Khu di tích cách mạng, trại lính Moncada. Ảnh tư liệu: TTXVN
Phát biểu chủ trì lễ kỷ niệm chính, bao gồm nhiều hoạt động văn hóa-nghệ thuật phong phú, Phó Chủ tịch nước Cuba Salvador Valdés Mesa nhấn mạnh rằng ngày 26/7/1953 đánh dấu một bước ngoặt quyết định trong tương lai lịch sử Cuba; chúng ta có mặt tại đây, hôm nay “cùng niềm tin vào vận mệnh Tổ quốc, cùng niềm tin vào đức hạnh của nhân dân ta, cùng niềm tin vào chiến thắng”. Ông cũng khẳng định rằng Cuba kiên định trên con đường Chủ nghĩa xã hội.
Cuộc tấn công Pháo đài Moncada ngày 26/7/1953 là sự kiện mở đầu cuộc cách mạng do lãnh tụ Cuba Fidel Castro lãnh đạo, đồng thời là cột mốc đánh dấu quá trình các quốc gia dân tộc Mỹ Latinh đấu tranh chống đế quốc, bảo vệ chủ quyền quốc gia, thực hiện công bằng và tiến bộ xã hội.
Pháo đài Moncada là doanh trại quân đội lớn thứ hai của chế độ độc tài Batista, nằm ở tỉnh miền Đông Santiago de Cuba, cách thủ đô La Habana hơn 1.000km. Theo kế hoạch của Tổng tư lệnh Fidel, ngày 26/7/1953, 141 chiến sỹ đồng thời tấn công trại lính Moncada, các mục tiêu lân cận và trại lính Carlos Manuel de Céspedes ở thành phố Bayamo, thuộc tỉnh miền Đông Granma ngày nay. Tuy nhiên, do một số yếu tố chủ quan và khách quan, cuộc tấn công đã mất đi tính chất bất ngờ và trở thành cuộc đọ súng không cân sức giữa quân du kích thiếu vũ trang và hàng nghìn binh lính. 61 chiến sỹ đã hy sinh và bị giết hại trong và sau cuộc tấn công này, trong khi Fidel Castro, Raúl Castro và nhiều đồng chí khác bị bắt giam.
Cuộc tấn công thất bại nhưng dư âm của buổi bình minh ngày 26/7 cách đây 71 năm đã mở ra một giai đoạn phát triển mới cho Cách mạng Cuba, đưa cuộc đấu tranh chính nghĩa của nhân dân Cuba đến thắng lợi ngày 1/1/1959, đánh dấu mốc son chói lọi trong lịch sử đất nước Cuba.