm 2025 cũng chứng kiến làn sóng đơn giản hóa lan rộng sang nhiều lĩnh vực kỹ thuật và công nghệ cao. Các quy định liên quan đến hóa chất được hợp lý hóa, giúp làm rõ yêu cầu về nhãn mác, mỹ phẩm và đăng ký phân bón, với mức tiết kiệm ước tính ít nhất 290 triệu euro mỗi năm. Trong lĩnh vực trí tuệ nhân tạo, an ninh mạng và dữ liệu, các quy định thân thiện hơn với đổi mới và báo cáo được tinh giản, giúp giảm khoảng 1,2 tỷ euro chi phí hành chính hàng năm. Những cải cách đối với thiết bị y tế dự kiến tiết kiệm 3,3 tỷ euro mỗi năm, trong đó 2,4 tỷ euro là chi phí hành chính, tạo điều kiện cho doanh nghiệp đưa sản phẩm ra thị trường nhanh hơn và mang lại lợi ích trực tiếp cho bệnh nhân.
Không đứng ngoài xu thế đó, các lĩnh vực môi trường, công nghiệp ô tô và thực phẩm – thức ăn chăn nuôi cũng được rà soát toàn diện. Đơn giản hóa luật môi trường được ước tính tiết kiệm khoảng 1 tỷ euro mỗi năm, trong khi ngành công nghiệp ô tô giảm được khoảng 50,8 triệu euro chi phí hành chính. Riêng lĩnh vực thực phẩm và thức ăn chăn nuôi, trong khuôn khổ Tầm nhìn về Nông nghiệp và Thực phẩm, các quy định mới dự kiến giúp tiết kiệm khoảng 939 triệu euro mỗi năm mà vẫn duy trì tiêu chuẩn an toàn và bền vững cao.
Nhìn lại năm 2025, có thể thấy EU đã lựa chọn đơn giản hóa như một trụ cột chiến lược để củng cố nền kinh tế. Việc tinh gọn thủ tục không chỉ giúp tiết kiệm hàng chục tỷ euro chi phí, mà còn phản ánh nỗ lực tái cân bằng giữa tham vọng chính sách và thực tiễn thị trường. Thách thức phía trước vẫn là bảo đảm các cải cách này được thực thi đồng đều và mang lại hiệu quả lâu dài. Tuy nhiên, năm 2025 đã phát đi một tín hiệu rõ ràng: trong một thế giới biến động, sức mạnh kinh tế của EU sẽ ngày càng phụ thuộc vào những quy tắc thông minh, đơn giản và hiệu quả hơn.