Nhân viên giao hàng của Meituan tấp nập quanh khu vực văn phòng tại Quảng Châu. Ảnh: asia.nikkei.com
Lĩnh vực "giao hàng tức thì" được hỗ trợ bởi mạng lưới người lái xe máy khổng lồ, vận chuyển nhanh chóng mọi thứ từ đồ ăn, thức uống đến thời trang nhanh và thiết bị điện tử. Sân chơi này chủ yếu do ba "ông lớn" chiếm lĩnh, bao gồm các “gã khổng lồ” thương mại điện tử JD.com và Alibaba, cùng với nền tảng giao hàng Meituan, vốn có thế mạnh truyền thống về giao đồ ăn. Sự cạnh tranh giữa các công ty này đã gia tăng trong năm nay, khi cả ba đều mở rộng mạng lưới giao hàng và cam kết chi hàng tỷ USD trợ giá cho người bán và người tiêu dùng.
Theo khảo sát của CNBC trên nền tảng của JD.com, một ly cà phê giao qua hình thức này có giá chỉ 10,9 NDT (khoảng 1,5 USD), đã bao gồm phí giao hàng. Meituan cung cấp một set bánh bao hấp giá 13 NDT và một suất ăn sáng McDonald's giá 26,8 NDT.
Tuy nhiên, dù mang lại lợi ích cho người tiêu dùng Trung Quốc, song cuộc chiến giá cả cũng đã gây áp lực nặng nề lên các nhà đầu tư và triển vọng lợi nhuận. Theo dữ liệu của LSEG, cổ phiếu của Meituan và JD.com đã giảm lần lượt khoảng 22% và 10% trong năm nay.
Các "ông lớn" thương mại điện tử Trung Quốc từ lâu đã cạnh tranh về tốc độ giao hàng, nhờ lực lượng lao động dồi dào và mô hình kinh tế trong đó các công việc tạm thời, linh hoạt và tự do trở nên phổ biến. Bằng cách xây dựng mạng lưới logistics vững chắc, JD.com đã thiết lập tiêu chuẩn thị trường với dịch vụ giao hàng trong ngày hoặc ngày hôm sau, gây áp lực lên các đối thủ như Alibaba.
Tuy nhiên, cuộc chiến "giao hàng tức thì" lần này dường như bắt đầu sau khi JD.com lấn sân sang thị trường giao đồ ăn mang đi vào tháng 2/2025, gia nhập vào lĩnh vực do Meituan thống trị và nền tảng giao đồ ăn Ele.me của Alibaba.
Sau đó, vào tháng 4/2025, Meituan đáp trả JD.com bằng việc ra mắt nền tảng "mua sắm thần tốc" (flash shopping) 24/7, bao gồm các danh mục như hàng tạp hóa, rượu bia, đồ điện tử và hứa hẹn giao hàng trong vòng 30 phút.
Căng thẳng gia tăng khi các công ty đối đầu trực tiếp. Cuối cùng, cả hai công ty cáo buộc lẫn nhau sử dụng các hành vi cạnh tranh không lành mạnh để chặn lái xe nhận đơn hàng trên nền tảng đối thủ. Đây cũng là thời điểm JD bắt đầu tuyển dụng thêm lái xe toàn thời gian, và nhà sáng lập Richard Liu đã xuất hiện trong một quảng bá gây sốt khi tự mình đi giao đồ ăn ở Bắc Kinh (Trung Quốc). Cũng trong tháng đó, JD.com công bố gói trợ giá đầu tiên trị giá 10 tỷ NDT cho chương trình giảm giá giao đồ ăn.
Trợ giá và giảm giá quy mô lớn là điều phổ biến trong lĩnh vực công nghệ cạnh tranh của Trung Quốc, và là một nguyên nhân gây lo ngại cho chính phủ.
Cơ quan quản lý thị trường hàng đầu của Trung Quốc đã phải triệu tập JD.com, Meituan, và Ele.me của Alibaba trong tháng 5/2025, yêu cầu các bên tuân thủ luật pháp và cạnh tranh công bằng. Tuy nhiên, sự can thiệp này dường như không làm chậm lại cuộc chiến giá cả.
JD.com đã công bố một khoản đầu tư bổ sung trị giá 10 tỷ NDT cho kế hoạch mang tên "Double Hundred Plan”, nhằm hỗ trợ có mục tiêu cho các nhà bán hàng trên nền tảng.
Động thái này diễn ra sau khi Taobao Instant Commerce của Alibaba công bố chương trình trợ giá trị giá 50 tỷ NDT (khoảng 7 tỷ USD) hôm 12/7, dự kiến sẽ được phân bổ trong năm tới. Nền tảng này cho biết đã đạt 200 triệu đơn hàng mỗi ngày ngay sau đó.
Cùng ngày, theo truyền thông địa phương, các chương trình giảm giá và phiếu mua hàng trên Meituan đã khiến giá một ly cà phê giảm xuống chỉ còn 2 NDT (0,28 USD). Meituan cũng đã nhận được kỷ lục 120 triệu đơn hàng ngay sau đó, nhiều đến mức hệ thống máy chủ của họ bị quá tải tạm thời ở một số khu vực.
Mặc dù tất cả các công ty đều tự hào về sự gia tăng lượng người dùng trong những tháng gần đây, song vẫn chưa rõ cuộc chiến giá cả này sẽ ảnh hưởng đến lợi nhuận ra sao.
Meituan báo cáo lợi nhuận quý I/2025 đạt 10,2 tỷ NDT, tăng khoảng 63% so với cùng kỳ năm trước. Tuy nhiên, công ty cảnh báo quý tiếp theo có thể bị ảnh hưởng bởi sự cạnh tranh gia tăng.
Trong tháng 5/2025, JD.com báo cáo lợi nhuận hoạt động quý I/2025 tăng 31,4% so với cùng kỳ, đạt 11,7 tỷ NDT. Tuy nhiên, các nhà kinh tế được LSEG khảo sát dự báo lợi nhuận quý II sẽ giảm cả so với cùng kỳ và so với quý trước.
Theo phân tích của tập đoàn tài chính Nomura, việc JD.com lấn sân sang lĩnh vực giao đồ ăn có thể đã gây ra khoản lỗ hơn 10 tỷ NDT trong quý II/2025. Các nhà phân tích ước tính JD đã giành được khoảng 10% thị phần.
Các nhà phân tích của Nomura cho rằng JD có thể phải xem xét lại tham vọng của mình trong tương lai. Các nhà phân tích chỉ ra rằng, trước việc Alibaba tăng cường chi tiêu cho các gói trợ giá, JD có thể phải "đốt" toàn bộ lợi nhuận từ mảng bán lẻ cốt lõi của mình trong nhiều quý tới nếu muốn cạnh tranh với hai đối thủ hiện hữu trên thị trường.