Vũ khúc trên biển Nam

Đây là cuốn sách ảnh thứ tư của nghệ sĩ Trần Lam, tiếp theo các cuốn “Kiên Giang, một góc nhìn”,  “Sách ảnh Trần Lam” và “Khoảnh khắc thiên nhiên”.

Sách gồm 200 ảnh in màu khổ lớn, giấy đẹp, được chọn lọc từ hàng chục nghìn ảnh của nghệ sĩ Trần Lam chụp hai loài chim bè bạn của vùng biển giàu nắng gió Kiên Giang. Nhạn biển là loài chim thường trú ở đây, làm tổ trên các vách đá, đảo đá. Hòn Nhạn thuộc quần đảo Thổ Chu là một vương quốc của loài chim này. Sự đa dạng về sinh cảnh, có rừng biển, đồng bằng, sông núi tạo nên môi trường sống lý tưởng cho chim nhạn. Hình ảnh chim nhạn chung thủy với đời sống lứa đôi, gần gũi, thân thiết với con người  đi vào văn thơ nhạc họa về vùng đất này.

Đôi ta chẳng đặng sum vầy
Khác nào chiếc nhạn lạc bầy kêu sương

Hải âu sống trên đại dương, dọc các vịnh biển. Hơn 10 năm qua, vào dịp mùa xuân, hải âu bay về vùng biển Kiên Giang quần tụ, tạo nên những hình ảnh sinh động, đầy sức sống. Hải âu sống thành đàn. Mùa về, từng đàn hải âu hàng trăm con bay lượn, kiếm mồi trên các cửa sông ở Rạch Giá hay theo các tàu thuyền trên các hải trình ra Phú Quốc, Nam Du, Hòn Tre… Vẻ đẹp của nhạn và hải âu  lôi cuốn ống kính của nghệ sĩ Trần Lam.

Không cần phải là người trong nghề cũng có thể biết ông đã dành nhiều tâm huyết, công sức như thế nào cho bộ ảnh này. Nhạn và hải âu đã được Trần Lam ghi lại ở nhiều góc độ, nhiều cảnh sắc, nhiều thời điểm khác nhau rất sinh động. Nhạn, hải âu trên trời, dưới nước, bay đôi, bay đơn, bay thành đàn, tìm kiếm, săn mồi… trong những khoảnh khắc rất sinh động, màu sắc biến hóa, ánh sáng nhiều vẻ trong những khung cảnh khác nhau. Có những bức ảnh ông đã phải săn nhiều ngày, nhiều giờ trên biển, trong những điều kiện thời tiết khác nhau, với tốc độ chụp 1/2.500 giây mới có thể "chộp" được trong tích tắc những khoảnh khắc sống động nhất. Nhiều bức ảnh rất độc đáo:  Hải âu săn mồi khi vừa lao xuống chạm nước, có cả con mồi săn được; nhạn trong đời sống lứa đôi ân tình, ấm áp; nhạn và hải âu trong đời sống cộng sinh... Bóng chim hòa bóng nước, tạo nên những hình khối, mảng màu kỳ thú, những "vũ khúc" đẹp lộng lẫy của thiên nhiên.

Nghệ sĩ Trần Lam chia sẻ: Kiên Giang được thiên nhiên ban tặng một vùng thổ nhưỡng trù phú. Đồng bằng tươi tốt, biển nhiều tôm cá, có núi có rừng và nhiều đảo. Mưa thuận gió hòa. Đất lành chim đậu. Những năm qua, chim muông về đây càng nhiều, đặc biệt mà những đàn hải âu từ phương xa chọn Kiên Giang làm nơi nghỉ ngơi trên đường di trú. Tôi muốn ghi lại hình ảnh nhạn và hải âu để giới thiệu với người dân Kiên  Giang và bè bạn gần xa để lan tỏa tình yêu cùng tấm lòng trân quý với thiên nhiên, giang sơn gấm vóc!

Nghệ sĩ Trần Lam năm nay đã vào tuổi 85. Nhiều năm qua, dù phải chống chọi với bệnh tật hiểm hiểm nghèo, ông cầm máy với tất cả tình yêu quê hương đất nước, để lao động sáng tạo. Sách ảnh “Nhạn & Hải Âu" là một minh chứng mới nhất cho tình yêu ấy.

Ông sinh ở Hậu Giang nhưng nhiều năm sống tại Kiên Giang, tham gia hoạt động cách mạng từ năm 16 tuổi, gắn bó với vùng đất này từ trong kháng chiến chống Mỹ. Ông từng là Phó Chủ tịch Ủy ban nhân dân tỉnh Kiên Giang, Giám đốc Sở Văn hóa - Thông tin, Chủ tịch Hội Liên hiệp Văn học Nghệ thuật tỉnh trong nhiều năm; là người đã sáng lập Hội Bảo trợ bệnh nhân nghèo Kiên Giang, có nhiều đóng góp cho hoạt động từ thiện. Năm 2008, nhà hoạt động xã hội - nghệ sĩ Trần Lam được Nhà nước phong tặng danh hiệu Anh hùng Lao động.

Về nghệ thuật, nghệ sĩ Trần Lam đã giành được nhiều giải thưởng nhiếp ảnh trong và ngoài nước, được Liên đoàn Nhiếp ảnh Nghệ thuật quốc tế phong danh hiệu Nghệ sĩ nhiếp ảnh xuất sắc. Ngài Riccardo Busi, Chủ tịch Liên đoàn Nhiếp ảnh nghệ thuật quốc tế - FIAP, nhận xét: Nghệ sĩ nhiếp ảnh Trần Lam đã khẳng định bản thân bằng những bức ảnh có khả năng tạo ra cảm xúc sâu lắng cho những ai đã may mắn được thấy chúng.

Tôi có nhiều kỷ niệm với nghệ sĩ nhiếp ảnh Trần Lam. Năm 1983, tôi và nhà báo Vũ Kim Sơn là những phóng viên Báo Ảnh Việt Nam về Kiên Giang công tác. Khi đó, nghệ sĩ Trần Lam là Giám đốc Sở Văn hóa - Thông tin kiêm Chủ tịch Hội LHVHNT tỉnh. Ông đã giúp cho chúng tôi đi Hà Tiên, Hòn Đất, đến Miệt Thứ U Minh, Giồng Riềng, ra Phú Quốc... Những chuyến đi ấy không chỉ cho ra đời những bài báo, những bức ảnh và sách về Kiên Giang mà còn để lại tình anh em thân thiết. Trong bài thơ “Cây phong ba” tặng ông, tôi có viết:

Phong ba bão tố vẫn xanh
Đời anh khói lửa chiến tranh đã từng
Tình yêu đất mẹ rưng rưng
Mái đầu bạc vẫn trẻ trung tình người
Nâng niu nét đẹp cuộc đời
Thu vào ống kính một thời không quên

Xin được chúc mừng nghệ sĩ nhiếp ảnh - Anh hùng Lao động Trần Lam! Với sách ảnh “Nhạn & Hải Âu”, hai loài chim của vùng biển phương Nam hào phóng và nhiều nắng gió mãi sống động trong trong những tác phẩm kết tinh tình yêu cuộc sống và tài năng, lao động nghệ thuật sáng tạo của ông.