Những nước châu Âu nào áp dụng lại nghĩa vụ quân sự?

Đạo luật Jourdan năm 1798 tuyên bố: “Bất kỳ người Pháp nào cũng là một người lính và có nghĩa vụ bảo vệ đất nước”. Gần hai thế kỷ sau, Tổng thống Pháp Jacques Chirac đã loại bỏ chính sách này, thay thế nó bằng “Ngày Quốc phòng và Quyền công dân”, một ngày để giới trẻ tìm hiểu về nền quốc phòng và các ngành nghề trong quân đội Pháp mỗi năm một lần.

Việc chấm dứt nghĩa vụ quân sự năm 1997 đã không được phổ biến rộng rãi ở Pháp. Theo một số người, đó là một sự "xúc phạm" đối với lịch sử, với những người khác, đây là sự thừa nhận sự suy giảm tầm quan trọng của Pháp trong các vấn đề thế giới.

Nhưng phần còn lại của châu Âu có thể đã làm theo. Trên khắp lục địa, nghĩa vụ quân sự đã bắt đầu giảm dần vào đầu thế kỷ này. Các nhà hoạch định chính sách châu Âu muốn quân đội của họ chỉ có các chuyên gia. Do không có xung đột nào ở phía tây Balkan trong gần nửa thế kỷ qua, những đội quân hùng hậu với hàng trăm nghìn quân dự bị dường như không chỉ lỗi thời mà còn gây tốn kém.

Do đó, Anh đã chấm dứt nghĩa vụ quân sự vào năm 1963; Bỉ làm tương tự vào năm 1992. Từ năm 2004 đến năm 2011, một vùng rộng lớn của châu Âu đã không còn lực lượng dự bị quốc gia. Chỉ có Đan Mạch, Estonia, Phần Lan, Síp, Hy Lạp, Áo và Thụy Sĩ là chưa bao giờ từ bỏ nghĩa vụ quân sự trong nước của họ. Tuy nhiên, một số quy tắc đã được nới lỏng. Năm 2006, Áo giảm thời gian thực hiện nghĩa vụ quân sự xuống chỉ còn 6 tháng.

Việc Nga sáp nhập Crimea vào năm 2014 là cú sốc đầu tiên khiến một số chính phủ châu Âu phải suy nghĩ lại về nghĩa vụ quân sự. Ukraine đã áp dụng nghĩa vụ quân sự trở lại vào năm 2014, điều này đã cho phép Kiev tích lũy một lực lượng lớn gồm các chuyên gia và quân dự bị trong cuộc xung đột hiện nay với Nga.

Vào năm 2015, Litva áp dụng lại một phần (sau khi chấm dứt vào năm 2008) và Na Uy trở thành quốc gia châu Âu đầu tiên thực hiện nghĩa vụ quân sự bắt buộc đối với phụ nữ. Hai năm sau, Thụy Điển đã áp dụng lại nội dung này. Pháp cũng bắt đầu giới thiệu lại nghĩa vụ quân sự có điều chỉnh, được gọi là SNU, vào năm 2019.

Tháng 1 năm nay, Bộ Quốc phòng Litva đã khởi động một nghiên cứu về việc thực hiện nghĩa vụ quân sự đầy đủ, trước khi Nga thực hiện chiến dịch quân sự ở Ukraine. Khi xung đột đột nổ ra, sự kiện đã khiến nhiều nước châu Âu phải suy nghĩ lại về vấn đề này.

Latvia là nước đầu tiên hành động. Đầu tháng 7, Bộ Quốc phòng nước này thông báo nam giới từ 18-27 tuổi sẽ phải hoàn thành 11 tháng nghĩa vụ quân sự. Dự luật, cần phải thông qua tại Quốc hội, dự kiến ​​sẽ được áp dụng vào năm sau.

"Người dân Latvia phải nhận ra rằng để tồn tại, chúng ta cần tăng tỷ lệ được huấn luyện quân sự và sẵn sàng tham gia chiến đấu", Bộ trưởng Quốc phòng Latvia Artis Pabriks nói.

Các quốc gia khác cũng đang xem xét thực hiện. Vào tháng 4, Bộ Quốc phòng Hà Lan được cho là đã tiến hành nghiên cứu về việc giới thiệu chế độ nghĩa vụ quân sự trong khi Ba Lan đã đưa ra một hệ thống mới về "nghĩa vụ quân sự tự nguyện có trả lương" vào tháng 3 năm nay.

Tại Romania - nơi đã từ bỏ việc tái nhập ngũ cách đây vài năm - Bộ Quốc phòng nước này đã trình bày một dự thảo luật trong tháng này sẽ buộc các công dân sống ở nước ngoài phải trở về nhà trong vòng 15 ngày để nhập ngũ trong trường hợp khẩn cấp hoặc chiến tranh.

Tuy nhiên, không phải tất cả các nước châu Âu đều thực hiện theo. Thủ tướng Bồ Đào Nha António Costa đã bác bỏ việc áp dụng lại nghĩa vụ quân sự bắt buộc, trong khi không có nhiều cuộc tranh luận ở Tây Ban Nha, Italy và Bỉ về vấn đề này. Một cuộc khảo sát được ấn phẩm La Dernière Heure của Bỉ thực hiện gần đây cho thấy 60% người được hỏi không sẵn sàng cầm vũ khí và chiến đấu.

Ở Đức, nơi lệnh thực hiện nghĩa vụ quân sự bắt buộc đã bị đình chỉ vào năm 2011, các chính trị gia nước này đã gợi ý rằng nó nên được áp dụng trở lại. Carsten Linnemann, Phó Chủ tịch đảng Liên minh Dân chủ Cơ đốc giáo (CDU) bảo thủ, hiện là một đảng đối lập, cho biết vào tháng 3 rằng giới thiệu nghĩa vụ quân sự trở lại có thể "là điều tốt" cho xã hội. Wolfgang Hellmich, nghị sĩ của đảng Dân chủ Xã hội trung tả (SPD), một đảng cầm quyền, cũng đã kêu gọi một cuộc tranh luận "khẩn cấp" về vấn đề này.

"Điều khác biệt hiện nay so với thời Chiến tranh Lạnh là các quốc gia không cần tất cả mọi người phải thực hiện nghĩa vụ quân sự, họ không cần lực lượng bộ binh khổng lồ. Vấn đề là làm thế nào để lựa chọn cho phù hợp”, Elisabeth Braw, nhà nghiên cứu cấp cao tại Viện nghiên cứu Hoàng gia Anh (Royal United Services Institute), nhận định.