Cho đến thời điểm này, việc lấy nước phục vụ gieo cấy lúa xuân đã đáp ứng được yêu cầu. Tuy nhiên, ngành nông nghiệp Hà Nội vẫn canh cánh nỗi lo trước hàng loạt vi phạm Pháp lệnh Khai thác và Bảo vệ công trình thủy lợi (KT&BVCTTL) gây ảnh hưởng lớn đến việc trữ nước chống hạn. Trong khi đó, việc xử lý dứt điểm các vụ vi phạm quá khó khăn, nếu không nói quá là bất lực.
Tình trạng khô hạn tại một trạm bơm trên địa bàn huyện Thanh Trì, Hà Nội. Ảnh: Hoàng Lâm - TTXVN |
Vi phạm chồng vi phạm
Qua khảo sát cho thấy, hiện nay, trên hệ thống công trình thuộc Công ty TNHH Một thành viên Đầu tư phát triển thủy lợi sông Đáy và Công ty TNHH Một thành viên Đầu tư phát triển thủy lợi sông Nhuệ đang quản lý đã trở thành điểm “nóng” về vi phạm Pháp lệnh KT&BVCTTL. Riêng hệ thống trục chính sông Nhuệ qua địa bàn các huyện Từ Liêm, Thanh Trì, Thanh Oai, Thường Tín, Phú Xuyên và quận Hà Đông tồn tại 4.687 vụ vi phạm. Trong số đó gần 2.000 vụ vi phạm trước năm 2003, chừng đó vi phạm giai đoạn 2003 -2007; còn lại là số vụ vi phạm mới phát sinh trong những năm qua.Hệ quả, sông Nhuệ đang bị thu hẹp ảnh hưởng đến việc cung cấp nước cho sản xuất nông nghiệp.
Ngay tại địa phận tiếp giáp với quận Hà Đông đến hết địa phận xã Hữu Hòa (huyện Thanh Trì), tình trạng san lấp mặt bằng, xây dựng công trình lấn chiếm, đổ phế thải... tràn lan khiến sông Nhuệ chẳng khác gì con mương đang nằm thoi thóp. Đoạn từ cầu Đen ngược lên phố Thanh Bình (quận Hà Đông), tình trạng xây dựng, cơi nới nhà cửa vươn ra lòng sông khá nhiều. Dọc hai bên bờ sông còn xuất hiện tình trạng người dân khai hoang đất trồng rau, làm rào chắn trồng cây cản trở dòng chảy, tiêu thoát lũ.
Tương tự, trên hệ thống thủy lợi thuộc Công ty TNHH Một thành viên Đầu tư phát triển thủy lợi sông Đáy đang quản lý, tồn tại hàng nghìn vụ vi phạm Pháp lệnh KT&BVCTTL chưa giải quyết, còn xảy ra các vụ lấn chiếm lòng hồ gây bức xúc trong dân. Thậm chí, có gia đình còn san ủi lấn chiếm cả nghìn mét vuông lòng hồ.
Báo cáo của Chi cục Thủy lợi Hà Nội về tình trạng vi phạm Pháp lệnh KT&BVCTTL khiến nhiều người phải suy nghĩ. Tính đến tháng 8/2010, toàn thành phố tồn tại gần 13.000 vụ vi phạm, trong đó, diện tích nhà cấp ba, cấp bốn xâm hại 360.000 m2 hệ thống công trình thủy lợi. Hàng năm, các địa phương đều ra quân giải tỏa, nhưng sự nỗ lực trong thời gian dài cũng chỉ giải tỏa được 1.561 vụ vi phạm. Riêng hai năm 2008-2010 mới giải tỏa dứt điểm được 57 vụ tập trung tại các huyện Phúc Thọ, Thạch Thất và quận Long Biên. Số lượng đã thực hiện giải tỏa rất thấp so với số vụ vi phạm đang tồn tại.
Trong khi đó, vi phạm mới liên tục phát sinh, riêng tháng 10/2010, toàn thành phố phát sinh 208 vụ vi phạm Pháp lệnh KT&BVCTTL, tháng 12/ 2010 là 84 vụ. Mặc dù chưa có số liệu thống kê đầy đủ, nhưng số vụ vi phạm mới phát sinh vẫn diễn ra với mức độ khá phức tạp.
Bó tay với vi phạm?
Sở dĩ tồn tại nhiều vụ vi phạm Pháp lệnh KT&BVCTTL khó xử lý như hiện nay, trước hết do chính quyền sở tại chưa thật sự quyết liệt trong việc xử lý vi phạm kể cả vi phạm cũ và mới. Mặc dù UBND TP và ngành nông nghiệp liên tục có văn bản đôn đốc giải quyết nhưng chưa tạo được sự chuyển biến. Trong xử lý giải tỏa vi phạm, nhiều địa phương còn nặng về hình thức, ra quân theo phong trào và thiếu các biện pháp xử lý mang tính răn đe khiến người vi phạm “nhờn” luật. Ở khía cạnh khác, việc tuyên truyền để người dân am hiểu pháp luật cũng chưa thật sự sâu sát. Khi được hỏi, một bộ phận không nhỏ người dân không hiểu về Pháp lệnh KT&BVCTTL. Do đó các cơ quan quản lý không thể đổ lỗi hoàn toàn trách nhiệm về phía người dân.
Thực tế, tại một số điểm “nóng” vi phạm Pháp lệnh KT&BVCTTL như: Từ Liêm, Thanh Oai, Phú Xuyên, Thường Tín, Thanh Trì và quận Hà Đông, hiện chính quyền sở tại chưa tìm ra biện pháp xử lý hữu hiệu. Nguyên nhân thường thấy là những vi phạm đều do lịch sử để lại. Đất đai của một bộ phân dân cư là đất hợp pháp nằm trên đất công trình thủy lợi. Có nơi người dân đã làm nhà cửa kiên cố dài hàng trăm mét xâm phạm nặng nề công trình thủy lợi đã lâu, hiện rất khó giải tỏa.
“Ngoài những vi phạm mới phát sinh luôn vấp phải sự chống đối quyết liệt của các đối tượng trong xử lý vi phạm... việc cắm mốc giới bảo vệ hệ thống công trình thủy lợi cũng chưa được quan tâm đã gây khó khăn trong công tác quản lý”- ông Doãn Văn Kính Tổng giám đốc Công ty TNHH Một thành viên Đầu tư phát triển thủy lợi sông Đáy nói.
Trước hàng loạt vụ vi phạm, không chỉ ngành nông nghiệp Hà Nội băn khoăn, ngay người dân cũng đặt ra câu hỏi, phải chăng các địa phương đang “bó tay” với các vụ vi phạm Pháp lệnh KT&BVCTTL. Rõ ràng, pháp chế cần phải nghiêm, nhất là trong bối cảnh hiện nay, biến đổi khí hậu đã tác động sâu sắc đến sản xuất nông nghiệp, hạn hán, lũ lụt liên tục xảy ra với tần suất ngày càng nhiều hơn.
Vì thế, đã đến lúc không thể chậm trễ, các địa phương cần tăng cường tuyên truyền Pháp lệnh KT&BVCTTL; kiên quyết xử lý các tổ chức, cá nhân vi phạm; gắn trách nhiệm của người đứng đầu chính quyền cơ sở trong việc xử lý vi phạm; với các đơn vị thủy lợi, nhanh nhạy hơn trong việc phát hiện vi phạm phát sinh, phối hợp với chính quyền sở tại chống tái lấn chiếm... có như vậy mới dẹp được tình trạng vi phạm Pháp lệnh KT&BVCTTL.