Tổng thống Mỹ Donald Trump trò chuyện với người đồng cấp Recep Tayyip Erdogan khi tham gia một cuộc họp thượng đỉnh NATO. Ảnh: AFP
Theo giới chức Mỹ và Thổ Nhĩ Kỳ, quyết định rút quân khỏi Syria của nhà lãnh đạo Mỹ được đưa ra khá vội vàng, không tham vấn đội ngũ an ninh quốc gia hay đồng minh cũng như phớt lờ sự phản đối từ họ.
Hãng tin AP dẫn nguồn quan chức Mỹ và Thổ Nhĩ Kỳ giấu tên đưa tin chính ngay trong cuộc điện đàm cho người đồng cấp Recep Tayyip Erdogan vào tuần trước, Tổng thống Trump đã quyết định kế hoạch rút quân.
Nguồn tin cho biết cuộc điện đàm 14/12 được thực hiện một ngày sau khi Ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo và người đồng cấp Thổ Nhĩ Kỳ Mevlut Cavusoglu thống nhất về cuộc trao đổi giữa hai nguyên thủ quốc gia để thảo luận về ý định của Ankara triển khai một chiến dịch quân sự chống lực lượng nổi dậy người Kurd phía Đông Bắc Syria.
Nguồn tin tiết lộ Ngoại trưởng Pompeo, Bộ trưởng Quốc phòng Mattis và các thành viên khác trong ban cố vấn an ninh quốc gia đã chuẩn bị danh sách các chủ đề thảo luận để ông chủ Nhà Trắng bàn bạc với người đồng cấp Thổ Nhĩ Kỳ. Tuy nhiên, Tổng thống Trump đã phớt lờ kịch bản.
Khi được người đồng cấp Erdogan hỏi ngược “Tại sao các ông vẫn còn ở đó”, nhắc nhở nhà lãnh đạo Mỹ nhiều lần khẳng định lý do duy nhất mà binh sĩ Mỹ có mặt tại Syria là đánh bại tổ chức khủng bố IS, Tổng thống Trump quay ra hỏi Cố vấn An ninh Quốc gia John Bolton liệu những lời ông Erdogan nói có đúng sự thật.
Theo các nguồn tin, ban cố vấn tại đó bao gồm ông Bolton, Bộ trưởng Mattis, Ngoại trường Pompeo, đặc phái viên Mỹ tại Syria Jim Jeffrey và đặc phái viên liên minh chống IS Brett McGurk buộc phải thừa nhận tàn dư IS chỉ còn chiếm 1% lãnh thổ.
Ngay lập tức, bất chấp can ngăn từ ban cố vấn, Tổng thống Trump cam kết sẽ rút quân khỏi Syria, gây sốc cho cả Cố vấn Bolton và người đồng cấp Erdogan vì quyết định nhanh chóng này.
Cuối tuần đó, đội ngũ an ninh quốc gia cùng chạy đua để đưa ra một kế hoạch đảo ngược quyết định, trì hoãn hoặc bằng cách nào đó hạn chế ảnh hưởng của việc rút quân.
Ngày 17/12, Cố vấn An ninh Bolton, Bộ trưởng Quốc phòng Mattis và Ngoại trưởng Pompeo gặp nhau tại Nhà Trắng nhằm tìm ra một phương án giải quyết. Tuy nhiên, Chánh Văn phòng sắp về hưu John Kelly và người kế nhiệm sắp tới của ông Mick Mulvaney thông báo ông chủ Nhà Trắng quyết tâm rút quân. Bộ ba đã gặp lại vào sáng hôm sau để cố gắng cứu vãn mọi thứ, nhưng một lần nữa bị từ chối.
Hiện chưa rõ nguồn cơn thực sự khiến Tổng thống Trump đi đến quyết định rút quân khỏi Syria. Bộ Ngoại giao và Lầu Năm Góc từ chối bình luận về thông tin mô tả cuộc điện đàm giữa hai nguyên thủ quốc gia. Trong khi đó, Người phát ngôn Hội đồng An ninh Quốc gia Garrett Marquis bác bỏ thông tin, cho rằng đó là một phiên bản sai do nguồn giấu tên phía Thổ Nhĩ Kỳ cung cấp.
Một quan chức cấp cao của Mỹ khẳng định Tổng thống Trump đã "tự đưa ra quyết định". "Đó không phải là những gì Tổng thống đã thảo luận với ông Erdogan. Tổng thống chỉ thông báo với người đồng cấp Thổ Nhĩ Kỳ về quyết định của mình. Đây không phải vấn đề bàn luận", quan chức này trả lời phóng viên.