SeABank dự kiến mua cổ phần tại Công ty cổ phần Chứng khoán ASEAN, nâng tỷ lệ sở hữu tối đa 100% vốn điều lệ 1.500 tỷ đồng. Ảnh: Báo Tin tức và Dân tộc
Lợi thế vốn, khách hàng và công nghệ
Một trong những lợi thế lớn nhất của ngân hàng khi lấn sân sang chứng khoán là nguồn vốn dồi dào. Dòng vốn ổn định từ tiền gửi khách hàng giúp ngân hàng hỗ trợ hoạt động chứng khoán, như cung cấp margin cho nhà đầu tư, mở rộng danh mục sản phẩm, tăng doanh thu từ phí dịch vụ và lãi margin, đồng thời thu hút khách hàng mới.
Theo ông Nguyễn Thế Minh, Giám đốc Khối Nghiên cứu và Phát triển khách hàng cá nhân, Công ty Chứng khoán Yuanta Việt Nam, mô hình công ty chứng khoán truyền thống dễ “lép vế” trước ngân hàng, bởi Việt Nam chưa có khung pháp lý rõ ràng cho hoạt động ngân hàng đầu tư như tại các quốc gia phát triển.
Ngoài vốn, mạng lưới khách hàng rộng lớn là lợi thế then chốt. Khách hàng cá nhân và doanh nghiệp quen thuộc với dịch vụ tài chính truyền thống dễ được giới thiệu thêm sản phẩm chứng khoán và dịch vụ đầu tư khác, điều mà các công ty chứng khoán độc lập phải mất nhiều năm xây dựng.
Ông Phan Duy Hưng, Giám đốc, Chuyên gia phân tích cao cấp tại Công ty cổ phần VIS Rating nhận định, các công ty liên kết với ngân hàng tận dụng vốn và mạng lưới khách hàng của ngân hàng mẹ để mở rộng thị phần môi giới và phân phối trái phiếu - lợi thế mà các công ty chứng khoán độc lập khó cạnh tranh.
Cho vay margin (vay giao dịch ký quỹ) trở thành “miếng bánh ngon”, khiến ngày càng nhiều ngân hàng tăng tỷ lệ sở hữu tại công ty chứng khoán. Ngân hàng thương mại bị giới hạn cho vay đầu tư chứng khoán theo Thông tư 19/2017/TT-NHNN sửa đổi, bổ sung một số điều của Thông tư số 36/2014/TT-NHNN ngày 20/11/2014 của Thống đốc Ngân hàng Nhà nước quy định các giới hạn, tỷ lệ bảo đảm an toàn trong hoạt động của tổ chức tín dụng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài, không vượt quá 5% vốn điều lệ. Trong khi đó, công ty chứng khoán có hạn mức cao hơn: dư nợ cho vay ký quỹ tối đa gấp hai lần vốn chủ sở hữu và tối đa 10% vốn với một loại chứng khoán. Việc nắm giữ công ty chứng khoán giúp ngân hàng mở rộng quy mô hoạt động mảng này.
Công nghệ và hệ thống quản lý hiện đại cũng là lợi thế. Hạ tầng số của ngân hàng giúp các công ty chứng khoán trực thuộc thừa hưởng hệ thống giao dịch, quản lý danh mục và phân tích dữ liệu tích hợp, giảm sai sót, tăng tốc độ xử lý, đồng thời triển khai ứng dụng đầu tư trực tuyến, nâng cao trải nghiệm khách hàng.
Xu hướng "lấn sân" rõ nét
Năm 2025, nhiều ngân hàng đã có bước đi cụ thể. Ngân hàng TMCP Sài Gòn Thương Tín (Sacombank) mua lại công ty chứng khoán với tỷ lệ sở hữu trên 50%, tổng giá trị đầu tư tối đa 1.500 tỷ đồng. Sacombank đang nắm 13,8% tại Công ty cổ phần Chứng khoán SBS nhưng sẽ chọn một công ty mới. Ban lãnh đạo nhấn mạnh hoạt động ngân hàng đầu tư là xu thế toàn cầu, tạo nguồn thu lớn và tăng sức cạnh tranh.
Ngân hàng TMCP Xăng dầu Petrolimex (PGBank) góp vốn, mua cổ phần để thành lập hoặc sở hữu công ty chứng khoán, với giá trị giao dịch dự kiến từ 20% vốn điều lệ trở lên, trong chiến lược 2025 - 2030.
Ngân hàng TMCP Hàng Hải Việt Nam (MSB) tìm mua công ty chứng khoán vốn điều lệ 300 - 500 tỷ đồng, “tài sản sạch”, nâng vốn và phát triển dài hạn. Tổng Giám đốc MSB, ông Nguyễn Hoàng Linh cho rằng nâng hạng thị trường chứng khoán lên mức mới nổi và thu hút 25 tỷ USD vốn ngoại mỗi năm, đồng thời mở ra cơ hội lớn. MSB coi ngân hàng đầu tư là trụ cột, hỗ trợ mạnh mẽ mảng môi giới, tư vấn phát hành và quản lý tài sản.
Ngân hàng TMCP Đông Nam Á (SeABank) dự kiến mua cổ phần tại Công ty cổ phần Chứng khoán ASEAN, nâng tỷ lệ sở hữu tối đa 100% vốn điều lệ 1.500 tỷ đồng, nhằm đa dạng sản phẩm, tăng bán chéo và tối ưu vốn.
Ngoài mua lại, thương vụ IPO lớn được chú ý đó là, Công ty cổ phần Chứng khoán Kỹ Thương (TCBS) dự kiến chào bán giá 46.800 đồng/cổ phiếu, định giá khoảng 4,1 tỷ USD. Quý II/2025, lãi trước thuế 1.733 tỷ đồng, lũy kế sáu tháng hơn 3.000 tỷ đồng. Sau phát hành riêng lẻ, vốn điều lệ TCBS tăng lên 20.802 tỷ đồng, tổng tài sản gần 65.134 tỷ đồng.
Mặc dù lợi thế lớn, việc lấn sân sang chứng khoán cũng đặt các ngân hàng trước nhiều thách thức như: Biến động thị trường, giá cổ phiếu, trái phiếu có thể giảm mạnh, ảnh hưởng lợi nhuận, chất lượng tài sản và uy tín ngân hàng; áp lực thanh khoản khi vừa đảm bảo vốn tín dụng vừa cấp margin và giao dịch chứng khoán, dễ căng thẳng nếu thị trường đảo chiều. Bên cạnh đó là xung đột lợi ích như: dung hòa nhu cầu đầu tư rủi ro của khách hàng và bảo vệ vốn, đồng thời tuân thủ pháp luật và minh bạch thông tin; cạnh tranh với các công ty chứng khoán lâu năm về uy tín, mạng lưới khách hàng và nhân sự chuyên môn.
Xu hướng ngân hàng tham gia sâu vào thị trường chứng khoán dự báo sẽ tiếp tục mạnh mẽ, tận dụng vốn, mạng lưới khách hàng và công nghệ số, trí tuệ nhân tạo, phân tích dữ liệu lớn. Tuy nhiên, biến động thị trường, áp lực thanh khoản, xung đột lợi ích và cạnh tranh gay gắt vẫn là yếu tố quyết định thành công.
Nhìn chung, thị trường chứng khoán là “sân chơi” đầy cơ hội nhưng cũng lắm thách thức. Lợi thế nội lực giúp ngân hàng mở rộng ảnh hưởng, nhưng khả năng quản trị rủi ro và chiến lược dài hạn mới quyết định sự bền vững khi tham gia vào sân chơi này.